Itxurakeria eta plantak

Atalak: Euskara

Hamarkadak daramatzagu gure herrian, era eta jite aldarrikatzaile temosoarekin, euskararen aldeko ekitaldiak antolatzen, euskarak gure herrian dagokion lekua izan dezan: Korrika, Herri Urrats, Kilometroak, Nafarroa oinez, Araba euskaraz, Ibilaldia eta, orain, Euskaraldia.

Herritarren borondatetik sortuak, eta euskara sustatu, bultzatu, indartu eta zabaltzeko helburu irmoak batzen ditu milaka euskaltzale ekitaldi asmo oneko hauetan. Erakundeek ere izaten dute haien parte-hartze sinbolikoa, batzuetan ekitaldiotarako dirulaguntzak emanez edo beren presentzia fisikoarekin euskararekin bat egiten dutela agerian utziaz. Euskaraldiarekin inoizkorik presentzia handiena erakutsi nahi izan dute erakundeek. Oso ekimen erosoa da, inori (erdaltzaleei) molestatzen ez diona, eta bere egin dituzte Euskaraldiak dituen helburuak.
Plantak baino ez dira, ordea, erakunde nagusietatik euskararen inguruan egiten dituztenak. Egiten dutena baino askoz gehiago egin dezaketelako eta egin beharko luketelako. Esaterako, euskarak, eskubide hutsa izatera mugatu barik, gaztelaniak duen balio legal bera izan dezan galdegitea.

Zertan da Euskararen erabilera normalizatzeko Legea, berrogei urte dituena (1982)? Zer da gurean normalizazioa, ez bada gaztelania eta frantsesa bezala euskara ere nonahi erabili ahal izatea (kalean, administrazioan, aisialdian, kirolean, kulturan…)?

Aurrerantz barik atzerantz goaz, ostera. Herri-ekimenek euskararen biziraupena ziurtatu dute kalean, eta erakundeek administrazioan, nolabait. Dena den, irla izaten jarraitzen dugu itsasoaren luze-zabalean. Eta irla hau ere gero eta txikiagoa eta murritzagoa da egunik egun.

Ikus dezagun, bada, zeintzuk ziren 2016an euskarararen kale-erabileran Klusterrak ateratako emaitzak Euskal Herria bere osotasunean kontuan hartuta: Gaztelania %76; Euskara %12; eta bestelako hizkuntzak %2,7.

Ipar Euskal Herrian kolokan dago euskararen biziraupena, azken azterlanen arabera, eta hegoaldean euskarak hartua duen norabide galgarik gabekoa ikusita, laster baino beranduago hil kanpaiak joko dituzte hura zaintzen eta mintzatzen jardun dutenek, erostari bilakatuta.
Euskaraldiak, beraz, zer onik ekar diezaioke euskararen ezagutza eta erabileraren bilakaerari? Deus gutxi nire ustez, azken hamarkadetan egindako antzeko ekitaldi borondate oneko baina efektibitate gutxikoa delako.

Nik ez dut zalantzan jartzen euskaltzale askok, euskararekiko kontzientziaren argia piztuta, buru-belarri diharduela Euskaraldiak izan dezan oihartzun ahalik eta handiena. Bejondeiela!
Erakundeek, ordea, egiten dutena baino askoz ere gehiago egin dezakete euskararen alde. Ez dut ulertzen zergatik agintean dagoen alderdi ustez abertzaleak, itxuraz euskaltzalea izanda (EAJ), hain epel eta arduragabe jokatzen duen. Euskararen egoera benetakoa dramatikoa da eta ardura politiko nagusia dutenek ezikusiarena egiten dute. Konforme dira euskara su-bazterreko hizkuntza folklorikotzat hartzearekin; bestela ez da ulertzen zergatik, berrogei urte joan eta gero, ez duten deus esaten, are gutxiago egiten, euskarak ere izan dezan gaztelaniak eta frantsesak duten balio legal bera.

Euskaraldia da Eusko Jaurlaritzak egunera arte egin duen itxurakeriarik handienetakoa.

Karlos Gorrindo Etxeandia (Plazara Gatoz!)