Puzker usaina besterik ez dator Europatik azkenaldian eta Frantziako hauteskundeen lehen itzuliko emaitzak ikusita, iruditzen zait denbora gehiegiz auto instituzionaleko ispiluan zintzilik egon den Arbre Magique desodorizanteak ez duela askoz gehiagorako ematen. Kiratsa zoko guztietara iritsi da, partidu ultraeskuindarren jariakinak sudurreratu nahi ez dituenak gas-maskara jantzita ibili beharko du bolada batez. Noski, kalean piura horrekin ibiltzeak ez dio inori preseski pertsona normalaren itxurarik emango. Eta hori da kezkagarriena. Alegia, konturatzerako normaltasun diskurtsiboa unga-unga ultra bat bihurtu dela –eta hortik kanpoko ia dena berriz, friki-hippy-erradikal-militonto-woke saldo desordenatu baten xelebrekeria–.
Euskal Erdian, zorionez, oso garatuta daukagu mekanismo psikologiko bat berri txarrak datozenean kontsolatzen laguntzen diguna: gure burua okerrago dagoen norbaitekin konparatzea. Deituiozu erresilientzia-gaitasuna. Deituiozu autoengainua. Kontua da funtzionatu izan duela, EAEn behintzat. Eta urtetan gainera. Langabezia gora ta gora Euskadin? Bah, Espainian baino gutxiago. Ustelkeria kasuak adminstrazioan? Moteillak, ez konparatu lekuz aldatu diren hemengo lau sos Ebrotik behera normal-normal egiten diren atrakoekin. Eta horrela guztiarekin, jo ta ke, Euskal Oasiaren mitoa sortu arte.
Pentsatzen dut Ipar Euskal Herrian ere has gaitezkeela gaur goizeko zortzietatik konparakeria horietan, azken finean lehen itzulian lepenisten esbirroek ez dute nagusitzea lortu: “Aturritik gorako bertze horiek baino xuxenago behintzat aritu gara”, esango du batek, moderatuki; eta besteak, animatuago: “Miraria obratu dugu eta! Colette Capdevielle ikono antifa bilakatu dugu!”.
Baina pena litzateke euskal pentsamendu politikoak sortu duen tramankulu hori gure gauzetarako bakarrik gordetzea. Globalki pentsatu beharra dago, inperioaren bihotzean gertatzen direnei erreparatu behar diegu gure ikuspuntu autokonplazientearekin. Izan ere, joan den astean frantziparrak jota egon garen bitartean, usamerikan ere gauza inportanteak gertatu dira: Donald Trump eta Joe Biden aurrez aurre jarri ditu CNN telebista kateak eta, labur esateko, AEBetako presidente Demokrata asto gorriarenak eta urdinarenak hartuta atera da.
Gauzak hasieratik zeukan itxura txarra, historiako debate presidentzial potroximelena baitzen: Trumpek eta Bidenek, Bidenek eta Trumpek, elkarren adinak batuta 159 urteko errekorra lortu dute –ohar mentala: “gerontokrazia” kontzeptua berreskuratu–. Batak gastatu dituen 78 egutegien zama hobeto disimulatu zuen ordea, bere ohiko gezur eta larderia festarekin; besteak berriz, 81 urterekin, estupore katatonikotik gertu pasa zuen debate erdia. Bidenen problema handiena ez da, noski, daukan adina –galdetu gazatarrei bestela, ea zer iritzi duten AEBen atzerri-politikaz–, baina kontxo, norbaiti botoa emateko orduan, bada faktore bat: hautagai bati eska dakiokeen minimoa da agintaldia bizirik bukatu dezakeela argi samar erakustea. Bidenek esaldiak bukatzeko ere problemak zituen. Errukarri zegoen.
Ikusitakoak ikusita, ultraeskuinaren ardailarekin kezkatuta dabilen edozeinek erabil dezake hemendik aurrera euskal kontsolagailu ideologikoaren bertsio europarra: egia da, kontinente zaharrean oso ilun dago kontua. Baina gutxienez oraindik ez gara iritsi faxismoa pena emanez garaituko dugula pentsatzera.
