Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Blog hau jarraitzen baduzue, konturatu zineten azaroa osoa daramadala 5G teknologiari buruz hitz egiten. Teknologia berri honen hedapenaren aurkako nire jarrera hiru zutabeetan argudiatu dut: eremu teknologikoan desazkundea sustatzeko beharra, justizia soziala eta, azkenik, arrakala teknologikoa. Eta oraindik ere argumentu gehiago ditut, adibidez ez dut deus ere aipatu zabor elektronikoaren kudeaketa lotsagarriaren inguruan. Eskerrak Izarok egin duen.

Momenturen baten ere, gelditu beharko dut.

Hiru artikulu labur horietako bakar batek ere ez dit pribatutasunaz idazteko aukerarik eman, eta, hasiera batean hori egitea pentsatu ez nuen arren, serie hau pribatutasunari buruzko ohar batekin amaitzeko aukera behar dut.

Bada, hauxe da.

Interneten ez dago pribatutasunik. Ez bilatu. Ez duzu aurkituko.

Nabigatzen dugunean uzten ditugun arrastoak hobeto edo okerrago ezkutatzeko moduak aurki ditzakezu. Baina sekula ez erabateko pribatutasuna. Adibidez, zure Interneteko hornitzaileak aukera dauka (eta legezko betekizuna) bere datu-basean bisitatu dituzun webgune guztiak zerrendatzeko. Zerrenda hori hobeto edo okerrago ezkuta dezakezu Tor teknologia erabiliz. Konexio denbora, adibide bat jartzeagatik, ezin izango dituzu eskutatu Tor teknologia erabilita ere.

Gaur egun nola zelatatu zaitzaketen erakusten duen adibide bat besterik ez da. Baina 5Grekin maxifikatu egiten dira espioitza aukerak.

Kalkuluen arabera, 2025ean 21.500 milioi gailu egongo dira Internetera konektatuta. Gailu horiek zure bizitza pertsonalari buruzko informazio ikaragarria dute. Lehengo adibidearekin jarraituz, zure web zerrenda eta nabigazioa, baina baita zure mezuak, zure datu “medikoak” (erloju adimendunaren kasuan) edo zure kontaktu agenda osoa ere. Interneten zirkulatuko duten datuen gorakadak pertsonak modu zehatzagoan indibidualizatzeko aukera emango du. Honek, fabrikatzaile desberdinei, erabiltzaileen profilatu indibidualizatuak sortzeko aukera ematen die eta, era berean, algoritmo desberdinei, profil horiek erabilita, erabiltzaileak hartu beharko lituzkeen erabakiak hartzeko aukera. Zergatik? Aspaldian adimen artifizialek gu baino adimentsuagoak, edo, direla sinetsita gaudelako. Tekno-siniskeria ere dogma moderno bat da. Beste edozein erlijio bezain kaltegarria. Datu demasa honi dagokionez, ezinbestekoa da aipatzea agente gehiagok eskura ditzaketela gure datuak, beraz zailagoa izango da datu horien kudeaketa, adibidez, ezabatzeko eskatzea (fabrikatzaileak, zerbitzu-hornitzaileak, tarteko agentziak, eta abar). Eta, jakina, eraso informatikoak jasateko aukera areagotzen du.

Dakizuen bezala, informazioa boterea delako. Eta dirua. Dirutza ikaragarria.

Jar dezagun beste adibide sinple bat, azalpenik behar ez duen horietakoa: oinarrizko estazio eta antena gehiago erabiltzeak eta distantzia txikiagora egoteak erabiltzailearen geolokalizazioa askoz zehatzagoa izatea ahalbidetzen du. Gaur-gaurkoz, geolokalizazioak oso metro gutxiko errore-tartea dauka.

Ba orain imajinatu indarkeria jasotzen duen pertsona bat zarela.

Hiru adibide baino ez dira. Baina kontuan izan, zerrendatu ditzakedan arazo berri guztiez gain, 5G teknologiak egungo pribatutasun arazoak heredatzen dituela. Bai maila teknikoan, zein maila etikoan edo politikoan.

Espero dut gutako bakoitzaren datuen kontrol galera nabarmen honek ez gaituela mundu literario batera eramango, non kontakizun gehienak erabat distopikoak diren.

Irakurri Aldous Huxley-ren famatuena.

5G ♥ AHT.

Hasiko naiz esaten artikulu hau dela argumentatzea gehien kostatu zaidana. Hala ere, uste dut nahikoa duin geratuko dela aukera bat emateko. Dakizuenez, bi artikulu idatzi ditut azaltzeko zergatik nagoen 5G teknologiaren aurka. Lehenengoan, proposamen kapitalista, desazkundearen ikuspuntutik, aztertzen nuen. Bigarrenean, justizia sozialaren ikuspegitik.

