Ez dakit nork asmatu zuen zazpi Euskal Herrien kontua, baina afera kulturaletan behintzat, bete-betean huts egin zuen. Euskal Herriak bi dira gurean. Bi eta kito. Bata, bertsolariena eta bestea, idazleena. Eta gerra hotzean bizi dira, agente doble, infiltratu eta tentsio uneekin.
Azken kapitulua Twitterren ikusi berri dut Beñat Sarasolaren eta Aitor Sarriegiren artean, Juan Garziaren artikulu baten harira. Hona hemen eztabaidako pasarte batzuk.
[View the story “Sarasola – Sarriegi” on Storify]
Sarasola – Sarriegi
Storified by Gorka Bereziartua· Fri, Jan 04 2013 07:20:28
Gaur ezagutu dut 31 eskutik-en elebakartasunaren harira sortu eztabaida. http://31eskutik.com/2013/01/02/eeeaaa-elkartea-egoera-errealeko-euskararen-aurrerabide-arruntaren-alde-eta-magia/ Uff, Imanol Lazkano intelektualtzat hartzea…Beñat Sarasola
@bsarasola Hamaika literato sasiletrau baino intelektualagoa bai, zalantzarik gabe. Ez dut uste neurriko komentarioa denikAitor Sarriegi
@asarriegi uste dut ezagutza testuetan dagoela, ez Errezilera joan eta hango ez dakit ze arima moduko sentitzean.Beñat Sarasola
@bsarasola testuetan transmititu ez den ezagutza asko dagoAitor Sarriegi
@asarriegi izan ere, testuak ez dira transmititzeko soilikBeñat Sarasola
@bsarasola ezagutza testuetan soilik ez dagoela esan dut, ez testuak transmititzeko soilik direlaAitor Sarriegi
@asarriegi transmisioarena zuk sartu duzu ba. Ezagutzak forma testuala duela diot nik. Tira, ez nik, kontuaren inguruko aditu askokBeñat Sarasola
@bsarasola alegia, mendetako herri analfabetoak ez du ezagutzarik izanAitor Sarriegi
@asarriegi ez du ezagutza zentzu zehatz modernoan garatzerik izan, bai. Hainbeste eskertu behar diegu Etxepare eta gainontzekoeiBeñat Sarasola
@bsarasola eta UdarregiriAitor Sarriegi
@asarriegi bertsolari / intelektual dikotomia zuk sartu duzu. Bertsolari batek esandakoa kritikatzea ez da bertsolaritza oro har kritikatzeaBeñat Sarasola
@asarriegi niretzat Imanol Lazkano ez da autoritate bat auzi linguistiko, soziolinguistiko eta abarretan, horixe besterik ez. Sentitzen dutBeñat Sarasola
@bsarasola Baina ez dut uste hala planteatu denik, nik ere intelektual hitza zuri irakurri dizut. Besterik ezAitor Sarriegi
@asarriegi intelektual hitzarekin hori adierazi nahi nuen; ziur aksi ez dut asmatu. Barkamenak inor mindu badutBeñat Sarasola
@bsarasola lasai motel, neregatik libre. Ulertu dudan bezala erantzun dutAitor Sarriegi
Elkarrizketa eragin duen artikuluari dagokionez, bat egiten dut Garziaren ikuspuntuarekin.
Juan Luis Zabalak aipatzen duen elebakarren ustezko hizkera adierazkor hori kea haizean bezala desegiten da zenbait gairi buruz hitz egitean: non geratzen da Errezilgo euskara txinpartasua PlayStationeko jokoez hitz egiteko? Tiraderan seguraski, hizkera kolokial bizi hori estetika jakin bati lotuta dagoelako. “Mundu modernorako”, errazago erdaraz –familia euskaldun jator guztietan ikusten dugu, izan gaitezen egiatiak–.
Beraz ez desbideratu, auzia ez baita elebakar-eleanitz izatea, bizi garen munduan euskaraz bizitzeko behar dugun aukera estetikoen katalogoa garatzen joatea baizik.
Beste kontu bat izango da, euskararentzat aukera estetiko horiek zabaltzen diren heinean urte askoan oso “gureak” izan diren hizkerak, jarrerak, baita jarduera kulturalak ere zertan geratzen diren. Ez da gehien kezkatzen nauen kontua, egia esan; askori bai, euskalkiak edo “herri kultura” deiturikoaren zenbait espresiobide auzitan jartzean asko nerbiosten baita giroa.
