Zer diozu zuk, irakurle; bizi al gaitezke gure zazpi lurraldeetan euskaraz? Zein da euskararen ulermen mailaren inguruan zure buruan irudikaturik duzun mapa? Erreala da? Ala zuk uste duzunak baino gehiagok/gutxiagok ulertzen du euskara herri honetan? Izan abenduaren 3ko data buruan, orduan argituko baitzaizkizu zalantzak. ARGIAk kaleratuko du euskararen mapa berria, ikerketa soziologikoak egiten dituen Aztiker kooperatibaren laguntzaz osatua. Zein dira euskararen ulermenari erreparatuta, herriz herriko ehunekoak?
Hernaniko “Euskara Ari Du” herri ekimenean du sorrera lan honek. Sorrera emozionala behintzat bai. Dagoeneko ezagun den Egia Ereduaren bidearen jarraitzaile, Hernanik 2016an ekin zion euskarari eusteko erronkari. Parte hartu zuten hamaika herritarrek, bakoitzak aste betez euskaraz bizitzeko konpromisoa harturik. Asko izan ziren zazpi egunez Hernanin euskara hutsean bizitzea lortu zutenak. Ez euskara ulertzen duenari erantzuna hizkuntza berean emateko eskatuz, baina bai adieraziz “zuk ez baduzu egin segi zurean, baina nik eman dut saltoa eta euskaraz egingo dizut”. Sortu ziren orain arte erdarazko elkarrizketak izaten zirenetatik elkarrizketa elebidunak, eta behin buruak “klik” eginda, anitz dira erronkarekin jarraitzea erabaki dutenak. Erronka izatetik bizitzeko modua izatera pasa da.
Euskarari eutsi diotenetako askok hartu zuten emaitza sorpresaz. Horietako bat da Pello Zubiria, astekari honetako kazetari beteranoa. ARGIAren 2543. zenbakian argitaratutako kronikan azaldu zuen zein izan zen bere sentsazioa eta sortutako galdera: “Orduan, orain arte buruan izan dudan euskararen ulermen mailen mapa okerra izan al da? Zein da benetan Euskal Herriko euskararen ulermen maila? Zein da errealitatea?”.
Lerrook ez dira hizkuntza politiken hurrengo urteetako helburuak zein izan behar diren esateko idatziak –ez dut uste horretarako gai naizenik, eta usteko banu ere, agian asmo anbiziosoegia litzateke hori–; benetako hizkuntza politika sendoak eta ausartak nahi ditut, besterik ez. Mapa honen helburua xumeagoa da agian, ez garrantzi gutxiagokoa, ordea: gure hizkuntzaren ulermen datuei begiratuta, herritarrei modu bisual batean erakustea uste baino leku gehiagotan bizi gaitezkeela euskaraz, edo probabilitate handiagoa dugula gure hizkuntza ulertzeko, ez ulertzeko baino.