Arestiren hitzetan, “poesia ezin da kabitu”, eta ezin kabitu ibiliko gara Ean uztailaren 17tik 19ra. Ohitura bihurtu den moduan, Eako poesia egunak hasiko dira ostiralean iraganari begira: aurten Alaitz Aizpuruk emango duen hitzaldiarekin. Bertan Joxe Azurmendik 1960ko poesiaren eraberritzean izan zuen eraginari erreparatuko diogu, eta ziur aski Gabriel Aresti eta Paulo Iztueta, besteak beste, aipatuak izango dira.
Miren Agur Meabek Harrikadien idatzi duen bezala, 19. mendeko poeta batzuek errimari eta metrikari amen ez egitea erabaki zutenez geroztik, “poesia ezin da kabitu” bi arrazoiengatik: “batetik, norberaren iritzira sortu behar delako; eta bestetik, ez dagoelako molderik, ez klasikorik ez puntarengorik, poesiak adierazten dituen errealitateak beren osoan bilduko dituenik,” dio Meabek.
Halaxe egin zuen Joxe Azurmendik bere lehenengo liburuan. Bai, filosofiako eta entsegu liburuen aurretik, 1971ean, Hitz berdeak poema liburua argitaratu zuen. Nik badaukat paperezko ale bat, Hernaniko Liburutegiak xahuketa (expurgo) batean eskuratu nuena, baina testua eta irudiak osorik daude Armiarman. Bere iritzira sortuta, Europako eta Euskal Herriko kontuekin osaturik, sozialismoaren eta kristautasunaren arteko ertzetan, bertso biluz (bilois) eta sotiletan agertzen zaigu filosofoaren begirada.
Adibide gisa, begira ezazue nola René de Clercq-en aipu bat hartzen duen, “Ez daiteke nornahi izan pagano”, eta hortik abiatzen den 1. parteko poema batean. Edo beste amodioko poema hau, eder-ederra:
Zutik eta bilois.
Zure ilea
zugandik ihesi.
Hondartzan,
uretan,
haizetan.
Algara bat
zugandik ihesi.
Bilois
eta eder,
busti, lizun.
Zutik, zutik,
eta bakarrik,
zeunden, zeugandik
ihesi.
Eta ni, ur-ertzean,
parrezka, parrea bustitzen
zuen zoramenez,
begira.
Ez nuen ikusi nola
zutik,
bakarrik eta bilois
ta eder,
joan zinan, parre algaraz,
betiko ihesi,
zure haragi zuria jasota.