Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Artikulu luzetxoa dela aldez aurretik aitortzen dizuet. Baina nire ustez, interesgarria da. Zer esango dut nik ba!

Hauteskunde asko ditugu begi bistan: udal eta foru hauteskundeak, Espainia eta Europa. Ez naiz sartuko bozkatu beharko genukeen edo ez eztabaidatzera. Ez dut aipatuko zer bozkatu beharko genukeen, zer ez. Ez dut propaganda politikorik egingo. Nagusikotxoak gara, eta norberak ikusiko du zer egin behar duen. Gaur kontu bakar batean zentratu nahi dut blog bidalketa hau: boto elektronikoa. Boto elektroniko madarikatua.

Boto elektronikoaren afera, azken urteotan, hauteskunde garai guztietan errepikatzen den mantretako bat da: “boto elektronikoa sustatu beharko genuke“. Eta argumentu horren aldeko beste azpimantra asko sortzen dira: abstentzioa gutxitzeko, gazteengana gerturatzeko, erosotasuna bermatzeko… ze aspergarriak garen, la ostia.

Boto elektronikoa onartzea, sustatzea eta erabiltzea gizarte honek egin dezakeen akatsik larrienetakoa deritzot.

Ez du abstentzioa gutxituko

Benetan, hau argumentatu behar izatea ere… ez, boto elektronikoak ez du abstentzioa gutxituko. “Eske hauteskundeak igandeetan dira eta klaro, larunbatean parrandan irteten bazara ez duakazu gogorik boztatzera joateko“. Serio? Abstentzioaren arazoa larunbat gaueko parrandazaleak dira/gara?

Ez dut baieztapen hori argumentu bakar batekin ere ezeztatuko. Ez baitu merezi. Esan nezake abstentziaoren arazorik nabarmenena politikarekiko eta politikari profesionalekiko daukagun begirune falta dela. Esan nezake abstentziaoren arazorik nabarmenena politika instituzionala zirku baten bihurtu izana dela. Esan nezake abstentzioaren arazorik nabarmenena dela abstentzioaren zati bat ez izatea pasiboa, baizik eta aktiboa (eta horrek niretzako ez duela arazorik suposatzen)… baina ez dut esango.

Arazo politikoek ez dute konponbide teknologikorik

Argi dago mundu honetan arazo politiko bat daukagula (bakarra balitz gaitzerdi). Eta argi daukat, baita ere, arazo politikoei ez zaiela aurre egiten konponbide teknologikoekin. Baizik eta politikoekin. Are gutxiago, teknologia bera helburu bilakatzen badugu.

Akats larria da hori.

Ez, ezetz da

Ez software librearekin, ezta, are gutxiago, software pribatiboarekin. Software librea erabiltzen duten gutxi batzuk entzun izan ditut: “Boto elektronikoa software librean oinarrituko bagenu, non dago arazoa?“. Zera… ba hasteko ez dago jakiterik publikatuko genukeen balizko bozketa softwarearen iturburu kodea eta hauteskunde momentuan exekutatzen ari garen softwarea berdina den. Ez dago jakiterik. Softwareak bugak ditu, hardwareak bugak ditu, gizakiok bugak ditugu… hauteskunde batzuk hackeatzeko interes minimoa, edo norbait erosteko diru apurra, duen edozeinek bide zuzena izango luke emaitzetara. Eta izango ez balu ere: ez daukagu zihurtatzerik.

Agian ondo dago eragile politikoen barne lanetarako boto elektroniko sistemak erabiltzea, gehienak prekarioak. Baina hor ere fede ariketa bat egin behar dugu. Argi izan: norberaren erakundeetako militanteenganako fede ariketa da.

Pribatutasunarekiko arazo nabarmena

Ez naiz kriptografian aditua, ez daukat hurrengo baieztapena egiteko izan beharko nukeen jakintza maila. Baina berba egitea libre denez, esango dut: nolatan pentsatzen dugu gure NAN-aren ziurtagiri elektronikoa erabili dezakegula boto elektroniko bat eman dugula ziurtatzeko? Hasteko NAN zenbaki horretan dauden giltzak ez ditugu guk sortu. Gai teknologikoetan sartu gabe: Poliziak eman dizkigu txo! Nork ziurtatuko dit nire giltz publikoaren kopia pribatua ez dutenik? Nork ziurtatuko dit nire botoa zein izan den erregistratuko ez dutenik? Botoa sekretua izatea eskubide bat da, ez ditzagun gure eskubiak hain merke saldu.

