Bidasoako Erlezainek honako mezua ozen ohartarazi nahi dugu: Bidasoaldeko erleak desagertzen ari dira. Bistakoa da azken urteetan gure eskualdean erleen populazioa asko jaitsi dela, eta harekin batera jaitsi da erlezain kopurua, erlauntza kopurua, erle populazioa eta eztia eta erlauntzaren beste hainbat produktu, barroa eta liztor asiatikoaren kaltea dela eta. Eta ohartzen gara arazoa ez dela gure eskualdera mugatzen; Euskal Herriko kostaldean zehar zabaltzen ari da (Galiziraino iritsi da jada). Beraz, hartu beharreko neurriak ez dira Bidasoaldera mugatu behar soilik.
2022ko azaroan izan genuen egoera
2022ko azaroaren amaieran Bidasoako Erlezain Elkarteak bere urteko batzar orokorra egin zuen, eta zoritxarrez, erlezain guztiek diskurtso bera adierazi genuen: barroak eragindako kalteaz gain, liztor asiatikoaren (vespa velutina) erasoa oso gogorra izan da aurtengo udan zehar, eta udazkenean batez ere, eta ondorioz, erle kopuru ikaragarri handia galdu dugu. Elkarteko erlezainek galdutako erlauntza kopurua samingarria da: erlauntzen %46 galdu da.
Zergati nagusia argia izan da. Liztor asiatikoaren eragina bortitza izan da gure eskualdean, eta denboran luzean iraun du: uztailetik azaroaren amaiera arte (abenduaren erdialdera arte oraindik liztor asiatikoak bizirik ikusi dira erlategietan eta hirian!). Zenbait erlezainek erlauntzen %100 galdu dute; zalantzarik gabe tragedia bat da erlauntzak urte osoan zehar zaintzen dituztenentzat.
Erlategietan liztor kopuru handiak topatu ditugu, eta ezinezkoa izan da haien erasoa geratzea, eskura dauzkagun prebentzio neurriak erabilita ere: amu tranpak, erlauntzen sarrerak mugatzeko sareak, arpa elektrikoak, etabar.
Eta, zoritxarrez, jakin badakigu 2023ko udaberrian liztor asiatikoak bere ugaltze prozesuari ekingo diola. Liztorrak ez du predatzailerik, beraz, zabaltzen jarraituko du, gelditu gabe.
Kaltea beste alderdietara zabaltzen ari da: sagardoa eta txakolina
Jakinaren gainean gaude sagardo eta txakolin ekoizleen laborantzak kaltetu direla liztor asiatikoaren eraginez uda honetan zehar. Liztorrak azukrea beharrezkoa duen garaian sagarrak eta mahatsak ziztatzen ditu, eta horren eraginez ale ugari usteltzen dira. Ekoizleek ere ez dakite liztor asiatikoaren zabalkundea gelditzeko hartu beharrezko neurriak zeintzuk diren.
Zer egin dezakegu? ERLEAREN SALBAMENDU SAREA
Erlezainen kopurua Bidasoaldean, zein beste lekuetan, oso txikia da liztor asiatikoari aurre egiteko inoren laguntzarik gabe, eta ditugun baliabideak ere eskasak dira, bai materialak, ekonomikoak eta giza-baliabideak. David Goliathen kontra gara.
Hori dela eta, ezinbestekoa ikusten dugu hainbat eragileekin elkarlanean aritzea, eta 2023ko udaberrian hasiko den liztor asiatikoaren ugalketa gutxitzeko tranpak kokatzea, udaberriko hasierako liztor erreginak erakarri eta akabatzeko. Horren bitartez harrapatutako erregina bakoitzak ez du habirik egingo, eta garatzen ez den habian ez da liztorrik sortuko, ez dituzte erleak erasotuko, ez dira erregina bihurtuko 2023ko udazkenean zehar.
Elkarlan hori amankomunean egiteko, Erlearen Salbamendu Sarea sortzea proposatzen da hemen: sarean parte hartzen duten eragileek aho batez eta koordinatuta lan egin dezagun. Bilatzen dugu eragile publikoen eta pribatuen parte hartzea: udalak eta haien sailak (ingurumena, basozaintza, lorezaintza, Txingudiko Urak, udaltzaingoa…), Gipuzkoako Aldundia, Eusko Jaurlaritza, zientzialariak, suhiltzaileak, ikastetxeak, kirol taldeak, kiroldegiak, kultura elkarteak, lur-sailak dituzten baserritar eta abeltzainak, enpresa pribatuak, boluntarioak, eta abar.
Sarearen helburua honakoa da: tranpa bat (edo gehiago) jartzeko prest dauden eragileek parte hartzea, lorategietan, lur-sailetan eta eraikuntzetan, 2023ko udaberriaren hasieran, liztor asiatikoaren erreginak atera baino lehen.
Tranpa selektiboa
Antza denez, Bretainiako Denis Jaffré erlezainak asmatutako tranpa selektiboak emaitza onak eman ditu liztor asiatikoa harrapatzeko. Sistema sinplea eta prezio txikiko tranpa bat diseinatu du. Tranparen maneiua eta mantenua oso erraza da, edozein tokitan instalatu daiteke. Bere tranparen ezaugarririk nabarmenena selektiboa dela da, hau da, liztor asiatikoak harrapatzen ditu soilik, bestelako intsektuak sartuz gero ateratzeko aukera baitute. Eta gure bertako liztorra den krabroaren tamainiak ez dio aukerarik ematen barrura sartzeko. Beraz, hau ikusita, orain arte erabili ohi ditugun likidozko botilak baino eraginkorragoak dira liztor asiatikoak ez diren bestelako intsektuekin, eta askoz ere erosoagoak mantenuan.
Beste lurraldetan gure aurretik doaz
Iparraldean bizilagunak diren zenbait herrien udalak lan ari dira liztor asiatikoaren gehiegizko hazkuntza gelditzeko. Interesgarria litzateke gure udalek haiek erabilitako protokoloak kontuan hartzea, eta gurean ezartzea.
Katalunian ere erlezain eta ikertzaileen arteko ikerketa batean ondorioztatu dute liztor asiatikoari aurre egiteko modurik eraginkorrena tranpatze masiboa dela, bereziki udaberrian eta udazkenean, erreginak harrapatu ahal izateko (honen inguruko informazio gehiago hemen).
Atzera kontaketa: 2023ko otsaila
Ez zaigu denbora asko gelditzen; 2023ko otsaila bueltan da. Jakin badakigu Erlearen Salbamendu Sarea sortzea ez dela erronka makala, baina lanaren poderioz lortzen dira emaitzak. Ez dugu zer galtzerik, beraz, elkartetik behar adina aldiz mobilizatuko gara, eta joko ditugu behar adina ate, gure helburua lortu arte. Denak bat egitea espero dugu. Denon ardura da erleak salbatzea, denbora galdu gabe.
Erlearen Salbamendu Sarearen inguruko informazio zabalagoa hemen.
(Irudia: kai-wenzel-dyGWrmJ_i4E-unsplash)
1 Iruzkin
Nik erleak Oñatin ditut. Bata oso ahul gelditu zutzaidan, baina bizizik dirauela dirudi. Bestea ondo bidean da.
Udazkenean izan zen eras aldirik gogorrena. Eta listor había aurkitu nuenean, dei egin kentzera etor zitezen eta “protocoloa” egun bertan amaitu zela errantzun zidaten…