Gaur, sareko abiadurei eta Interneterako sarbideari buruz hitz egin behar dugu.

Indartsu nabil: munduko biztanleriaren erdiak baino gehiagok ez du Interneterako sarbiderik.

Gizarte gisa, erritmo bizian goaz 5G teknologiak eskaintzen dizkigun abiadura infinituetara. Eta bakarrik dabilela uste duenaren segurtasun eta osotasun moralarekin ekin diogu bideari. Hala ere, bideari ekin dioten gutxik ei dakite, gaur egun ere, jende askok ez duela Interneterako sarbiderik izateko aukerarik. Zero megabit.

Bi egoera bururatzen zaizkit, norbaitek Internet ez edukitzeko. Lehenik eta behin, bizi den lekura ez iristea. Bigarrena, kontratazioa egiteko behar den dirua ezin eskuratzea. Kontuan hartuta Internetek eskubide bat izan beharko lukeela, eta sekula ez pribilegio bat, iruditzen zait bi aukera hauek termino politikoetan konpon daitezkeela. Bihar barik. Gaur.

Izan ere, alderdi teknikoei erreparatuz ez du inolako arazorik suposatzen.

Aurrekoan egin nuenaren kontra, ez dut garatze bidean ei dauden herrialdeetara joan beharrik esateko pertsona askok ez dutela Internet kontratatzeko aukerarik. Gogoan dut hirigunetik aparte bizi den baserri batean bizi zen bati, Telefonica-k erantzun ziola: “Ezin dizugu Internet jarri linea bakar baterako ez gaituelako konpentsatzen”. Guifi.net-en kolaboratzen ari nintzela, nik burutu nuen deia. Bizi gaituen sistema madarikatuak ez ditu inoiz pertsonak lehenetsi. Ezta teknologiaren kasuan ere. Guifi.net teknologia erabiliz, Telefonica-ren ezetzari aurre egin genion. Bada, lau hippyek estaldura ematen badiote estaldurarik ez duen eremu bati, nola ezingo du multinazional batek gauza bera egin?

Ni bezain ondo dakizu erantzuna. Ikuspuntu ekonomikoari bakarrik erreparatzen diolako.

Internet kontratatu arren, pertsona askok abiadura txikia baino ezin dute kontratatu (nik neuk, duela hiru astera arte 3 MB nituen). Pertsona horiek beren 3 MB garestiagoak ordaindu dituzte, ekonomikoki, hiriburu batean kontrata ditzakezun 600 MBak baino.

Badakizue? Nire ustez, lehenik eta behin Internet, gaur egun, eskubide unibertsal bihurtu beharko genuke. Eta gauden egoeran, argindarra bide batez.

Laburbilduz: pertsona eta eremu guztien aukera-berdintasuna bermatzea arrakala teknologikoa handitu baino egingo ez duen beste zera batekin hasi orduko. Orduan konturatuko garelako agian ezin dugula 600 MB edozein lekura eraman eta abiaduran ere desazkundea sustatu behar dugula. Agian, aukera berdintasunaren mesedetan, 20 MBtan geratu behar dugu guztiok, edo 3 MBtan.

Hori guzti hori egin ahal izateko ahalegin handiak egin ostean, jarraitu genezake gutariko gehienak inora ez garamatzan 5G-a ezartzeaz hitz egiten.

Euskotren gure auzotik pasatzea behar dugulako. Ez AHT.

Joan den asteko artikuluan 5G-aren kontra zergatik nagoen azaltzeko arrazoiketaren lehen zutabea ukitu nuen: desazkundea. Gaur 5G-ak proposatzen digun hazkunde teknologiko horren kontra aktibista gisa zergatik agertu behar dugun azaltzeko arrazoiketaren bigarren zutabeari ekingo diot: justizia sozialari.

Hemendik aurrera oso gordina izango naiz.

Agian norbaitek pentsatuko du populista ere naizela. Baina krudelagoa da pertsonekiko pairatzen dugun sistema ekonomiko hiltzaile hau.

Zure mugikor berrian pertsonen odola dago. Zaharrean ere bazegoen. Eta baita nirean ere. Izerdia eta malkoak ere badaude. Eta telefono mugikor bat erosten dugun bakoitzean, esklabotasun egoera sustatzen ari gara kolapso bidean edo kolapsoan dauden zenbait herrialdeetan. Eta honek zure ordenagailurako eta zure jarduera-eskumuturrekoetarako ere balio du.

Gailu guzti hauek gauza asko ezkutatzen dizkizute.

Bakerantz zenbait aurrerapen egin diren arren, munduan zehar, komunitate askotan oraindik ere talde armatuak daude, sexu-esplotazioa, lan behartuak eta pertsonen trafikoa sustatzen jarraitzeko asmoz sortuak. Bazenekien lotura dagoela indarkeria horren guztiaren eta zure etxearen artean? Urrea, eta/edo koltana. Beti eskura duzun gailu batean dauden bi mineral: Zure telefono mugikorra.

