Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Joan den asteko artikuluan 5G-aren kontra zergatik nagoen azaltzeko arrazoiketaren lehen zutabea ukitu nuen: desazkundea. Gaur 5G-ak proposatzen digun hazkunde teknologiko horren kontra aktibista gisa zergatik agertu behar dugun azaltzeko arrazoiketaren bigarren zutabeari ekingo diot: justizia sozialari.

Hemendik aurrera oso gordina izango naiz.

Agian norbaitek pentsatuko du populista ere naizela. Baina krudelagoa da pertsonekiko pairatzen dugun sistema ekonomiko hiltzaile hau.

Zure mugikor berrian pertsonen odola dago. Zaharrean ere bazegoen. Eta baita nirean ere. Izerdia eta malkoak ere badaude. Eta telefono mugikor bat erosten dugun bakoitzean, esklabotasun egoera sustatzen ari gara kolapso bidean edo kolapsoan dauden zenbait herrialdeetan. Eta honek zure ordenagailurako eta zure jarduera-eskumuturrekoetarako ere balio du.

Gailu guzti hauek gauza asko ezkutatzen dizkizute.

Bakerantz zenbait aurrerapen egin diren arren, munduan zehar, komunitate askotan oraindik ere talde armatuak daude, sexu-esplotazioa, lan behartuak eta pertsonen trafikoa sustatzen jarraitzeko asmoz sortuak. Bazenekien lotura dagoela indarkeria horren guztiaren eta zure etxearen artean? Urrea, eta/edo koltana. Beti eskura duzun gailu batean dauden bi mineral: Zure telefono mugikorra.

Urrea, adibidez, zure telefono mugikorreko mikrotxipak lotzen dituzten zirkuitu inprimatuetan erabiltzen da. Kolonbiako urre ustiapenaren %80 legez kanpokoa edo kontrolik gabekoa dela uste da. Besteak beste, esklabotasun egoera, pertsonen kontrabandoa eta kapitalak zuritzea dakar.

Koltan delakoari dagokionez, Kongoko Errepublika Demokratikoa munduko meatze gunerik garrantzitsuenetako bat dela azpimarratu behar da. Han dago munduko koltan erreserben gehiengoa; mineral hori gabe, teknologia berrien iraultza, bereziki teknologia mugikorrarena, ezinezkoa izango litzateke. Kongoko koltana ustiatzeko asmoz sortutako gerra, infernurik okerrena bihurtu da hasi zenetik.

Urrea eta koltana mineral eskasak eta garestiak dira. Gatazkan dauden mineralak. Beste mineral asko ere egoera berean daude, Wolframa eta eztainua kasu. Mineral guzti hauek, ezinbestekoak dira gure gizartean 5G teknologia ezarrita dagoenean aldatu beharko ditugun 5G telefono berri guzti-guztiak eraikitzeko. Gainera, badakizu non amaituko duen bere bizitza zure telefono zaharra? Horixe ba! Ia-ia herrialde berberetan. Baina antenen parte ere badira mineralok, eta baita antena horietara konektatuko ditugun jarduera-eskumuturrekoen parte ere. Desproposito bat da. Zentzugabekeria bat. Badakit marketinak oso zail jarriko didala, baina oraingoz, erosketa hori saihestea gustatuko litzaidake.

Kongoko indarkeriaren erantzuleak gara. Gauza bera Kolonbian. Eta, aipatu ez badut ere, gauza bere Jieyang-en. Eta beste hamaikatxo tokitan ere. Gutxienez maila handi baten, lehen hiru kasuetan. Eta hori da, aurreko asteko artikuluarekin bat eginez, desazkunde teknologikoa defendatzeko beste arrazoietako bat. Hain zuzen ere, G5-ak proposatzen digunaren guztiz kontrako norantzan.

Bi gomendio egin nahi dizkizuet bukatzeko. Alde batetik, zuen telefonoak zer ezkutatzen duen ulertzea eta bestetik, teknologia horiek behar duten mihiztaduran ematen diren baldintza laboralen inguruan Xu Lizhi-ren poema sorta hau irakurtzea.

