[Itsaso Zubiria Etxeberria] San Telmo Museo atarian jarri eta Zerukotik lurrekora zikloko emanaldi bakoitzaren ondorengo erreakzioak biltzen saiatu naiz tarte txiki honetan.
Koldo Izagirrek egin zion sarrera zikloari, eta denak emozionatuta atera ziren, idazleak esandakoak errepikatu eta errepikatu. 1958-1968 bitarteko testu aukeratu batzuk irakurri zituen, “baina ze testu!” zioen batek, “ze abilidade duen tipoak harpidetzak, langile klasea edo euskara bezalako gai desberdinei Zeruko Argiaren bidez lotura eman eta jendarteari osotasunean begiratzeko”, eta horrelako loreak bota zituzten. Hautatutako iritzi artikuluen lerro eta lerro artean bere aportazio txikiak egin zizkion entzuleari, umore finez.
Bigarrena Antton Olariaga eta Joseba Larratxe Joseviskyrena izan da, marrazkiei eta ilustrazioari lotua. Olariagak azpimarratu zuen garai bakoitzeko estiloaren eragina, keinu kulturalak, testuinguruaren ezagutza… eta Museoaren atarian oraindik ere barrez ari ziren hitzaldian egondakoak, oroituz nola azaldu zuen garai bakoitzean zer marraztu zuen pantaila handian ilustrazio haiek ikusi eta marrazkilariak bere iruzkinak egiten zituen bitartean. Joseviskyren ibilbidearekin ere txundituta zegoen jendea, komikigintzatik aldizkariko ilustrazio errealagoetara, eta, aditu ahal izan nuenez, bien arteko ironiaz betetako elkarrizketak ere puntu polita eman omen zion hitzaldiari.
Ostiralekoa sentitua izan zela zirudien. Enpeinatzea ez bada libre kantaldia. Baten bati malkoren bat edo beste ikusi nion. “Mundiala”, entzun diot bati, “enpeinatu beharraren ideia, ze ona”, bota du beste batek, “lan asko zegoen hor, sortutako bertsoak, errimak…”, azpimarratu du hirugarrenak, “eta bota dituzten mezuak, esateko manerak? Gordina bezain emozionantea”, errematatu du ondotik laugarren lagunak.
Errematea eman dio Elixabete Garmendiak, gerra aurreko euskarazko Eguna egunkaritik Auzitegi Nazionaleko Del Olmo epaileak Euskaldunon Egunkaria itxi arteko errepasoa egin du euskarazko prentsari lotutako hitzen zerrenda eginez. Jazarria izatea, gutxitua, profesionalizatu gabea, militantziari lotua… eta antzeko hitzak edo espresioak azpimarratu ditu azalpenak ematen ari zen bitartean, eta kanpoan aipatu da “oso beretik” hitz egin duela, “bere esperientziak erakutsitakoaren azalpena” izan dela.
ARGIAtik oso eskertuta daude saio hauetara gerturatu diren lagun guztiekin, eta “luxua” hitzarekin deskribatu dute. “Gure betiko jendea izan dugu bidelagun, eta plazer bat da horrelako ekitaldiak haiekin partekatzea”, azaldu du kide batek. Eta San Telmo Museoko langile guztiei ere eskerrik asko, emandako tratuagatik.