“NAN-a zulotxo baten sartzen dugu eta botoa eman ondoren ateratzen dugu, listo. Etxetik ere egin daiteke NAN irakurgailu bat izanez gero.” Hori esan didate. Behin baino gehiagotan. Tira, eta erosotasunarentzako egokiena wifia. Autobusetik bozkatu, wifia izan badute eta!

Baita beste hau “zu informatikaria izanda boto elektronikoaren alde egongo zara, ezta?“. Bai, eta Facebookek zure datuak hirugarrengoei saltzearen alde ere.

En fin.

Adituek zer esaten duten

Boto elektronikoaren kontra dauden teknologia adituak ekarri nahi ditut hona. Stallmanek, adibidez, software librearen sortzaileetako batek, zera esaten du (nik itzuli dut, barkatu gaizki badago):

Boto elektronikoa arriskutsua dela uste dut, eta arrisku hori ezin dela saihestu, ezta software librea erabilita ere.

Arriskua, norbaitek botoekin tranpak egiteko softwarea manipulatzea da. Ezin da saihestu, ezta ere, hauteskunde garaian erabiliko den programaren iturburu-kodea aztertzen bada, une horretan exekutatzen ari den programa aurretik erakutsi digutenaren desberdina izan daitekeelako. Norbaitek software originala ordezka dezake, botoak manipulatu eta bukatutakoan berrezarri; gertatu izanaz ere ez litzateke inor konturatuko. Ez litzateke zenbaketarik egiteko aukerarik egongo.

Beraz, botoak paperean ematearen alde daudenekin nago, eskuzko kontaketa bat egitea posible izateko.

Richard Stallman

Beste aditu batzuen hitzak irakurri ditzakezue hemen: Why online voting would be a ‘complete disaster’.

Etsaia algoritmoa (izan) da(iteke)

Argiako blog honetan argitaratu nuen lehen artikuluan, zera esan nuen: Etsaia algoritmoa (izan) da(iteke).

Kontziente gara boto elektronikoa kudeatzeko algoritmoak izango lukeen konplexutasun mailaz? Demagun Stallman oker dagoela, eta kontaketa eskuz egin genezakeela. Nola jarraituko genuke algoritmoa pausuz-pausu, eskuz, boto bakoitzeko? Hori bai demokraziaren jaia.

Oso ezkorra izan naiz

Bale, ados, onartzen dizuet. Gai honekin oso ezkorra naiz. Hortaz proposamen baikor batekin natorkizue: Facebook inkesta bat. Alderdi politiko bakoitzeko aukera bat, logo eta guzti, nork irabazi Facebookek esango digu.

Edo hobeto (Facebookek Cambridge Analytica ezagutzen du eta): Twitter hari bat, eragile politiko bakoitzeko txio bat. Nork atsegin gehiago lortu, hura lehendakari.

PS: Barkatu ironia. Iraultzailea omen da gai desberdinak behin eta berriz hausnartzea. Baina eztabaida batzuek, aspertzen naute.

Aurreko blog bidalketa, blog honen aurkezpen sinple bat baino ez zen.

Autodefentsa digitaleko tailerrak antolatzen ditugu informatika elkartean. Aktibistei zuzendutakoak. Helburu nagusia teknologiak gure egunerokotasunean duen eraginaren eta zelatatze sistemen inguruko hausnarketa kolektiboa egitea delarik. Bide batez, bideragarria den heinean, zelatatze sistema horiek ekiditen ikastea da bigarren helburua. Izan ere, Euskal Herrian badira gu zelatzeko zenbait proiektu; asko urrundu gabe SITEL, OSEMINTI edo Schengen Information System kasu. Baina baita PRISM ere.

Kontua da tailer horietan guztietan estatu zelatarien gaiak eklipsatzen duela hausnarketa guztia. Medioetan entzuten ditugun albiste gehienak gai hori jorratzen dutelako. Baina oso gutxitan irakurtzen ditugu algoritmoen inguruko artikuluak. Eta gaur egun, etsaia Big Data delakoa da. Behintzat, hala interpretatzen dut nik neuk. Edonola ere, honek ez du esan nahi estatuen zelatatze sistemak borrokatu behar ez ditugunik.

