Ezequiel Enderiz, Juan Belmonte eta alemanak
1916an gara, zazpi urte falta dira Toronto Star egunkariko berriemailea Iruñeko ferietara hel dadin. Ezin jakin Ezequiel Enderiz El Liberaleko kazetariak Eric Robert Petersenen Durch Busch und Blockade (Zuhaixka eta blokeo bidez) liburua leitu ote zuen. Beti ere, demagun biek gozatu zutela 1916ko Sanferminetaz. Alemanaren partehartzeaz ez dugu zalantza izpirik, liburuan kapitulu oso bat eskaini baitzien Hiri Buruzagiko feriei. Petersenek gogoan du Iruñeko gazteen abegikortasuna. “Eh,...
Read MoreAlemanen ihesa gauzatua
Ihesa Iruñean hasi zen. 1916ko urriaren 3an Karl Koch Zitadelako erietxera hurbildu da, sekulako tripako mina omen du, artatu ondoren Salcedo Gobernadore Nagusiak kalean libre ibiltzeko baimen bat sinatuko dio. Agiri horren arabera, urriaren 3tik 8ra bitartean Lekunberrin tratamendu hartzeko baimena eman diote. Koch Larraungo hiriburura iritsi bezain pronto Meyer abizeneko aleman bati automobil bat alokatuko dio, eta urriaren 5eko goizeko hamarrak laurden gutxiagotan Iruñetik lau kilometro...
Read MoreAlemanen ihesa abian
Karl Koch zuen izena Iruñeko ihesa antolatu zuen ofizialak. Iruñeko ihesa diogu baina hogeiren ihesa esan beharko genuke. Ihesa 1916ko urriaren hasieran gertatu zen eta horren prestatze lanetan Iruñeko zein Madrilgo Alcalako kontzentrazio eremuetan ziren militarrez gain hainbat kargu eta espia alemanek hartu zuten parte, besteak beste, Max von Krohn itsas-agregatu militarrak, Ebermaier jeneralak, Herr Willbrandt enbadaxako langileak, Vigoko kontsulatuko idazkari Kindling jaunak eta Kochekin...
Read MoreAlemanak Hiri Buruzagian
Kamerundik etorritako 217 alemanek Carlos Espinosa de los Monteros y Sagaseta de Ilurdoz lotinant koronelaren ardurapean egin zuten Madrildik Iruñerako tren bidaia. Maiatzaren 6ko zazpiak bost gutxitan iritsi ziren Iruñeko tren geltokira. Haien artean, bi kapitain (Adametz eta Haustein) hamar ofizial (Reder, Distler, Frank, Bier, Koch, Obermaier, Pfizenmaier, Fick, Eitester, eta Klinkert) bost sendagile (Mayer, Granz, Zschuke, Eckaut eta Stechele), 147 soldatu, Gobernadorearen kontseilari...
Read MoreAlemanen jaia
Igaro berri dira bizi nauen auzoaren jaiak. Horrelakoetan arriskutsuak izaten ohi dira mahaiaren bueltan jendea sobera egarri ez denean egiten diren planak, proposamenak. Afera ez da gaurkoa, 2003ko irailaren hasieran festa moduko bat antolatu genuen Txantreako Alemanen parkean, Arga ertzean. Ospakizuna ez zen liskarrik gabe igaro. Barbakoa eramangarri bat atera genuen jolastokira, sua piztu eta hamar minutu eskasera hara non agertzen diren udaltzainak hori debekatzera. Erraz asmatu genuen nor...
Read MoreJoaquín Vidalen prosa
-Atzo ouija atera nian. Ez nuen Leoncioren alde esoterikoa ezagutzen. Arrotxapean bizitzen jarri denetik Arga jatetxean gosaltzen du. Atzo, argitzearekin batera, kafea hartu zuen Nekanerenean. Terrazan, arrain-saltzailea, Gasen zezenak gobernatzen dituen unaia eta Arrotxapeako bizilagun berria. Uztailaren 9ko korrida, Cebaga Gago zezenak atzera bota izana hartu dute hizpide. Galdera inozoa bota die Leonciok -Zer zuten ba Cebaditek? Arrain-saltzaileak entzun du Iruñeko Zezen Plazarako hautatu...
Read MoreTe Deum-a versus Pasaklaustroa
Arrotxapean jarri da bizitzen Leoncio. Egun hauetan ia egunero ikusten dut. Gaur goizean Runa parkearen inguruan egin dugu topo. Garaian garaikoa, Iruñeko Ferietan Hiri Buruzagian geratuko ote den galde egin diot, oraindik ez duela erabaki esan dit, hori bai pozik sumatu dut Leoncio Gora Iruñea antolatzen ari den festa eremuari begira. Horretaz ari ginela hauxe bota dit -Pasa den urteko erabakiari eutsiko al ziotek? Ohi den gisara hasieran ez diot ia ezer entelegatu, are gutxiago...
Read MoreSanferminak eta garagardoaren bidea
Igaro berriak dira Etxauriko jaiak, garai batean, gidatu-alkohola binomiari errespetua ez genion garaietan Sanferminen ataria ziren Sarbilen magalekoak, aurten aspaldiko partez Etxaurikoak dastatzeko parada izan du Leonciok, eta dastatze horretan garagardoaz teorizatzeko betarik izan du. -Garagardoak godaletan %15eko lerma behar dik Harrigarriena ez da Leonciok esan duena, hori esan duenean nor zuen aurrean baizik. Garagardo ekoizle baten aitzinean pontifikatu du Leonciok eta baita ekoizlearen...
Read MoreKanpion eta Sanferminak. Arturikak (I)
-Ez diagu inoiz ezer entelegatuko! Leonciok besapean darama Nabarra en su vida histórica liburuaren edizio berria. Duela bi aste hitz-aspertuan aritu ginen Emilio Majueloren La idea de historia en Arturo Campión liburuaren karietara. Inoiz artikulu luze bat idatzi behar duela agindu dit, izenburua erabakia zuen bakarra, Arturo, ezezagun hori. Baina, garaian garaikoa, gaurko terrazaldian Iruñeko Feriak izan ditugu hizpide. Onerako edo txarrerako Sanferminek ezartzen dute hiri buruzagiaren...
Read MoreNonahikotasun egunak
Fatxek bestela jokaten diate! Ekainak 11 ditu, ilunabarra da zerrategiaren bidean. Gaueko hamarrak hurbil ditugu, euri zaparrada Txantreako Magdalenan, ortzadarrak ateratzeko imintzioa egin du, ez du lortu, gaua abaildu da, ez dit aieru onik ekarri ortzadarra agertu ez izanak, zeren gaztigu ote? Pasioa dario harginaren eleari, aurrez etzana iruinarri bat dugu, Josemiel Bidador zenaren oroiminez Ollarango udalekoek Ollo herrian paratu behar duten iruinarria. -Plaka zixtrin bat paratu nahi...
Read More
Iruzkin berriak