Mimenkadak euskarari

Atalak: Euskara

Botako naizzz, botako naizelaa, botako naizelaa; ez, ez botaaaa; bai, bai, uzker bat botako naizelaaaa!

Txiste bat izango ez balitz, negarra eragingo lioke honelakorik entzuteak bere burua euskaradun sentitzen duen edozeini. Aringarri gisa, baina, esan dezadan sei-zazpi urteko haur batek kontatua dela aurreko pasadizoa Euskal Telebistako Sorgintxulo saioan. Bihurrikeria linguistiko horren errudunik bilatzen hasi orduko, hobe dut esatea aurretik, baina, nor ez dudan mordoilokeria horren hobendun ikusten. Haurra bera, jakina, entzundakoa eta ikasitakoa baino ez baitu xurgatu eta errepikatzen. Onartu egin behar da, gainera, guraso guztiek ez dutela zuzentzaile lana egiten ibiltzeko ezagutzarik edota gaitasun nahikorik, arrazoiak arrazoi.

Has gaitezen, bada, erantzukizun eta ardurak partitzen.

Haurraren ikasbidean euskara ondo egiteko arduradun artatzaile-irakasleek badute ardura, zalantza izpirik gabe. Jakin badakigu, baina, direnak eta ez direnak egin ohi dituztela euskararen kalitate minimoa zaintzen eta transmititzen. Esaterako, “Nik maite zaitut edota ezagutzen zaitut” afitxez itsatsiriko hormak ere ez dira nahiko, D ereduan aritu izanagatik ere, gure haur eta gazteen burmuinean txertatzeko ohikeriaz darabiltzaten “asko maitetsut, atzo ikusi notsun” bezalako petralkeriak. Hamalau urteko gazte baten ahotik “Tobilloa dobleu dot” esan eta tobillo-aren eta dobleu-aren euskarazko bertsioa zein den zalantzan jartzen duen gazteak arazo handia du euskararekin, bidenabar esanda. Kasu honetan ez nuke irakaslea hobendun hartuko, eta bai, ostera, gazteen egungo euskararekiko zabarkeria.

Haurrekin euskaraz eta gurasoen artean gaztelania hobesten dutenek ere badute ardurarik, bestalde.

Euskal Telebistak ere badu ardura eta erantzukizunik, jakina, euskararen presentzia aktiboa bultzatzearen aurkako politika ziztrina daramalako sortu zenetik, diskrimanzio positiboarena eraman beharrean.

Euskara normalizatze bidean lanean dihardugunok ere badugu zer esan eta zer aitortu. Lider eraldatzaile ikusezinaren atzetik ari gara azkenaldiotan, euskara noranahiko bilakatuko duena ezinbestean. Eta esistitzen ez den izaki metafisiko horren atzetik ibiltzeak geure buruaren egainua baino ez dakar.

Baina hirugarren mailako gastritisa eragiten diguten arduradun handien eta bekatarienak gure herriko erakunde politiko nagusiak dira. Euskara babestuko lukeen legea onartu eta indarrean jartzeko ardurarik ez hartzeak, euskara bigarren mailakoa eta folklorikoa izatea baino ez dakar. Kilometroak bezalako ekitaldi publikoetara joaten direnean baino ez dute aldarrikatzen gobernatzen dauden politikariek euskara zabaldu eta babestu beharraren auzia, euskararen mozorroa jantzita. Total, urtean behin egin beharreko esfortzu-proba baino ez da.

Tokiko erakundeak ere ez dira atzean geratzen erantzukizunean. Zehatzago esateko, Urriko Lehen Astelehena dela eta, Gernika-Lumon arraza piriniarra duten abelgorrien erakustaldi eta salerosketan, alkatxofadun esatariak gaztelania aukeratzea azalpenak emateko, baserritarrak eta ikusle gehienak euskaldunak direnean. Gernika-Lumoko Udalak Euskararen Erabilera Plana du onartuta, eta zehaztuta zeintzuk diren hizkuntza irizpideak udala antolatzaile den ekitaldi publikoetarako, eta gaztelaniari ez zaio lehentasunik ematen, ezta hurrik eman ere!

Eta bien bitartean, euskararen egoera malkartsuari adabakiak jartzen jarraituko dugu herritar xeheok, errealitate hau aldatuko badugu. Edo okerrago dena, korrontearen kontra igeri egiten jarraituko dugu, izokinak bezala, helmugara iritsitakoan, hartzaren ahutzetan amaitu ahal dugula jakin izanagatik ere.