8 Iruzkin
Ba niri zer pentsatua ematen dit poetek bertsolariek baino interes gutxiago izateak, adibidez, Laxaro Azkune Imanol Lazkano eta beste hainbaten laguntzaz Errezili eta errezildarren anekdota, zirto, esamolde eta abarrei buruz prestatzen ari den liburuaren inguruan. Juan Garziak dioenarekin ni ere ados nago, baina orain hurrengoan, Hitzetik hortzera-ri begira, Lazkao Txikik ispiluari jarritako bertso gogoangarriak jarri zituztenean, Juan Garzia gazteago bat ikusi nuen bertsolariaren atzean, irribarrez txaloak jotzen; artean idatzi gabe zeukan Txirritari buruzko liburua. Gaurko poetei, aldiz, badirudi Imanol Lazkanoren izena entzunda azalean ezkatak sortzen zaizkiela. Baina, kontxo!, gizon horrek hitza beste tresnarik gabe mila buelta eman dizkio bere buruari eta jendearengana iristea lortu du, han eta hemen, egun batean bai eta hurrengoan ere bai, arrakasta handiz. Eta horrek poeta bati, eta idazle bati oro har, urticaria ez den zerbait eragin beharko lioke, inbidia gutxien-gutxienez.
Eskertzen diat, Pipi, nire poeta izaeraren gaineko kezka, baina, lasai, inoiz ez diat lanik hartu nire poetatasuna sobera garatu eta aldarrikatzen eta honakoa bada aukera talde horretatik jaistekoa gustu handiz emango diat klubetik baja. Ez egotzi, beraz, nire keriak poeta guztiei, ez baititek ezeren errurik. Hori bai, nik idatzitakotik ondorioztatzea interes gutxi dudala Errezil eta errezildarren anekdota, zirto, esamolde eta abarrei buruzko liburu batean, zeina, bidenabar esanda, ez nian haren berri, ongi erakusten dik hire fikziorako eskua inoiz bezain fin dagoela, eta aprobetxatzen diat galdetzeko ea noizko hurrengo fikziozko lana, hamar urtetatik gora dela jada azkenekoa publikatu zenetik eta esperoan gaudela.
Nik aditzera ematen nuena zen elebakartasuna-eleaniztasuna, hizkuntz-gaitasuna, multikulturalismoa, kulturen arteko harremanaz eta abarren inguruan eztabaidatzeko Imanol Lazkanok elkarrizketa batean esandakoa baino taxuzko gauza askoz gehiago bururatzen zitzaizkidala, are gehiago hura “erreserbak” (sic) gora behera ari zelarik. Gai horren inguruan bibliografia, eztabaida eta aditu mordoa dago, testu mordoa dago argudio-artikulazio konplexuekin Lazkanoren sentipen nostalgiko bati autoritate intelektuala eman aurretik. Eta bai, dagoeneko jakingo duzuen gisan, Lazkano ez da niretzat autoritate gai hauen inguruan eztabaidatzeko eta harrituta nauka halako bonbo eta oihartzuna eman izana. Agian herexia bat-edo da, baina, benetan, ez dakit zer daukan hain arraro hori esateak. Ez nuela asmatu hori “intelektual” hitzarekin laburbiltzen, ba ziur aski. Baina Twitterreko komentario llabur baten harira halako zalaparta sortu izanak iradokitzen dit batzuen mamu, konplexu eta obsesioak sumatzen nuena baino oraindik sakonagoak direla.
Osasuna.
Sinatuta: Poetohia
Bai, ezin diat ukatu, Beñat estimatua, zilegi ez diren ondorioak atera ditudala horiek ateratzeko oinarririk ez zegoen lekutik. Errezil eta errezildarkeriei buruzko liburuari dagokionez, uste nian 31 eskutik blogeko nire artikuluan haren berri emana nuela, baina orain jabetu nauk ezetz, horren berri izateko elkarrizketa osoa irakurri behar zela. Argi zagok, horrez gain, liburu horren inguruko interesaren inguruan atera ditudan ondorioek gehiago dutela fikziotik errealitate baten egiaztatzetik baino, hik ondo dioan moduan (nahiz eta seguru asko, fikzio orok bezala, horrek ere baduen bere oinarri erreala, jakina). Eztabaida modu hauen ajeak dituk, neurri handi batean; burua baino arinago joaten zaizkidan atzamar ipurterre hauek egindako okerrak. Amaitzeko, ohar garrantzitsu bat: ezta okurritu ere poesia gehiago ez argitaratzerik! Behin, aspaldi, neuk nahi eta jakin gabe, Xabier Amuriza bertsolaritza betiko uzteko erabakia hartzera bultzatzeko puntu-puntuan egon ninduan. Eskapada hura egin eta gero, ez nikek orain Beñat Sarasola poesia betiko uztera bultzatu izanaren erruaren zama bizkar gainean dudala bizi Josafateko zelaietako edukiontzi batean uzteko aukera izan arte.