Milaka pertsona hilko dira guk banda-zabalera handiagoa izan dezagun.

Hurrengo artikuluan ikusiko dugunez, behar ez dugun banda-zabalera.

Aurreko asteburuan Joseba Azkarraga Etxagibel irakaslearen hau irakurri nuen. Bikaina iruditu zitzaidan. Artikulu horrek aspaldi idatzi nahi nituen hiru artikuluren serie txiki bat bukatzera bultzatzen nau. Ordu erdi gehiago behar zuten egosteko eta utzi ditut sutan astean zehar.

Hau da emaitza.

Bada, hara, 5G-aren aurka nago. Eta idazten dut jakinik oso konprometitua dela koronabirusaren garai hauetan horrelako baieztapenak egitea. Baina horrela da:

5G-aren aurka nago.

Hiru dira, nagusiki, 5G-aren kontra berba egiten dudan bakoitzean erabiltzen ditudan argumentuak: desazkundea, justizia soziala eta hiper-konektibitatea. Gaur desazkundean zentratuko naiz. Ikusten duzunez osasuna ez da argumentuetako bat. Ez. Ez dut uste erradiazio elektromagnetikoa etsai ikusezina denik. Hala ere, aditu batzuek diotena irakurri izana aitortzen dut. Eta beste “aditu” batzuek esaten dutena ere bai, zoritxarrez.

Bistan da mundu honek ezin duela jasan etengabe hazten ari den hazkunde ekonomikoa. Ezta teknologikoa. Bistan da bi horien ondorioz planeta txikitzen ari garela. Nik ere uste dut hemendik gutxira kolapso baten aurrean aurkituko garela, eta kolapso hori ez dela bakarrik ekologikoa izango. Baina ekologikoa ere izango dela. Eta sentitzen dut, baina oso sinplea da: ezin dugu maila teknologiko honetan hazten jarraitu. Hozkailuan esnea daukagun jakiteko planeta madarikatua puskatzen ari garelako. Eta, datorren astean ikusi dugun moduan, baita planeta horretako biztanle asko ere.

5G-aren arazo handienetako bat antenen biderketa nabarmena da. Eta ez da ingeniaria izan behar, ohartzeko 5G-ak eskaintzen digun konektibitate eta exekuzio azkarrek antena gehiago ezartzea eskatzen duela. Ez zait irreala iruditzen gaineratzea zenbat eta handiagoa izan banda-zabalera, orduan eta handiagoa izango dela banda-eskaera. Zuntz optikoaren bilakaera eta erabilera ikustea baino ez daukazue: Netflix, HBO, Disney+… Deitu nahi duzun bezala. Gauza bera gertatzen da gaur egun 5G-arekin. Hedapena oso kaltegarria da ekologiarentzat, kontuan hartzen baditugu ehunka milioi antena eraikitzeko behar diren materialen kopuru astronomikoak. Eta, batez ere, garatuko ditugun eta gure bizitzetan sartuko ditugun milaka milioi objektu konektatuak sortzeko materiala. 5G sareak gailu guzti horiek konektatzeko aukera hutsa eskaintzen digulako. Behar ditugun edo ez, bigarren mailakoa da.

5G-ak behar duen garapen-maila horrek etsai ikusezin gisa izendatu nahi dudana dakar: baliabide ez-berriztagarrien eta erregai fosilen agortzea.

Marketinak engainatu ohi gaituen arren, maila kritikoan teknologia-gutxitzearen alde egiten dugunontzat, barbaria da 5G-aren hedapenean pentsatzea. Faraonikoa. Horri buruz hitz egite hutsak gehiegizko kontsumoaren neurrigabeko karbono-aztarna sumatzen uzten digu.

Izenik gabeko astakeria.

Josebak bere artikuluan adierazten duenez, une teknologiko hau ez bada jasangarria… Zer pentsatu behar dugu 5G-arekin datorrenaz? Kropotkin-ek esaten zuen ezinezkoa zitzaiola kalkulatzea ogiaren prezioa. Orain oso argi irudikatzen dut nire buruan bere argumentazioa.