Urrea, adibidez, zure telefono mugikorreko mikrotxipak lotzen dituzten zirkuitu inprimatuetan erabiltzen da. Kolonbiako urre ustiapenaren %80 legez kanpokoa edo kontrolik gabekoa dela uste da. Besteak beste, esklabotasun egoera, pertsonen kontrabandoa eta kapitalak zuritzea dakar.

Koltan delakoari dagokionez, Kongoko Errepublika Demokratikoa munduko meatze gunerik garrantzitsuenetako bat dela azpimarratu behar da. Han dago munduko koltan erreserben gehiengoa; mineral hori gabe, teknologia berrien iraultza, bereziki teknologia mugikorrarena, ezinezkoa izango litzateke. Kongoko koltana ustiatzeko asmoz sortutako gerra, infernurik okerrena bihurtu da hasi zenetik.

Urrea eta koltana mineral eskasak eta garestiak dira. Gatazkan dauden mineralak. Beste mineral asko ere egoera berean daude, Wolframa eta eztainua kasu. Mineral guzti hauek, ezinbestekoak dira gure gizartean 5G teknologia ezarrita dagoenean aldatu beharko ditugun 5G telefono berri guzti-guztiak eraikitzeko. Gainera, badakizu non amaituko duen bere bizitza zure telefono zaharra? Horixe ba! Ia-ia herrialde berberetan. Baina antenen parte ere badira mineralok, eta baita antena horietara konektatuko ditugun jarduera-eskumuturrekoen parte ere. Desproposito bat da. Zentzugabekeria bat. Badakit marketinak oso zail jarriko didala, baina oraingoz, erosketa hori saihestea gustatuko litzaidake.

Kongoko indarkeriaren erantzuleak gara. Gauza bera Kolonbian. Eta, aipatu ez badut ere, gauza bere Jieyang-en. Eta beste hamaikatxo tokitan ere. Gutxienez maila handi baten, lehen hiru kasuetan. Eta hori da, aurreko asteko artikuluarekin bat eginez, desazkunde teknologikoa defendatzeko beste arrazoietako bat. Hain zuzen ere, G5-ak proposatzen digunaren guztiz kontrako norantzan.

Bi gomendio egin nahi dizkizuet bukatzeko. Alde batetik, zuen telefonoak zer ezkutatzen duen ulertzea eta bestetik, teknologia horiek behar duten mihiztaduran ematen diren baldintza laboralen inguruan Xu Lizhi-ren poema sorta hau irakurtzea.

Milaka pertsona hilko dira guk banda-zabalera handiagoa izan dezagun.

Hurrengo artikuluan ikusiko dugunez, behar ez dugun banda-zabalera.

Aurreko asteburuan Joseba Azkarraga Etxagibel irakaslearen hau irakurri nuen. Bikaina iruditu zitzaidan. Artikulu horrek aspaldi idatzi nahi nituen hiru artikuluren serie txiki bat bukatzera bultzatzen nau. Ordu erdi gehiago behar zuten egosteko eta utzi ditut sutan astean zehar.

Hau da emaitza.

Bada, hara, 5G-aren aurka nago. Eta idazten dut jakinik oso konprometitua dela koronabirusaren garai hauetan horrelako baieztapenak egitea. Baina horrela da:

5G-aren aurka nago.

Hiru dira, nagusiki, 5G-aren kontra berba egiten dudan bakoitzean erabiltzen ditudan argumentuak: desazkundea, justizia soziala eta hiper-konektibitatea. Gaur desazkundean zentratuko naiz. Ikusten duzunez osasuna ez da argumentuetako bat. Ez. Ez dut uste erradiazio elektromagnetikoa etsai ikusezina denik. Hala ere, aditu batzuek diotena irakurri izana aitortzen dut. Eta beste “aditu” batzuek esaten dutena ere bai, zoritxarrez.

Bistan da mundu honek ezin duela jasan etengabe hazten ari den hazkunde ekonomikoa. Ezta teknologikoa. Bistan da bi horien ondorioz planeta txikitzen ari garela. Nik ere uste dut hemendik gutxira kolapso baten aurrean aurkituko garela, eta kolapso hori ez dela bakarrik ekologikoa izango. Baina ekologikoa ere izango dela. Eta sentitzen dut, baina oso sinplea da: ezin dugu maila teknologiko honetan hazten jarraitu. Hozkailuan esnea daukagun jakiteko planeta madarikatua puskatzen ari garelako. Eta, datorren astean ikusi dugun moduan, baita planeta horretako biztanle asko ere.

