Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Ez dakit kapitalismo berdeari ongi etorri egin ziona zehazki nor izan zen. Baina badakit zein asmakizunarekin egin zuen egoerak okerrera: erabiltzen dituzten kapsulak birziklatu ere nekez egin daitezkeen kafe-ontzi horiekin. Seguru nago hori izan zela gure etxeetan sartu genuen lehenetarikoa. Aipatu bezala kapsulak ez ziren oso birziklagarriak eta ondorioz eztabaida sutsua eman zen enpresaren kontra sare sozialetan. Aluminioa eta plastikoa. Eta barruan kafe hondar organikoak.

Beraien inbertsioa kolokan ikusi eta konpostagarriak ei ziren materialekin egin zuten kapsula. Eurek sortutako arazoa, eurek konponduz. Eta denak harro. Nolanahi ere, begi bistakoa da kapsulen merkatuak hazten jarraitzen duen heinean, alternatiba jasangarriagoak eskaintzeko presioa ez dela izan litekeen bezain handia.

Kapsulen ondoren, milaka asmakizun berri iritsi ziren. Eta arazo ekologiko bat sortu ondoren, kapitalismo berdea deritzon osasun larrialdia eragin zuten. Aipatzekoa da ez dela ingurumen-kezka bat buruan dutena, baizik eta gehiago saldu ahal izatea eta gero eta kirats handiagoa duen berniz ekologiko bainu bat hartzea.

Eta lasterketa horrekin bat egiten duten azkenak mugikorrak dira.

Mugikorrak kargagailurik gabe saldu zituen lehen enpresa estatubatuarra izan zen, bigarrena txinatarra. Nik dakidanez, bietako inork ez zuen erabaki produktu berriaren prezioa jaistea, osagai bat gutxiago zuelako. Mugikorra, mugikorraren eta kargagailuaren prezio berean. Lehengo egunean lagun batek esan zidan Europar Batasunaren gidalerroak norabide horretan joango zirela, etxean kargagailu ugari ditugulako eta ez dagoelako gehiago eduki beharrik. Eta ideia logikoa da. Kapitalismo basati batek eutsiko ez balio.

Gailu elektronikoen kargari dagokionez, lehenik eta behin nabarmendu behar da azken urteetako berrikuntzaren zati handi bat baterietan zentratu dela. Karga azkarra, karga magnetikoa, haririk gabeko karga… Erosten ditugun mugikorren karga-abiadurak gero eta handiagoak dira. Nire aurreko mugikorrak 18W-ra kargatzen bazuen oraingoak 33W-ra egiten du. Ez daukat 33 W-eko kargagailurik, mugikorrarekin zetorrena ez bada. Aurrekoa erabiliko banu, ez nuke erabiliko ordaindu dudan karga azkarra. Eta zer gertatuko litzateke? Ba, funtsean, mugikorrarekin ez datorren kargadorea erosiko nukeela. Marketinak saldu, nik ordaindu eta enpresak lapurtu didan hori berreskuratzeko asmoz. Berriz ordainduz. Noski.

Hala ere, enpresak berdetzat joko luke bere burua.

Enpresa ustez berde horiek ingurumenaz benetan kezkatuko balira, mugikor modularrak egitea daukatela bururatzen zait. Horrela, mugikorreko kamera apurtzen badut, ez dut beste guztia erabiltzeari utzi behar. Kameraren modulua erosten dut, aldatu egiten dut eta gailua normal erabiltzen jarraitzen dut berri-berriak dauden gainerako osagai guztiekin. Ez da ingeniaria izan behar antzemateko horrela erabat erabilgarriak diren osagai informatiko gutxiago baztertzeko moduan egongo ginatekeela. Baina tira, ideia hau ez da nirea. Berria ere ez da oso berria.

Era eta bide berean, eskertzekoa litzateke zaharkitze programatuaren teknikak erabiltzeari utziko baliote.

Baina ez. Kargadorea kendu. Proposatzen ditudan biak beraien negozio ereduaren kontra egiten dutelako. Denak berdin jarrai dezan.