Atzo José (Pepe) Mujicaren agur diskurtsoa entzun nuen. Diskurtsoan esan zuen zerbaitek nire arreta piztu zuen. Ezagutzen nauzuenok, bere hitzak entzun badituzue, badakizue zein zati izan zen. Pribatutasun digitalaren aldeko diskurtso gisa ulertu nuen momentu hori, hain zuzen ere:

“Denborak aldaketak eragiten ditu. Beste garai batean sartzen ari gara, garai digitalean. Ez hobea, ez okerragoa, desberdina. Eta uste dut arazoak agertu direla, arazo teknologikoak, aurresateko gai direnak, hala nola izaera eta funtsean giza jokabidearen ildo eragileak, batzuetan, gurekin hitz egin gabe. Eta hori etorkizuneko estatuek eta sistema politikoek izango duten dilema bat izango da: noraino bortxatzen den giza intimitatea eta noraino dagoen askatasuna.”

Bi hitz:

Ez dut uste hobeto azaldu daitekeenik, ezta hitz gutxiagorekin ere, gaizki deituriko teknologia berriekin, ditugun arazo filosofikoak. Eta uste dut galdera, gaur-gaurkoz, funtsezkoa dela: “noraino bortxatzen den giza intimitatea eta noraino dagoen askatasuna”.

Pepek bota digun galderak ez du galdera-ikurrik. Lehenengo zati horri eman diezaiokedan erantzun bakarra, zera da: nire aburuz, erabat kontziente izan gabe, aspaldi gainditu genuela lerro gorri hura.

Galderaren bigarren zatiari dagokionez, noraino iristen da askatasuna? Pepek bere diskurtsoarekin jarraitzen du esanez zientziak askatasun hitzaren irakurketa desberdina eskaintzen digula, bere hitzetan entzutea gomendatzen dizuet. Ez naiz itzultzera ausartzen. Baina askatasuna noraino iristen den definitzeko, iruditzen zait eseri egin behar dugula, zuhaitz baten azpian, eta pentsatu. Zer askatasun? Korporazio teknologiko handiek lapurtzen digutena, horretarako aukera ematen duten terrorista politikoen laguntzarekin, edo enpresa berek gure kontura dirua egiteko duten askatasuna? Izan ere, uste dut eskutik doazela biak: gizarte gisa bigarren zatia onartzen dugula eta oso gaizki erantzuten diogula, herri gisa, lehenengoari.

Eta, momentuz, gu ez garela subjektua. Ez lehenengoan, ezta bigarrenean ere. Eta zoritxarrez, subjektu bihurtu duten horri, ez dagokiola bere posizioa.

Hori ere pentsatzen dut.

Pepek dio etorkizuneko estatu eta sistema politikoek (bereizketa ederra) egin beharko dietela aurre arazo horiei. Hala ere, uste dut badakiela, oraineko estatuek eta sistema politikoek erantzun beharko diogula dilema horri iraganean.

Ez, Arantxak ez dut blog bidalketa hau promozionatzen. Clickbait bat zen.

Gaur, zuon laguntzarekin, beste mito bat apurtu nahiko nuke: Software pribatiboa software librea baino seguruagoa dela esaten duen hori. The (double) social dilemma artikuluaren iruzkinetan egin zidaten beste planteamenduetako bati erantzunez.

Baina, gai honi ekiteko, lehenik eta behin, hau ulertu behar dugu: Zerk suposatu dezake segurtasun arazo bat? Bada, faktore askok sor dezakete segurtasun-akats bat sistema informatiko batean, baina nire asmoa ez da tesi bat idaztea, eta ez dut kontzeptuetan galtzerik nahi. Hori dela eta bi terminotan zentratuko naiz: iturburu-kodea eta bug-a.

Termino bi horiek erabiliko ditut nagusiki argumentazioan, eta, beraz, ondo ulertzea komeni da.