Bi aktore nagusi daude jokoan, etorkizunean aurkeztuko dizkizuet gehiago. Alde batetik, algoritmo okerrak (algoritmo onak ere badaudelako), zelatatze helburuekin, argibide zehatz batzuk definitzen dituen kode zatia. “Arazo” jakin bati irtenbidea emateko modu “logikoa”. Bestetik, Big Data (Datu Handiak edo Datu Masiboak euskaraz) delakoa, prozesatzeko datu ugari dituzten sistema erraldoiak, datu konplexuak gehienetan. Analisi desberdinak eginda, eta algoritmo andana erabilita, datu horiek prozesatzeko gaitasunari deritzogu Big Data. Arin esanda.

TEDx Talks-en, Maria Peiranok, burututako hitzaldi labur baten bideoa jartzen dugu hasieran aipatzen nituen tailerretan. Hitzaldian aipatzen duenaren arabera hiru akats nagusi burutzen ditugu Internetetik nabigatzean. Eta bat nator berarekin. Lehena eguneroko nabigazioan sortzen dugun informazio kopuru handia gutxiestea, bigarrena informazio horrek duen balioa mespretxatzea eta hirugarrena gure arazorik handiena estatu zelatariak direla pentsatzea.

Eta bai, estatuek badute gu zelatatzeko hamaikatxo erreminta. Baina ez dituzte behar. Teknokapitalismoak erakutsi digun moduan gu geu gara datu horiek guztiek, debalde eskaintzen ditugunak. Gure etxeko adreiluzko hormak leiho bihurtuz. WhatsApp, Facebook, Twitter edota Instagram bezalako zerbitzuak erabiltzen ditugun bakoitzean gure bizitzaren zati bat plazaratzen dugu. Gure gorputza (eta aktibisten kasuan ideiak) plaza handi horretan biluzten ditugu. Musu-truk. Informazio guzti horren existentzia hutsak, eta algoritmo okerren laguntzak, imajinatu ezin ditzakegun moduetan ahul bilakatzen gaitu.

Zelatatze maila hau estatu demokratiko batek izan dezakeen gaixotasun larriena da.

Badira bi aste iratzargailua ondatu zitzaidala. Bai, iratzargailua erabiltzen duten horietakoa naiz. Teknofiloa ere banaiz, hortaz, iratzargailu adimendun baten bila hasi nintzen, gaur egun dena izan behar delako adimenduna.

Mundu mailako punta-puntako enpresa desberdinen iratzargailuak ikusi nituen. Egiari sor, ez espero bezain beste. Adimen handiko mundu honetan iratzargailu adimendun baten lana, ordua eman eta bip bip bip jotzeaz gain, bere baitan bozgorailu bat eramatea omen da. Besterik ez. Harri eta zur.

Jakin badakigu mundu kapitalista honetan aldaketarik txikienak ere balio duela produktu teknologiko baten bertsio berria merkaturatzeko, eta iratzargailuen kasuan badirudi bi produkturekin bakarra sortzea ere, nahikoa dela. Baina tira, ekintzailetza ikastaro onenetan, eta txarrenetan, karamelu bati palo bat jartzea munduko berrikuntza adibide nabarmen moduan erakusten duenarentzat, ordulari bati bozgorailu bat jartzeak la ostia izan behar du.

Eta guk erosi.

En fin, iratzargailu adimendunen mundu liluragarri honetan zein berrikuntza zegoen jakin besterik ez nuen nahi, egongo zirelakoan.

Eta zergatik kontatzen dizuedan hau guzti hau… ba tira, batzuetan teknologiarekin egiten dugunaz, berarekin nola jolasten dugun (edo nola garen bere jostailu), ohartzen ez garela pentsatzen duen konspiranoiko horietakoa naizelako.

Hori izango da blog honen helburua. Teknologiak gizartearengan duen inplikazio sozial eta politikotaz berba egiteko, sare banatu izan nahiko lukeen, Interneteko txoko bat. Argian. Pribatutasuna eta software librea izango dira blog honetako ardatz nagusiak. Eta ez, ez da teknologia albistegi bat izango. Informazio amaraun honetan, badugu hausnartu gabeko informazio nahikoa. Teknologia eta bere erabileren inguruko esparru kritiko bat sortzea da helburua. Lortzen dudan zuok erabaki beharko duzue.

Agian, noizean behin nire bizi pertsonaleko daturen bat emango dizuet. Adibidez, iratzargailu adimendunak erosten ez dituen horietakoa naizela (momentuz). Edo palodun karamelua baino, nahiago dudala ahoan enbarazu egiten ez didaten karamelu ez berritzaileak jatea. Bi datu oso interesgarri.

Eurak dira adimenik gabeko gauza adimendunak sortzen dituztenak, guk beste gauza batzuk sortzen saiatu behar gara. Hona hemen nire saiakera.