Kontu interesgarri dexente atera dira eztabaida honetan, handik eta hemendik. ‘Gakoa’ uste dut, Beñat berak aitortzen duen horretan dagoela; intelektual hitzaren erabileran, alegia. Nik ere ez nuke intelektualtzat joko Imanol Lazkano, baina bai erreferentziatzat zenbait kontutan, ‘ezagutza’ molde batzuetan, ahozkotasunean, adierazkortasun mota batean, paisanaje eta pertsonaia batzuekikoan, naturarekikoan… Besterik da, horri zein garrantzia ematen diogun, eman nahi diogun, eta zenbateraino zaigun baliagarri edo ez bizitza ‘modernoan’, zenbateraino geure joera estetiko eta intelektualean… Bideojokaok aipatu dituzu Gorka, eta irudikatu dut errezildarren hizkera racineroa (autozale sutsuak dira) zenbait bideojokotan eta enuke esango funtzionatuko ez lukeenik (umorez)… Zalantzarik ez dut begirada nostalgiko bat ere badela Lazkano beraren edo Pipiren hitzetan, baina eta zer? Sarri iruditzen zait errazegi baztertzen dela emozioen mundua, erabat bateraezin delakoan pentsamenduarenarekin, eta ez dakit beti horrela den… Pentsamendua edo ezagutza ez al du ezinbestean beti kutsatzen emozioak, dena delakoa ere, eta alderantziz? Duda da e! Bestetik, bateko edo besteko taldeetan definitu behar handiegia ez al dago azkenaldion? ezin al litezke izan osagarri (kontrastean besterik ez bada) mundu ikuskera bata eta bestea? Beno, akaso ez, edo behintzat saltsa dexente galduko genuke, eztabaida honetakoa kasu…
[…] argitaletxeak Eau de Saizarbitoria kolonia merkaturatuko du aurki. Horri aurre egiteko —gogoratu gure gerra hotz partikularra—, Bertsozale Elkarteak prest dauka produktu izarra: […]
Ba bai, seguruena pentsamendua emozioak kutsatuko du, baina horrek ez du kentzen afera batzuei buruzko iritziak ematerako orduan, pertsona batzuen ikuspuntua landuagoa izatea beste batzuena baino. Zure kontrakoa gertatzen zait niri Gorka: edozeri buruz eztabaidatzean argudio emozionalak bakarrik entzuteaz aspertuta nago. Gainera, arrazoitzeko bide horrek azken buruan solipsismora daramala uste dut, hau da, “ba, nik hala sentitzen dut” esatera eta horrenbestez eztabaida posible oro abortatzera.
Taldeetan definitu behar handiegia? Baliteke, baina hitzetan jarri ez arren, inkontzienteki ere gertatzen den zerbait dela esango nuke. Dena den, sentsazio hori post honen lehen paragrafoak eragin badizu, argi utzi nahi dut intentzioa ironikoa zela erabat.
A, eta mila esker bai zuri, baita Beñati eta Juan Luisi ere, zuen iruzkinengatik.
Aupa, Gorka! Ados nago pertsona batzuen ikuspuntua landuagoa dela diozun horretan, besterik behar genuen. Baina ezagutza intuitibo edo eskarmentuzko bat ere badago egon nere ustez. Jakina, ezagutza molde hori esparru batzuetan zait baliagarri bakarrik, beste batzuetan inondik ere ez. Ados nago, baita ere, argudio emozionalak sarri, akaso sarriegi, erabiltzen direla diozunean. Niri zalantza sortzen didana da emozional ez diren beste arrazoiketa horiek (ustez) zenbateraino diren emozionaltzat hartzen diren horiek baino kutsatu gabeago, edo ‘puruago’ nahi bada, eta, horrenbestez, baliagarriago. Oinarri emozional batetik libro denak bota dezala lehen harri koxkorra (hau nola arraioa esango luke errezildar batek?). Ruper Ordorikaren kantuaren erabilpenaren harira sortutako eztabaidak zenbat zuen oinarri emozionaletik? Solipsista izateko eta eztabaida abortatzeko batere intentziorik ez dut eta horregatik eskertzen dut halakoak zure blogera ekartzea. Taldeena aipatu dudanean, hain zuzen ere, eztabaidaren kontuagatik aipatu nahi izan dut. Badakit ironikoki egin duzula bertsolari eta idazleen arteko banaketa, baina hori baino gehiago da eztabaida askotan bateko edo bestekoen bandoan (ez naiz ari bertsolari Vs idazle delakoaz) definitu behar bat sumatzen dudala (bai, egunerokoan egiten dugu eta inkontzeinteki), eta duda da hori egiten den edukiaren berarengatik, edo talde bateko edo besteko sentitu nahi izateagatik… Eta, horrek ere eztabaidei ez diela mesede handirik egiten uste dut. Hau da, ez al dugu ezatabaidatzen gehienetan nork berea defendatzeko asmoz eta ez kontrastea bilatu eta leku berri batera iristeko asmoz. Buff, akaso burua pikutara joan zait…
[…] izan gura zuen zerbait idatzi nuen duela aste batzuk bertsolarien eta idazleen ustezko ezinikusiaz beste gai baten sarrera gisa; eta pita hartan […]