Bai gauza ederra direla kontzientziazio-kanpainak. Liluratuta egoten naiz haiei begira. Gainera, udazken-negua oso urtaro aproposak dira horrelakoak agertzen hasteko. Gure herri eta hirietan endemikoa den espezie horrek zenbait baldintza behar izaten ditu ondo ugaltzeko, eta sasoi honetan gehienak gertatzen dira batera: lehenbizi, urte amaiera izatea; bigarren, udaleko sailen batek non kolokatu ez dakien diru-soberakinak edukitzea; eta hirugarren, udaleko sail horren burua den zinegotziak lehengusu bat –edo aspaldiko kolega bat– edukitzea, kasualitatez komunikazio-enpresa bat daukana. Kondizio horiek betez gero, erraz erreproduzitzen da kontzientziazio-kanpaina, urik eta ezer bota gabe.
Segun eta ze kasutan, ongarri pixka bat bai, eskertzen dute. Beste kasu askotan, literalki ongarria dira. Adibidez, Santurtziko Udalak kaka-mokordo erraldoi bat jarri zuen joan den astean herriaren erdi-erdian. Txorongo santurtziarra puzten den horietakoa da –ez pentsa benetakoa denik–, eta guztioi eragiten digun problema sozial larri batez jabetu gaitezen ipini dute udal-agintariek: txakur-kakak.
Kanpainaren berri ematen duen notizia irakurtzea mundu ezezagun eta sorpresaz beteriko batean murgiltzearen parekoa da. Honakoa da lema: “Zure telefonoan baino ez da barregarria. Zapaltzen dugunean ez du graziarik egiten”. Bigarren hori gauza jakina da, kuanto. Lehenbizikoak utzi nau jo eta ma: txakurren jabeek dauzkaten ohitura sozialak asko ezagutzen ez ditudanez, orain arte inoiz ez nuen pentsatu lau hankako izaki horiek dar-dar pixka bat egin ondoren gorozkia espultsatzen zutenean, haien jabeek, ez jasotzeaz gain, argazkiak egiten zizkietenik ahalegin digestibo horren emaitzei. Lagunei erakusteko? Txakurraren osasun onaz fardatzeko? Gauza batzuk jakin gabe ere lasai bizi liteke pertsona, eta hemen utziko dugu.
Beste kontu batzuez, berriz, gehiago jakin nahi nuke, momentuz informazio handirik agertu ez den arren. Oso ondo baitago txakur kakak zakarrontzira botatzeko eskatzea, baina gero zakarrontzia non husten den ere ez da munta txikiko problema. Bizkaiak, ustez, soluzio finala emana zion asuntuari: Zabalgarbiko erraustegia. Dena nahasian jaso, hara eraman, erre. Finita comedia. Eredu horren predikatzaileek ziotenez, hondakinak jasotzeko beste edozein metodok zabortegiak derrigor martxan edukitzea eskatzen zuen. Erraustegiak ez? Ba bizi garen urte honetan, baietz dirudi: Jaurlaritzak joan den astean eman du hasierako baimena 1976tik itxita zegoen Artxandako zabortegia berriz martxan jartzeko. “Berriz Recycling” izeneko enpresa batek kudeatuko du. Ez dakigu Zaldibarko beste Recycling horien familiakoa den, baina apellidu horrekin, zer atera daiteke gaizki?
Zabortegi gehiago ere berraktibatuko dira: Gipuzkoan Epelekoa berriz martxan nahi dute –2018tik zegoen itxita– eta Jaurlaritzaren planen arabera, handitu egingo dituzte Igorre, Bisbieta eta Betearte ere –gauza hauei izenak jartzen oso jende katxondoa dabil, benetan–. Total, lehen hondakinak non sartu zen problema. Orain, horrez gain, Zubieta ondoan detektatutakoa kontuan izanda, kezkatu beharko dugu haien parte bat erretzeak sortutako kutsaduraz ere. Baina lasai, gure instituzioek badaukate plan bat. Aurki ikusiko dugu gas-maskarak ondo erabiltzeko kontzientziazio-kanpaina nik uste, txapak eta guzti: zuk zer izan nahi duzu, Dioxilasai ala Furanoguai?
