Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Atzo txio bat bota nuen, tximinoak baino haserreago utzi ninduen pintada bat ikusi eta argazkia atera ondoren. Bidegurutzetik zeharkatzen ari nintzela idatzi nuen eta nire aurkezpen-gutuna izango zela jakin izan banu, koma bat sartuko niokeen. Beste asmo berezirik gabe, irakurketa errazteko.

Pintadak, bazuen xenofobia kirats nahiko ebidente bat. Aspaldi ikusi gabea.

Zorionez, duela hiru urte baino gehiagotik Twitterreko jakinarazpenak isilduta daramatzat nire mugikorrean. Ez asko jasotzen ditudalako, baizik eta nik erabakitzen dudalako noiz sartzen naizen plataforman, ez jakinarazpenek. Mezua goizean jarri nuenez, gauean sare soziala ireki nuen eta eskerrak jakinarazpenak isilduta ditudan. Bestela agur telefonoaren bateriari. Ulertuko duzuenez, Twitterren puntu erdiko eragina daukagun pertsonentzat 700 atsegin eta 120 bertxio baino gehiago jasotzea asaldatzeko modukoa da. Gainera, kontuan izan beste hainbeste iruzkin jaso nituela.

Interakzioak berrikusi nituenean denetarik aurkitu nuen. Eusko Legebiltzarreko ia arku osoko militanteak, batzuk pintadarekin moskatuta eta beste batzuk nirekin, belaunaldi berrietako idazkari nagusiren bat, EITBko eta hedabide alternatiboetako kazetari dezente, poetak eta filosofoak. Zenbait lagun. Gehienak ni bezala, euskaldunak eta euskaltzaleak. Ez nago ohituta Twitterren hainbeste maitasun jasotzera.

Eta hala ere ez naiz inozoa. Ondotxo nekien hori gerta zitekeela telefono mugikorrari mezua bidaltzeko agindu nionetik, une hartan erabaki bainuen hari horren mezurik ez nuela erantzungo. Kasurik txarrenean hemen idatziko nuela erantzun kolektibo bat. Eta hala egin dut. Ez ditut txioak erantzungo. Ezta itzultzaile automatikorik ez erabiltzeagatik pintada itzultzera behartu nahi izan nindutenenak. Egin nuen gauza bakarra PPko belaunaldi berrien idazkari nagusia blokeatzea izan zen, nire txiotik eratorritako ekintza politiko bat egiteagatik. Badirudi atrilak ez direla nahikoak eta mitinak urriak direla lau katu biltzen dituzten zenbaiten egoarentzat. Beraz, pertsona hori bere iruzkina ezabatzera behartu nuen hitz erdi esan edo idatzi gabe. Uste nuen belaunaldi berrietakoak izanda trebeagoak izango zirela sare sozialekin. En fin.

Hala ere, ahaztu nahi ez dudan iruzkin bat aipatu gabe uztea ezinezkoa zait. Galdera eder batekin erantzuteko oparia egin didalako. Algoritmoak eraginda nire jatorrizko txioa ikusi zuen pertsonetako bat, oso atsekabetuta sentitu ei zen argazki hori nire profilean eskegi izanagatik. Aberri Egunari eta euskarari min egiten ei niolako. Eta nik, noski, hori irakurtzean flipatu egin nuen. Lehenik eta behin, uste dudalako euskaldunak eta euskara leku txarrean uzten dituena pintadaren egilea eta bere mezua direla, ez ni. Bigarrenik, egilearen errua hirugarren bati egotzi nahi izatea geroz eta hedatuago dagoelako gure gizarte hontan. Zorionez, urte asko daramatzat Twitterren eta azal gogorregia daukat. Hala nahi dudan guztietan behintzat. Agian duela urte batzuk liskarrean sartuko nintzateke.

Eta, laburbilduz, zuengana nator, inork hau irakurtzen badu, galdera sinple batekin:

Noren errua da pintada horrek eragin hori lortu izana, pintada egin zuen pertsonarena, eta, beraz, edonoren eskura utzi zuenarena edo tximinoak baino haserreago zegoen blogari panfleteroarena, pintadaren argazki bat atera eta Internetera igo izanagatik?