Ez dut uste gaur idatzi nahi dudan honek aurre-azalpenik behar duenik, baina despistaturen bat egongo balitz, hauxe da jakin behar duena; azken asteotan Whatsapp, Facebook Inc. enpresaren aplikazioak, bere pribatutasun arauak aldatu dituela-eta, zenbait arau berri onartu behar izan dituzte aplikazio hau erabiltzen duten erabiltzaileek.

Horrek kriston eskandalua eragin du. Sare sozialetan ez ezik, kalean ere. Itxosopeteko eztabaidak sortuz eta mezularitza aplikazio libreetara enegarren exodoa erakarriz.

Aurrekoan sarean.eus irratsaiorako elkarrizketa labur bat egin zidaten Whatsapp ordezkatzeko eskuragarri ditugun aplikazioen inguruan. Egunotan honen inguruan behin eta berriz berba egin dugunez, irrati elkarrizketa horretarako prestatu nituen apunteak erdi ondo borobildu eta blog honetara ekartzea pentsatu dut. Eta hauxe duzue emaitza.

Eta bai, noski daudela Whatsapp bezalako mezularitza sistemak ordezkatzeko moduko aplikazioak, eta ez dira gutxi. Ba al zenekien Whatsapp-en oinarria XMPP izeneko komunikazio-protokolo libre bat dela? Ba hasteko, hogei urte baino gehiago duen protokolo hau erabili zenezake. Horretarako XMPP eskaintzen duen zerbitzari bat behar izango dugu, adibidez Suchat.org edo Disroot eta sarea erabiltzeko bezero bat. Adibidez, Conversations Android-en edo Gajim ordenagailuan. Hori izan liteke, Whatsapp ordezkatzeko erabili genezakeen lehen aukera. Baina badaude beste batzuk. Bigarren adibide gisa, Matrix protokoloa aipatuko dut. Aurrekoaren gauza bera: zerbitzua erabiltzeko zerbitzari bat aukeratu beharko dugu, adibidez matrix.org eta izena eman. Ostean, zerbitzua erabili ahal izateko aplikazioak beharko ditugu, Element.io izan daiteke, bai Android-en zein ordenagailuan.

Nire ustez aukera bi hauek izango lirateke, onenak. Zergatik? Bada, esan dudanagatik: zerbitzaria aukeratu daitekeelako. Zerbitzu deszentralizatu eta federatuen alde egin beharko genuke, burujabetza teknologikoaren mesedetan, ahal dugun guztietan. E-posta helbide bat sortzen dugun bakoitzean gure zerbitzaria aukeratzen dugun modu berean jokatuz. Nork bere gustukoa duen zerbitzari baten izan ditzan bere datuak. Nik adibidez, sindominio.net erabiltzen dut, amiga gisa, bai Matrix, zein XMPP-rako.

Gaur egun, zerbitzu deszentralizatuen alde egitea oso erraza bada ere, egongo da “horrenbeste” lan hartu nahi ez duenik, eta horrentzat Signal bezalako proiektuak erakargarriak izango dira.

Telegram ez da aukera onena. Ez baita erabat software librea.

Whatsapp gabe (kalitatezko bizitza soziala bermatuz) bizi daiteke. Ni eta beste asko, gara horren erakusle.

Zenbat denbora Anestesia entzun gabe… Aurrekoan Gu diskoa jarri nuen. Tira, jarri baino klik egin. Eta Denak hil abestira heldu nintzenean bakarrik heldu zitzaidan aste honetako blog bidalketa.

Behin baino gehiagotan gomendatu izan dut, bai blog honetan zein beste leku batzuetan ere, Sergio Legaz-en, Sal de la Máquina: una guía para sobrevivir a la distopía de los smartphones liburua. Uste dudalako denok martxan jartzeko moduko zenbait gomendio egiten dituela. Edonork irakurtzeko moduko liburua da.

