Lehendakari jauna
Otoi hartzazu astia
Letzeko bidalia
Dizudan gutuna
Goizean zait heldu
Soldadutzako deia:
Gerran behar dut lehia
‘ta nadila gertu
Jaun txit bihotzeko
Ez dut gerrarik gura
Ez naiz jaio mundura
Inoren hiltzeko
Ez zaitez haserra
Baina jakin ezazu
Desertore noazu
Ez dut maite gerra
Boris Vian-en Desertorea kantaren hasierako hitzak dira, Koldo Izagirreri lapurtu diot itzulpena.
Aski ezaguna bihurtu zen doinua, 1954ko maiatzean Marcel Mouloudji-k aurrenekoz interpretatu zuenez gero; ordudanik hainbat bertsio ezagutu ditu, besteak beste Johnny Hallyday-ren, Joan Baez-en edo Peter, Paul and Mary-ren ahotsez, eta ziurrenik ejerzitoaren kontra idatzi diren kanten artean, Desertorea da inoizko ezagunena.
“Ejerzitoaren kontra” esan dugu eta ez “bakearen alde”, adibidez. Ñabardurak merezi du orrialdearen marjinean egin ohi diren ohar horietako bat, Desertorea askotan ereserki bakezale gisa aurkeztu izan baita, seguruenik azken bertsoengatik:
Hona azken nota:
Ez daramat armarik
Jendarmek beldur barik
Nazaten tiroka
Badirudi baina, Vianek ez zuela zehazki hori esaten jatorrizko hitzetan. Antza, kantako desertorea armatuta zihoan eta jendarmeei tiro egiteko prest, bera garbitzen bazuten ere, sator artera bakarrik ez joateko asmo irmoarekin. Eta hori, zenbait hilabete lehenago Indotxinako gerratik hebainduta aterea zen Frantzian, gehiegizkoa zen.
Desertorearen ikuspuntutik kantatzea bera, bazen jada nahikoa probokazio zenbaitentzat eta kanta irratiz ematea debekatu zuten, baita diskoa saltzea ere, 1962ra arte: zortzi urteko bahiketa legala, “libertateen herrialdean”. Gero, hitzak moldatuta hasi zen kanta han eta hemen zabaltzen eta 1970eko hamarkadan, Vietnamgo gerraren kontrako manifestazioetan, frankotan entzun ziren lehen aipaturiko Joan Baezen eta Peter, Paul and Maryren bertsioak. Berandu zen Vianentzat ordea, 1959an hil baitzen abestiaren arrakasta behar bezala gozatu gabe.
Egokia iruditu zait Desertorea aste honetan [martxoaren 11koan] aipatzea, leku askotan ekarri baitigute gogora badirela hamar urte Hegoaldeko mutilok soldaduskatik libratu ginela. Eta derrigorrezko zerbitzu militarra kentzea albiste pozgarria izan bazen ere, problema batek hor segitzen du oraindik: ejerzitoak berak, orain profesional bihurtua, azken hamarraldian lanbide hoberik aurkitu ez duten beharginen semez elikatua.
Espainiako haragi gaztea ibili da Iraken. Eta badabil, oraindik Afganistanen; beharbada Libiara bidaliko dituzte hurrena eta pixka bat berotuz gero, baita Iranera ere; soldaduak, albondiga erre bihurtzeko prest, beti besteren aginduz. Eta horrelakoetan gogoratzen naiz gure aitonak esaten zuenaz, Donostian Okendo almirantearen omenez egindako estatua ikusten zuen bakoitzean: monumentuak beti izaten direla besteak hiltzera bidali eta erretagoardian geratzen diren ausart horientzat. Batzuek agintzen dute eta besteek obeditu. Batzuk kalitzen dituzte eta besteak brontzez edo harriz betikotzen eskultoreek. Eta inon ejerzitorik existitzen den bitartean miseria hori errepikatu egingo da.
Ados ez bazaude beraz, Vianekin kantatzea daukazu:
Egiozu uko
Gerrara ez joan inora
Ez hadila enrola
Ez zaik damutuko
Eguneraketa (2011-III-15, 17:41):
Kafea eta Galletak-eko lagunen tuit bati esker iritsi naiz Antiwar Songs webgunera. Han aurkituko duzue Vianen kanta hau 48 hizkuntzatan.