Koldo Izagirre izan zen atzo hizlari Hernanin, ARGIAren 90. urteurrenaren kariaz hedabide honek eta Hernaniko Kronikak antolatutako ekitaldian. Iritzitxoen gainetik iritzia. Gure prentsaren historiako zenbait albiste izenarekin, euskarazko kazetaritzan barrena bidaia proposatu zuen idazleak; mugarri izan diren kazetariak, muga (sarri oztopo) izan direnak, eta ametsa, egunero munduaren berri euskaraz izatea, lortzeko bide neketsua.
Bete ziren Milagrosa kaperako aulkiak, agurtu zuten aspaldiko ezagunek elkar, egin zituen Xabier Letona ARGIAko zuzendariak aurkezpenak, eta hasi zen hitzaldia. Nola: lurrikara batekin. Euskaldunon Egunkariaren itxiera ekarri zuen gogora Izagirrek, eta azaldu zuen euskal prentsa sortu zela, isilarazi nahi izan zutelako. Momentu hartatik aurrera bestelako maila hartu zuen gure kazetaritzak, boterearentzako arriskutsu bihurtu zen.
Ezin hemen hitzaldiko erreferentzia guztiak azaldu, pintzelkada lodi batzuekin konformatu beharko duzu, irakurle. Zero puntuan jarriko dugu isipua: euskal kazetaritzak “modernitate bat baino gehiago” izan duela nabarmendu zuen Izagirrek; ez nahita, noski, zerotik abiatu behar izan dugu behin eta berriz. Aurrerago irakurri zuen 1923ko futbol kronika batek (ARGIAn publikatua, Kirol ezizenez sinatua) erakusten du ondo hori. “…Guen (gol) bakoitzean an ziran ikusle guztiak beren sudur-zapiak atera ta aidean erabiliaz izugarrizko antxeta talde aundia izan bazan bezelako zuritasuna ikusten zan…”. Antxetak tiroz garbitu dituzte ordea, behin, eta beste behin. Bagenuen kirol kazetaritzarako lexiko jatorra (golari guen; kornerrari ixkin; jokalariari ostikolari); galdu egin zen; edo galdu egin ziguten; galdua da, edonola. Horrelako hamaika.
Lizardi, Ander Arzelus eta Agosti Chaho; Joseba Zubimendi eta Fermin Irigarai; hemendik Ramon Saizarbitoriaren 1965eko testu ironiko bezain arrazoizko bat; handik Martin Ugalderekin izandako solasaldia (“un bertsolari nunca merecerá la primera plana” esan bide zion Ugalderi Deiako zuzendari batek; eta kentzeko Xalbadorren heriotza azaleko albiste nagusitik). Horrelako erabakiak hartzeko gaitasunean jarri zuen letra larria idazleak. Euskarazko prentsa behar dugu, ez bakarrik paper zati bat behar dugulako egunero, geurean amorratzeko. Mundua euskaraz irakurtzeko balio digu.
Bultzagile handiak ere nabarmendu zituen Izagirrek, ahaztu gabe izan zirela zoritxarlariak, euskarazko egunerokoa sortzeko “labea hotz” zegoela behin eta berriz errepikatzen: Aitzol, Kirikiño… Eta labea berotu bazen, ez zen merke ordainduta izan. Zenbat euskal kazetari geratu diren bidean, gazte hilda, atzerriratuta, hileta triste bat bera ere ukatuta, Ander Arzelusi gertatu zitzaion bezala.
Izan zirelako gara ofizio honetan euskaldun, maiz, egunerokoaren eroan konturatu ere egiten ez garen arren. Horregatik bakarrik, merezi zuen atzoko hitzaldiak. Ez, ez dira atzo goizekoak “labe hotz”-en diskurtsoak; lanaren egurrez berotuko ditugu aurrerantzean ere.