Bug bat edo softwarearen errore bat, edo, besterik gabe, akats bat, arazo bat da ordenagailu-programa edo software-sistema batean. Softwareak guk espero dugun emaitza lortu beharrean, espero ez genuen beste emaitza bat sortzen duenean gertatzen da. Bug askok segurtasun akatsak sortzen dituzte. Listo, honaino. Ez dugu gehiago sakondu behar azaldu nahi dudana azaltzeko. Bestalde, iturburu-kodea, software programa bat exekutatzeko ordenagailuak jarraitu beharreko urratsen testu-lerroen multzoa da. Irudikatu ezazue sukaldaritzako errezeta bat izango balitz bezala. Errezetak lortu nahi dugun pastela nola egin behar dugun azaltzen digu, pausuz pausu. Gauza bera egiten du iturburu kodeak, softwareari zeintzuk pausu eman behar dituen azaldu. Lau askatasun hauek onartzen dituen software oro, software librea da. Eta, hortaz, beste gauza askoren artean, iturburu kodea publikoki plazaratzen du. Lau askatasun horiek onartzen ez dituen softwarea, software pribatiboa da eta ondorioz ez dut iturburu kodea publikoki erakusten.

Bai, badakit asko laburtu dudala. Agian gehiegi.

Orain, softwarearen bi termino eta bi aldaera orokorrak ezagutzen ditugunez, utz iezadazue argudioak hiru zutabetan zentratzen, nire ustez garrantzitsuenak direnak. Defendatzen dudan ideia, softwarea librea izan ezean (eta ondorioz, besteak beste, bere iturburu kodea publikoa), software horren segurtasuna zalantzan jartzeko moduko argudioak ditugula da. Hau da, software pribatiboa, pribatiboa izateagatik bakarrik, zalantzan jarri dezaket bere segurtasuna.

1) Lehenik eta behin, esango dut, software pribatiboan (gogoratu, besteak beste, iturburu kodea ezkutatzerakoan), enpresako garatzaileak nahita ezkutatzen dituela softwareak erabiltzaileenganako dituen ahultasunak eta akatsak, eta ondorioz euren erabiltzaileek ezin direla akats horiengandik babestu (akatsak aurkitu ahal izateko iturburu kodea publikoa izatea ezinbestekoa baita, bestela, non bilatuko dugu?). 2) Bigarrenik, kodea aztertzeko askatasunik ezak beste garatzaile batzuk ahultasun horiek konpontzen edo enpresari oharkabean pasatu zaizkion akatsak atzematen lagun ez dezaten eragiten duela uste dut. 3) Eta amaitzeko, esango dut, besterik gabe, software libreko paketeak ez direla beti software pribatiboarekin lehiatzen, baina beti lehiatzen direla izen ona lortzeko, eta pozik mantentzen ez gaituen programa batek ez du lortuko garatzaileek espero duten ospea. Are gehiago, software libreko garatzaile batek iturburu-kodea publikoki eskaintzen duenean, bere izen ona arriskuan jartzen du, eta komeni zaio softwarea garbia, akatsik gabekoa eta argia izatea, komunitateak onar dezan.

Eta bukaerarako gaurko onena: software libreak komunitate osoa inplikatzen du akatsak zuzentzeko lan bateratuan. Erabiltzaileek ez dute akatsen berri bakarrik ematen, hala nahi badute, berauek zuzendu eta zuzenketak proiektura bidaltzen dituzte.

Hala ere, ez dut nahi hemendik ateratzea software libreak segurtasun-akatsik ez duela pentsatuz; bai, baditu, eta egunero zuzentzen dira. Euretariko batzuk oso serioak izan dira. Eta izango dira gehiago. Alde bakarra da software libreko komunitateak esaten dizula: “akats bat izan dugu, eta partxe honek konpontzen du arazoa”. Normalean, partxea ateratzeko ez da denbora asko behar. Gehienetan orduak.

Munduan zehar milioika begi eta esku izatearen onurak dira.

Software pribatiboak, bere aktibo ekonomiko guztiekin, gure komunitateak baino denbora gehiago behar du bere segurtasun-partxeak ateratzeko. Hori, akatsa antzematen badute.

Laburbilduz, oso lasai esan dezaket segurtasun informatikoa bermatzen hasi behar badugu, softwarea askatu behar dugula. Edo beste modu batera esanda:

Erabateko segurtasuna bermatu beharko lukeen softwarerik existituko balitz, librea izango litzateke.

