Munduko herrialde askotan Black Lives Matter mugimenduaren bultzadaz arrazakeriaren aurka egindako mobilizazioei esker, gero eta jende gehiago ari da ezbaian jartzen potentzia kolonialen iragan iluna, segida neokoloniala eta haien justifikaziorako diskurtso garaikideak. Tamalez, Euskal Herria eta Espainiako Estatua salbuespenak izan dira, eztabaida dekolonialak gurekin loturarik izango ez balu bezala jokatu “dugu” hemen, baina hainbat herrialdetan eragin itzela izan du eta tokian tokiko botere politikoa “egoera berrira” birmoldatu beharrean izan da. Formalki bada ere. Horietako kasu bat pasa den astean Kongoko Errepublika Demokratikoan Belgikako errege-erreginak antzeztu dutena da.
Belgikako Felipe II.ak, 2013an boterea eskuratu zuenetik lehen bisita ofiziala egin du Kinshasara. Hegazkinetik jaitsi eta alfonbra gorri baten gainean desfilatu du musika, dantzari eta Kongoko egungo buruzagien aurpegi alaien artean, Felix Tshisekedi presidentea buru. Belgikako erregea ez da gai izan barkamena eskatzeko eta, are gutxiago, bere herrialdeak Kongon egindako genozidioagatik inolako erreparaziorik aipatzeko ere; noiz eta eztabaida dekoloniala bizi-bizirik dagoen bere herrialdean eta garai kolonialen omenezko ikurrak eta monumentuak kaletik kentzen ari direnean.
“Nahiz eta belgikar askok herrialdearekin konpromiso zintzoa hartu, eta Kongo biziki maite zuen, erregimen koloniala esplotazioan eta zapalkuntzan oinarrituta egon zen”. Belgikar bakar batek ere bozkatu edo aukeratu ez duen erregearen hitzak dira. Kongo Belgikaren menpe egon da urte luzez. Lehenik eta behin, 1885etik 1908ra, Felipe II.aren herenaitonaren anaia Leopoldo II.aren jabetza pribatua izan zen. Hau da, urte horietan Kongo ez zen Belgikaren kolonia izan, pertsona bakar baten jabetzapean erregistratutako herrialdea baizik. Ondoren, menderakuntzak beste 50 urtez jarraitu zuen harik eta 1960 independentzia politikoa lortu arte. Leopoldo II.aren garaian, kongotarrak esklabo gisa erabili zituzten baliabide naturalen ustiapen masiborako. Historialarien arabera, 10 eta 15 milioi pertsona artean hil zituzten eta haren erregealdiko bereizgarritasunetako bat izan zen kongoarrei eskuak masiboki moztea.
Felipe II.ari egindako ongietorrian, askok Belgikako banderak haizatu ditu, eta Kongoko agintari nagusiek bi herrialdeen arteko “historia komunaz” hitz egin dute. Oposizioko politikari batzuen jarrera oso bestelakoa izan da. Francine Muyumba Nkanga senatariak, adibidez, esan du damu publikoak ez direla nahikoa Belgikak egindako krimenen aurrean, eta gaineratu du: hemen balego, “zer esango luke Patrice Lumumbak?”. Belgikako Gobernuak bere gain hartu zuen, 2002an, Kongoko independentziaren heroiaren heriotzaren ardura: Bruselak babestutako separatista batzuek hil zuten 1961ean, Kongoko lehen ministro zela.
Hori bai, Belgikako erregeak opari bat eraman die kongotarrei. Kinshasako museo nazionalera egindako bisitan Suku etniaren maskara bat eman die, edo, hobeto esanda, Belgikako erregimenak Kongon lapurtu zituen milaka objektu eta erlikietako bat itzuli die.
Hamarkada luzeetako arpilatzea, arrazakeria, indarkeria eta maila imajinaezinera eramandako krudelkeria zuritu nahi izan ditu errege batek “sentitzen dut” eta “deitoragarria izan zen” esanda. Bien bitartean, Kongon, Afrikan kolonia izandako herrialde gehienetan bezala, garai kolonialetatik datozen muturreko pobreziak eta indarkeriak enkistatuta jarraitzen dute.
