Teknologiak aniztasuna ulertzen ez duenean
Atzo bertan, azken belaunaldiko erloju adimendun bat jaso nuen. Pantaila distiratsuarekin, diseinu dotorearekin eta nire osasuna, loa eta jarduera fisikoa monitorizatzeko gai izango zena. Hala ere, gailua behar bezala ez zebilela konturatu nintzen. Arrazoia? Tatuajeak.
Bai, tatuajeak. Erlojuaren sentsore optikoak argi berdea erabiltzen du bihotz-maiztasuna neurtzeko, eta ezin du nire tatuajeen tintaren erruz “ikusi”. Horrek esan nahi du, janzten dudan bakoitzean, erlojuak ezin duela antzeman soinean daramadala eta, ondorioz, funtzio guztiak galtzen dituela. Hasieran, arazo isolatua zela pentsatu nuen, software doikuntza batekin edo konfigurazio aldaketa batekin konpon zitekeen zerbait. Pixka bat gehiago ikertzean, ohartu nintzen enpresa fabrikatzaileak ohar bat duela bere webgunean, argi eta garbi azaltzen duena:
“Banakako diferentziek, hala nola larruazalaren koloreak, ileak, tatuajeek eta orbainek, bihotz-maiztasunaren kontrolean ere eragin dezakete, behar bezala erabiltzen badira ere (larruazal marroia eta beltza ezin dira neurtu, eta larruazal ilunak argi berde asko xurgatzen du, eta ezin da detektatu).”
Adierazpen horrek zur eta lur utzi ninduen. Baina ez erlojuak tatuajeengatik funtzionatzen ez duelako, baizik eta enpresak argi eta garbi onartzen duelako bere teknologia ez dela bateragarria larruazalaren tonu jakin batzuekin, ilunagoekin hain zuzen ere. Eta badakite, baina hori gertatzea onargarria dela uste dute.
Hau gertatzen dela kontu jakina da aspaldi, baina nire larruan bizi izan dut lehen aldiz. Gizon zuri europarra naizen aldetik, hau da nire posizio pribilegiatutik horrelako arazo bati aurre egiten diodan lehen aldia. Inoiz ez dut sentitu nire gorputza, nire itxura edo nire nortasuna produktu teknologiko bat erabiltzeko oztopo izan denik. Eta azaleko kexa baten itxura izan dezakeen arren, gertakari honek bide ematen dit askoz sakonagoa den arazo bati buruz idazteko: arrazismoa teknologian. Teknologiak, teorian, neutrala izan beharko luke. Hala ere, ez da. Guztientzat berdin funtzionatu beharko luke, arraza, generoa, adina edo itxura fisikoa edozein dela ere. Hala ere, gailu eta sistema asko pertsona-talde batzuek ez erabiltzeko moduan diseinatuta daude, askotan inkontzienteki, beste batzuetan… Kasu honetan, badirudi erloju adimenduna erabiltzaile “estandar” batean pentsatuta diseinatu dela: larruazal argia duen norbait.
Horrek dagoeneko nahikoa errotuta dauden desberdintasunak areagotzen ditu.
Enpresak bere gailuak larruazal ilunagoetan behar bezala funtzionatzen ez duela onartzea, nire ustez, oso arrazista da. Larruazalak argi berde hori xurgatzen ez duela esanez zuritu nahi badute ere. Ez da arazo tekniko bat bakarrik; diseinu eta perspektiba arazo bat da. Ingeniariek eta diseinatzaileek hasieratik aintzat hartu izan balute giza aniztasuna, hasieratik inklusiboa izango litzatekeen teknologia bat garatuko zuketen. Horren ordez, azal iluneko pertsonak diskriminatzen dituen produktu bat sortu dute. Beste bat.
Gertakari honek teknologiaren neutraltasunari buruz idatzi nuen azken artikuluan idatzitako argudioak indartzen ditu. Bertan, argudiatzen nuen teknologia ez dela neutrala, baizik eta teknologia sortzen dutenen balioak eta aurreiritziak islatzen dituela. Kasu hau horren adibide ezin hobea da. Erloju adimendun honen diseinuan aniztasunarekiko begirunerik eza ez da akats tekniko bat bakarrik; talde batzuk besteen gainetik lehenesten dituen pentsamolde baten isla da.
Enpresa teknologikoek haien praktikei buruz hausnartu behar dute, eta inklusiboagoak izateko neurriak hartu. Funtsezkoa da diseinu- eta garapen-taldeak askotarikoak izatea. Teknologia horiek sortzen dituzten pertsonak jatorri desberdinetatik badatoz eta esperientzia desberdinak badituzte, litekeena da premia eta ezaugarri fisikoen sorta zabalagoa aintzat hartzea. Bigarrenik, enpresek proba sakonak egin behar dituzte erabiltzaile desberdinekin produktu bat merkaturatu aurretik. Horrek gaur azaltzen ari naizen bezalako arazoak identifikatzen eta zuzentzen lagunduko luke, dagoeneko nahikoa bazterkeria sufritzen duten taldeei eragin aurretik. Garrantzitsua da kontsumitzaileok ere enpresei gehiago eskatzea. Ez dugu konformatu behar talde jakin batzuk baztertzen edo diskriminatzen dituzten produktuekin. Gardentasuna eskatu behar diegu enpresei, eta benetan inklusiboak diren irtenbideak exijitu behar ditugu. Gertakari honek gogorarazi dit teknologiak gu batzeko potentziala duen arren, zatitu ere egin gaitzakeela kontuz eta arretaz diseinatzen ez bada.
Beraz, gailu teknologiko bat erosten duzun hurrengo aldian, galdetu zeure buruari: berdin funtzionatuko du guztiontzat? Edo pertsona mota jakin batentzat bakarrik diseinatuta dago?
Erantzunak harritu egin zaitzake.
Utzi erantzuna