Orain, nire erantzuna ulertzeko prest zaude.

Gaurko gaia: Apple Inc. (aurrerantzean Apple). Hemendik aurrera jarraitzea, zure ardurapean.

Gustatuko litzaidake aurreko astean The (double) social dilemma artikuluaren iruzkinetan izan genuen eztabaidako puntu bat jarraitu ahal izateko, artikulu gisa berridaztea neure ikuspuntua.

Apple bi hippyk sortu izanak ez du ezer aldatzen.

Apple-ek, publizitate bidez, sinetsarazten du enpresa desberdina dela; izkinako kafetegia balitz bezala iragartzen du bere burua, tokian-tokikoa izatearen balioen alde apustu eginez (eta, hala ere, 2019an 55.256.000.000 dolarreko irabazi gordinak izan zituen). Era berean, enpresa berritzailea dela sinestarazten digu (Xerox Altok hamaika urte lehenago idazmahaiko inguru grafikoa eta sagua zituenean). Eta, aldi berean, gurekin, gure datuekin eta gure segurtasunarekin arduratzen den enpresa dela esaten digu (eta egunero aurre egin behar dien kritika eta eztabaidak ez dira gauerdiko eztula).

Zoritxarrez, Apple-ren historia idatzita uztea luzea bezain aspergarria egingo litzaidake, eta Steve Jobs Jainkoaren parean utzi duten filmak nahikoak deritzot lan hori egiteko. Ez dute nire beharrik. Beharbada, ateoak zaretenok ulertu duzue jada arazoetako bat.

Apple-ren formak laburbiltzeko hiru adibide besterik ez ditut jarriko: pantenteen gerra, PRISM eta Edward Snowden kasua eta ingeniaritza fiskala.

Zuen baimenarekin azken puntutik hasiko naiz, uste baitut hori dela funtsezkoena pentsatzeari uzteko Apple izkinako kafetegian kafea zerbitzatzen digun pertsona dela. Apple, zergak saihesteko asmoz, hainbat herrialdetan duen ingeniaritza fiskalagatik kritikatu dute. Horrez gain, oihartzun handia izan dute Applek Asian azpikontratatutako enpresetako lan-esplotazio praktikek. Eta ingurugiro kaltetzeaz ohartarazten dituztenak, ez dira gutxi.

Wikipedian aurkituko duzue hau dena.

Eta azken puntutik hasi garenez, alderantzizko ordenan jarraituko dugu. Apple PRISM zaintza elektronikoko programaren zati izateaz seinalatua izan da. Programa hori Estatu Batuetako NSAren esku zegoen, Edward Snowden CIAko agente ohiak 2013ko ekainean iragazitako txostenen arabera. Edward Snowden-en memoriak irakurtzea gomendatzen dizuet. Vigilancia permanete, Editorial Planeta.

Baina laburrago Wikipedian.

Apple-k ehunka patente ditu, eta behin baino gehiagotan erabili ditu sektore bereko enpresei lehia zailtzeko edo HTML5 bezalako estandar libreen garapena geldiarazteko. Niri ez zait axola Samsung-ekin gerran aritzea. Baina Apple 80. hamarkadako kapitalismo modernoaren ikono den korporazio multinazional bat bihurtzen du. Nagusitasunezko posizioari eusten dio, monopolio salaketa eskaerak diruz konponduz eta, modu berean, lehia deuseztatuz, amaierarik ez duen patente-gerra baten bidez. Software librearen komunitatean, software-patenteen aurka gaude, garapena oztopatzen baitute; FSFren End Software Patents kanpaina, zergatiaren buruzko informazio-iturri ona izango da zuontzat.

Eta euskara? Badakizue zer gertatu zen euskararekin?

Izan zaitez arduratsua, eta gerra honetan norbaiten alde lerratu behar bazara, izan dadila burujabetza teknologikoaren alde. Software librean. Apple iragarki-produktuetatik at, edertasunetik at, ezer gutxi eskainiko dizulako. Eta horretara ere berandu heldu zen.

Gogoratu kontsumitzen duguna (ere) garela.