Kanadako elebitasuna bagenu sikiera

Ausarkeria leporatuko didazue, urrunegi menturatzen ari naizela, han ez zaigula ezer galdu. Nik, hala ere, Axular, Oihenart eta Etxeberri Ziburukoa testigu, zera deklaratzen dut: aurten Euskararen Egunaren bueltako gauzarik inportanteena Ottawan (Kanada) gertatu dela. Sinesten ez badidazue, jarrai nazazue hurrengo paragrafoan kontatzen hasiko naizen historia harrigarrian barrena –edo bestela, petting gabeko pin-pan-pun baten bila bazabiltzate, jo zuzenean azken paragrafora, baina gero ez kexatu burmuineko zimurretako frikzioengatik: bazenuten aukera leku berera guri-guri iristeko–.

Hemen zaudete beraz: ah, zer plazera historiak zirri eta mirri bakar bat galdu gabe irakurri nahi dituen jendearekin topo egitea. Ez esan oraintxe testu honen amaieran dabiltzan horiei, baina nire faboritoak zuek zarete. Enfin, harira: Ottawa. Konkretuki, Kanadako hiriburuan dagoen Komunen Ganbera. Rachael Thomas diputatu kontserbadorea herrialdeko Ondare ministroari zerbait esaten hasi da: “Jabetu naiz nire galderei frantsesez erantzuten diezula, baina ingelesez erantzuten diezula ingelesez egindako gainontzeko galderei, zure alderdikide liberalek eginak badira”. Egoera oraindik lasaia zen. Thomasek ildoa sakondu zuen arte: “Kontziente naiz zure aukera dela oso-osorik, herrialde elebidun batean gaude, baina zure aldetik posible balitz, eskertuko nuke…”. Eta ezin izan zuen esaldia bukatu: mundu guztia hasi zitzaion builaka eta protestaka, elebitan gainera: “That’s not appropriate!”, “c’est ridicule, ça !”. Oilategi parlamentario hura pixka bat baretu zenean –tira, “oilategi”; hitz egiteko modu bat da: Kanadakoak ez dauka zerikusirik parajeotako gainantzezpenarekin, hura Europa da. Bueno, ez, baina ulertzen didazue–, baretu zenean, diot, tonu mingotsak nagusitu ziren: “Iraingarria da quebectarrentzat eta frankofonoentzat”, kritikatu zuen Martin Champoux Bloc Québécois-eko diputatuak. Pascale St-Onge Ondare ministroari ere “oso desegokia” eta “oso gutxiesgarria” iruditu zitzaion oposizioko diputatuak formulatzeke utzi behar izan zuen eskaria. Ukitu ezin den zerbait zarakatu zuela jabeturik, Thomasek ofizialki barkamena eskatu zuen azkenerako.

Laburbilduz: Kanadan elebitasuna konfiantzazko web batean enkargatu zuten, ezin zaio ordezkari publiko bati eskatu bi hizkuntza ofizialetako bat erabil dezala eta ez bestea. Aldiz, hemen daukagun elebitasunak AliExpressen eskatua dirudi: argazkian itxura ona zeukan, baina etxera iritsi den paketea ireki eta “bilingüismo” botoia sakatzean “no te entiendo” esaten du; topera jarrita nola funtzionatuko lukeen ere ez dakigu, euskaraz primeran egin dezaketen politikariek ez baitute aukera baliatzen; eta ez dirudi mohikano batzuk kenduta inori asko axola zaionik: abenduaren 3a iristen da, momentuko hype-a euskal oholaren gainean surfeatzen da –aurten adimen artifizialari tokatu zaio– eta hurrengora arte. Ai, XVIII. mendean haizeei, korronteei eta baleei segika lur haietan, Louisbourgen-eta bukatu zuten euskaldunek zeozer gehiago eutsi izan balute, iritsi izan balira mende honetara populazio koxkor batekin: agian orduan, ozeanoaz bestaldean behintzat, kontzeptuari justizia egiten dion elebitasunaz gozatu ahalko luke euskaldunak.