Kanpion eta Sanferminak. Arturikak (I)

Atalak: Arturikak, Hiri Buruzagian, Iruñeko ferietan

-Ez diagu inoiz ezer entelegatuko!

Leonciok besapean darama Nabarra en su vida histórica liburuaren edizio berria. Duela bi aste hitz-aspertuan aritu ginen Emilio Majueloren La idea de historia en Arturo Campión liburuaren karietara. Inoiz artikulu luze bat idatzi behar duela agindu dit, izenburua erabakia zuen bakarra, Arturo, ezezagun hori.

Baina, garaian garaikoa, gaurko terrazaldian Iruñeko Feriak izan ditugu hizpide. Onerako edo txarrerako Sanferminek ezartzen dute hiri buruzagiaren norabidea. Leonciok ohartarazi dit ezer gutxi dakigula On Arturoren Sanferminetako ibilbideez, ezer badakigu, baina ez da testuetan ageri.

Arturo Kanpion

Testuetako erreferentzia bakarranetakoa Garcia de Almoravid eleberrian ageri da, bakarrenetakoa baina esanguratsua. Txapitelakoak Iruñeko erraldoien lehendabiziko notizia ekarri zigun. Meza ondorengo prozesioan parte hartu omen zuten erraldoiek 1276ko hartan, urtea ere munta handikoa da, Nabarreriako Gerra piztear baitzen.

Campionen eleberrian, hiru erraldoi ageri dira, Pero-suciales, Mari-suciales eta Jucef-Lucurari.

Pero-suciales trukean aritzen zen ikazkina, ikatza eman ardo zahagiak jaso, Mari-suciales aizkorarekin zekale opilak ebakitzen zuen andrea eta Jucef-Lucurari lukurreria irudikatzen zuen judua.

Diskurtsoa Lucurari erraldoiari aipua eginez hasi du Leonciok:

-Lukurreria gurean Antton Lukuri diogun bekaizkeriaren marka da, baina 1276ko Iruñeko prozesioan ageri zen erraldoia, judu bat irudikatzen zuen, lukurreriaren paradigma, barne zatiketez enpo bizi zen hiri buruzagiko gizatalde baten irudia. Baina, hiru erraldoi horien deskribapenari erreparatu eta zer ari zaigu Kanpion agertzen? Pero eta Mari Nabarreriakoak al ziren? Judutegia ere erre zuten Nabarreriako gerran, orduan, erraldoi horiek Done Saturdiko frankoek eginak al ziren?

Egiaren aitortzeko ohi den gisan arras guti entelegatu diot Leonciori. Diskurtsoarekin jarraitu du

Erraldoiak New Yorken

-Erraldoiak hiri buruzagiaren funtsaren funtsa dira eta ez bakarrik Sanferminetan. Kanpionen Garcia de Almoravid-en ageri dena egiazkotzat hartzen badugu duela 700 urte pasatxo trufa eta kritikarako baliatzen ziren panpintzarrak, beno ez hori bakarrik, gerraren pizgarri izan zitezkeen, egun ordea, sakralizatu egin ditugu, inoiz gizaki bilakatu, diotenez, uztailaren 14ko eguerdian erraldoiak dantzan ikusten badituzu Seminario etxeko laugarren pisutik hezur-haragizko irudituko zaizkizu dantzan ari diren zortzi kartoi puska horiek.

Iruñeko Erraldoiak dantzan

Arestian esan bezala literatura da Garcia de Almoravid eleberria, halere, Iturralde y Suitek nolabaiteko egiazkotasuna eman zien Kanpionek deskribatu zituen erraldoiei.

Dena da asmazioa, beste kontu bat da ea asmazio hori gustuko dugun, baina asmazioa denez gure esku dago asmazioan jarraitzea.

Leoncioren asmoa garbia da, Arturikak artikulu-sorta idatzi, Nabarra en su vida histórica abiapuntu harturik, historia eta asmazioaren arteko mugak xedarritu baino muga horien lausotzea bilatu nahi du, ez da lan makala Leonciok hartu duena.

Mañueta karrikako goitiko sarreran utzi dut Leoncio, Riau-Riaua ikustera joanen ote den galdetu diot eta hona erantzuna

-Afera horietan berreraiki baino eraiki zaidak laketago.

Hori ere diot osoki entelegatu.