5G-aren arazo handienetako bat antenen biderketa nabarmena da. Eta ez da ingeniaria izan behar, ohartzeko 5G-ak eskaintzen digun konektibitate eta exekuzio azkarrek antena gehiago ezartzea eskatzen duela. Ez zait irreala iruditzen gaineratzea zenbat eta handiagoa izan banda-zabalera, orduan eta handiagoa izango dela banda-eskaera. Zuntz optikoaren bilakaera eta erabilera ikustea baino ez daukazue: Netflix, HBO, Disney+… Deitu nahi duzun bezala. Gauza bera gertatzen da gaur egun 5G-arekin. Hedapena oso kaltegarria da ekologiarentzat, kontuan hartzen baditugu ehunka milioi antena eraikitzeko behar diren materialen kopuru astronomikoak. Eta, batez ere, garatuko ditugun eta gure bizitzetan sartuko ditugun milaka milioi objektu konektatuak sortzeko materiala. 5G sareak gailu guzti horiek konektatzeko aukera hutsa eskaintzen digulako. Behar ditugun edo ez, bigarren mailakoa da.

5G-ak behar duen garapen-maila horrek etsai ikusezin gisa izendatu nahi dudana dakar: baliabide ez-berriztagarrien eta erregai fosilen agortzea.

Marketinak engainatu ohi gaituen arren, maila kritikoan teknologia-gutxitzearen alde egiten dugunontzat, barbaria da 5G-aren hedapenean pentsatzea. Faraonikoa. Horri buruz hitz egite hutsak gehiegizko kontsumoaren neurrigabeko karbono-aztarna sumatzen uzten digu.

Izenik gabeko astakeria.

Josebak bere artikuluan adierazten duenez, une teknologiko hau ez bada jasangarria… Zer pentsatu behar dugu 5G-arekin datorrenaz? Kropotkin-ek esaten zuen ezinezkoa zitzaiola kalkulatzea ogiaren prezioa. Orain oso argi irudikatzen dut nire buruan bere argumentazioa.

Atzo José (Pepe) Mujicaren agur diskurtsoa entzun nuen. Diskurtsoan esan zuen zerbaitek nire arreta piztu zuen. Ezagutzen nauzuenok, bere hitzak entzun badituzue, badakizue zein zati izan zen. Pribatutasun digitalaren aldeko diskurtso gisa ulertu nuen momentu hori, hain zuzen ere:

“Denborak aldaketak eragiten ditu. Beste garai batean sartzen ari gara, garai digitalean. Ez hobea, ez okerragoa, desberdina. Eta uste dut arazoak agertu direla, arazo teknologikoak, aurresateko gai direnak, hala nola izaera eta funtsean giza jokabidearen ildo eragileak, batzuetan, gurekin hitz egin gabe. Eta hori etorkizuneko estatuek eta sistema politikoek izango duten dilema bat izango da: noraino bortxatzen den giza intimitatea eta noraino dagoen askatasuna.”

Bi hitz:

Ez dut uste hobeto azaldu daitekeenik, ezta hitz gutxiagorekin ere, gaizki deituriko teknologia berriekin, ditugun arazo filosofikoak. Eta uste dut galdera, gaur-gaurkoz, funtsezkoa dela: “noraino bortxatzen den giza intimitatea eta noraino dagoen askatasuna”.

Pepek bota digun galderak ez du galdera-ikurrik. Lehenengo zati horri eman diezaiokedan erantzun bakarra, zera da: nire aburuz, erabat kontziente izan gabe, aspaldi gainditu genuela lerro gorri hura.

Galderaren bigarren zatiari dagokionez, noraino iristen da askatasuna? Pepek bere diskurtsoarekin jarraitzen du esanez zientziak askatasun hitzaren irakurketa desberdina eskaintzen digula, bere hitzetan entzutea gomendatzen dizuet. Ez naiz itzultzera ausartzen. Baina askatasuna noraino iristen den definitzeko, iruditzen zait eseri egin behar dugula, zuhaitz baten azpian, eta pentsatu. Zer askatasun? Korporazio teknologiko handiek lapurtzen digutena, horretarako aukera ematen duten terrorista politikoen laguntzarekin, edo enpresa berek gure kontura dirua egiteko duten askatasuna? Izan ere, uste dut eskutik doazela biak: gizarte gisa bigarren zatia onartzen dugula eta oso gaizki erantzuten diogula, herri gisa, lehenengoari.

Eta, momentuz, gu ez garela subjektua. Ez lehenengoan, ezta bigarrenean ere. Eta zoritxarrez, subjektu bihurtu duten horri, ez dagokiola bere posizioa.

Hori ere pentsatzen dut.

Pepek dio etorkizuneko estatu eta sistema politikoek (bereizketa ederra) egin beharko dietela aurre arazo horiei. Hala ere, uste dut badakiela, oraineko estatuek eta sistema politikoek erantzun beharko diogula dilema horri iraganean.