A. Zudaire galdu zenekoa

Atalak: Arantzadikoak, Ez gara hutsaren hurrengoak

Antza denez krisia lagun dut, iragarri nuen txandrioa atzeratzen ari da. Uztailaren 1a zelarik Arantzadiko meandroa hartu nuen hizpide, eta uda joan da eta ez dut agindutakoa bete. Lehendabizko istorioa iragarri nuen, inoiz Arantzadi ondoko Errotazar komentuan bizi izan zen fraile kaputxino bat. Has nadin behingoz.

Haurtzaroan, iturri ondoko bankua zen gauero gure joku eta solasaldien abaroa. Farola argiaren azpira biltzen ginenen artean ez zen etxe horretako inor, pazientzia bazuten gure algarak agoantatzen ordu txikietan, hura zen bankurik luzeena, ondoan zuen iturria eta herriaren erdian zen.

Etxabarri (Allin)

A. Zudaire, Allingo Etxabarriko iturri ondoko etxean jaioa, kaputxinoa, 90 urteren bueltan zebilen ezagutu genuenean, sortetxera itzultzen zen, urtero abuztuko bigarren hamabostaldian hamar bat egun ematen baitzituen iturri ondoko sortetxean, herrian gutxitan ikusten genuen, eguna mendian ematen zuen, Etxabarriko Zudairetarrek Urbasan zuten ardi-txabola baliatzen zuen txangoak egiteko, ez omen zuen inoiz txango bat bera errepikatzen..

Geroztik ikasi nuen Aita Donostiaren laguntzaile izan zenekoa, Jose Miguel Bidadorrek Materiales para una Historia de la literatura vasca en Navarra liburuan horren berri eman zigun. Bidadorrek esanda dakit bilketa lanetan ibili zela, eta Aita Donostiaren lan batzuen argitalpenaz arduratu zela, nonbait ofizioa Argentinan ikasi zuen Fidel de Etxabarrik, izen horrekin ezagutzen baitzuten kongregazioaren barnean, 1917an Argentinara bidali zuten, Llavolleko Euskal Echea ikastetxean aritu zen, handik Cordobara eta azkenik 1933an Buenos Aireseko konbentuan aritu zen, bertan aldizkari bat argitaratzen zuen, Nueva Pompeya izenekoa, irudiegilea, maketatzailea, argazkilaria, denetatik egin zuen, horrexegatik ez da harritzekoa, 1962an Europara itzuli zenean Aita Donostiaren zenbait lanen argitalpenaz arduratu izana.

Jorge Riezu

Nekez ulertuko dugu Cancionero Vasco obra aita Donostiak eta ondoren obrari jarraipena eman zion Jorge de Riezuk lan horretan izan zituzten laguntzaileen ekarpena aintzat hartu gabe, eta Etxabarriko Zudaire Jorge Riezuren ezpalekoa genuen. Beti ere, jakinmina piztu zidana ez zen argitalpenen afera, txokokeria bada ere, iturriondoko etxean sortu A. Zudairek non eta nola ikasi zuen zekien euskara nahi nuen jakin, zenbaterainoko oinarria zeukan Allingo Etxabarri utzi zuenean, XIX. mendearen lehenengo erdian komunikazio hizkuntza izateari utzi baitzion euskarak Urbasaren hego-magaleko herri horretan. Menturaz, oinarria uste baino sendoagoa zeukan, yo no, vasco era mi padre esaldi famatuaren taldekoa ote Etxabarriko Fidel?

Baina gatozen pasa den mendeko 80.eko hamarkadako garai horietara, abuztuko bigarren hamabostaldi horretara. Uda betean egonda ere, egunero freskatzen zuen Etxabarrin, eta arratsalde hartan ez zen salbuespena izan, herriaren kaskotik kilometro eta erdira zegoen/dago ibaia, baina eguraldia zela kausa egun hartan ez ginen bainatu, lehengusu nagusi baten txinbera hartu eta txoritara joan ginen, itzultzean, giro arraroa somatu genuen herrian, arratsaldeko zortziak, ilunabarraren ataria eta iturri ondoko etxearen paretik Fidelen iloba bat hizketan ari zen, plazan dozena bat heldu, horien artean gure aita, gurea bezalako herri txiki batean, festak edota saltzaile anbulanteren bat agertzen denean salbu, oso gutxitan gertatzen den elkarretaratzea. Aitari galdetu genion, eta guri so egin gabe, halaxe esan zigun,

-Frailea ez da itzuli.