Oso argi daukat nik zer uste dudan. Zuen iritzia jakin nahi dut. Ez egin alde sare sozialetara blog bidalketa hau komentatzera, erabili behean dauden iruzkinak.

Durangoko Azokaren baitan, Gotzon Barandiaran idazlearekin eta Miren Narbaiza musikariarekin batera, Axi Lopezek moderatutako mahai-inguru batetan parte hartu nuen Argia-k gonbidatuta. Bertan, Creative Commons lizentziek (aurrerantzean CC), eta oro har lizentzia askeek, euskal kulturgintzari egin dieten ekarpenaren inguruan eztabaidatzeko aukera izan genuen.

Interesgarria deritzot, bertan defenditu izan nituen zenbait arrazoinamendu idazteko tarte bat – bat baino gehiago agian -, hartzea eta zuokin guztiokin argumentazioa konpartitzea. Izan ere, gai interesgarria izateaz gain, oraindik euskaldunok jorratu beharreko zirrikituak baino, autobide osoak daudela uste baitut.

Niri egokitu zitzaidan kultura librea zer den zehaztea, eta modu ulergarrian egin nahi izan nuen. Hobekien kontrolatzen dudan gaia adibidetzat jarriz, software librearena. Izan ere, nire ustez kultur egitasmo bat librea dela esan ahal izateko, software librean bezala, lau baieztapenetan oinarritu behar gara. Hauetako bakarra falta badu, nekez uler nezake obra libre bezala. Lehenik eta behin, obra horren lizentziak, asmoa edozein delarik, lana erabiltzeko askatasuna eskaini behar du eta, era berean, lana banatzeko askatasuna bermatu. Baita, lana aldatzeko eta hobekuntzak egiteko eskubidea abalatu.

Nire aburuz, hiru dira askatasun guzti horiek bermatzen dituzten Creative Commons Lizentziak: CC Zero, CC BY (aitortu) eta CC BY-SA (aitortu-partekatu berdin). Hortik aurrera gure lanari muga gehiago jartzeko askatasuna ere badugu, noski. Adibidez, CC NC (ez komertzial) eta CC ND (ez eratorririk) klausulak erabiliaz batera copyright-a leunduz. Baina, azken hauek, ez lukete bermatuko lan horren askatasuna. Hona hemen, CC lizentzien inguruan berba egiten dugunean, sarritan, egiten dugun akatsa: CC lizentzia guztiak libreak direla pentsatzea.

Ez da horrela.

Esango nuke, gainera, ezjakintasun nahikoa dagoela azken klausula bien inguruan berba egiten dugunean.

Ez komertziala klausula erabiltzearen inguruko arrazoinamendurik sendoena, zera dela ondorioztatu dut sortzaile askorekin gaia komentatu eta gero: enpresa handiek guk egindako lanaren etekin ekonomikoa ateratzeko aukera ahalbideratzea. Aipatu nahiko nuke enpresa handi horiekin jokatzen dugun era berean, maite ditugun beste zenbait proiektu txiki kaltetzen ditugula gure lana ez komertzial bezala katalogatzen dugunean. Utzidazue zergatia hurrengo artikulu baten azaltzen.

Bukatzen joateko, libre eta doako hitzen artean nahaste handia dagoela aipatu nahiko nuke. Estigma horrekin behingoz bukatu behar dugulakoan nago. Librea izateak, ez du esan nahi halabeharrez doakoa izan behar duenik. Hori baino ez genuen falta, gure lanagatik ezin kobratzea! Kultur askeak ez dio erreferentzia egiten diruari – ez behintzat modu zuzenean -, askatasunari eta erabilera baldintzei baizik. Prezioaz ere aritu izan ginen mahai inguruan, kobratzeaz. Eta hala badagokio, zenbat kobratzeaz.

Baina beste egun baten jarraitzeko lizentzia onartuko didazue. Azken arrazoinamendu hau askoz sakonagoa baita eta dagoeneko nahikoa luzatu naiz.