Bada, liburuan agertzen den azken ariketa martxan jartzea proposatzen dizuet: Whatsapp (edo Telegram, zuk erabaki), isiltzea. Nik Telegram-ekin egingo dut. Baina ez bakarrik doinurik ez jotzea, baizik eta goiko barrako aplikazioaren jakinarazpena ere desgaitzea. Zein asmorekin? Ba begira, lehenik eta behin, gu izan gaitezen aplikazioa ireki nahi dugunak modu kontzientean eta ez aplikazio horren jakinarazpena jaso dugulako. Bigarrenik, konturatzeko oso egun gutxitara nola jaitsi den gure telefonoaren erabilera denbora. Hirugarrenik, presente egoteko.

Presente egoteko, bai.

Hil ezazu aita, hil ezazu ama / Hil anai-arrebak eta seme-alabak / Hil ezazu aitona, hil ezazu amona / Hil bizilagunak eta irakasleak / DENAK HIL. Aldarrikatzen zuen goian aipatu dudan Anestesiaren abestiak. Baina nik blog bidalketa honetan proposatzen dizuedana, guzti horiek berpiztea da. Ez bakarrik hori, baita ere, zure burua zoombi mode-tik atera eta makinatik kanpo, bizitza gozagarria eta bizigarria dela berrikastea.

Benga, animo, astegun batez bakarrik.

Eta gogoratu: ez esan niri “XXX bazina, konturatuko zinateke XXX-ok ezin dugula Whatsapp gabe bizi”, ni ere gauza asko naiz, hala nola, seme, lagun, maitale, senide, aktibista…, eta ez dut, ezabatu nuenetik, Whatsapp-en beharrik sekula sentitu. Ez zara gai izango jakinarazpenen ariketa hau egun bakar batez egiteko? Saiatu zaitez! 290 egun daramatzat erre gabe, helduko da momentua non Whatsapp jakinarazpenak jasotzeko monoa zenbatzeari utziko diozun.

Gogoratu beste hitzok:

Eragin okerrak, lotura zaharrak / Zure erara bizitzen uzten ez zizutenak / Orain nahi duzuna egin dezakezu / Mundu bat egina zure neurrira.

Edo beste hark esaten zituen hauek:

Sentitu nahi dut, berriro aurkitu / hil aurretik bizia dagoela.

Honaino beste aurreko lau artikuluak irakurrita heldu bazara, estutua merezi duzu. Eta eskertzen dizut nire arrazoiketa ulertzeko eskaini didazun tartea.

Lau aste daramat 5G teknologiaren inguruan idazten blog honetan. Lau zutabe nagusitan arrazoitu dut nire oposizioa. Lehen zutabea desazkundea izan zen, bigarrena justizia soziala, hirugarren arrakala-teknologikoa eta laugarrena, bere burua bonus track gisa aurkeztu zuena, pribatutasuna. Egongo da pentsatzen duenik koldarra izan naizela osasunaren gaia mahaigaineratu ez izanagatik. Eta akaso arrazoia izango du. Egia esan gai horrek ez du sekula interes handiegirik sortu nigan. Ez gai mamitsua ez delako, baizik eta ez dudalako uste, lehen artikuluan idatzi nuen moduan, erradiazio elektromagnetikoa etsai ikusezina denik. Gainera, gailendu nahiko nuke ez naizela osasunaren gaian matxinatu behar 5G-aren kontrako argumentazioa sendotzeko.

Zuek ere hala ikusi eta ulertu izana espero dut.

Hasierako artikuluan teknologiaren desazkunde kontrolatuaren alde lerratu nintzen, nire ustez ezinbestekoa delako teknologia desazkunde bat ematea planeta honetan biziraun nahi badugu. Fokotik kanpo geratzen diren zera horietako zenbait azalera ekartzeko bide horretan oso lagungarria izan nituen bi liburu gomendatu nahi dizkizuet honaino heldu zaretenoi. Biak dira Carlos Taiborenak eta Catarata argitaletxearenak, lehena, Capitalismo terminal, transición ecosocial, ecofascismo eta, bigarrena, Ante el colapso: Por la autogestión y por el apoyo mutuo. Bigarren artikuluan, Kolonbia, Kongo eta Txina ekarri nituen blogera, eta 5G-ak ezinbesteko duen mineralen ustiapen krudela eta zentzugabea zergatik den azaltzen saiatu nintzen. Hirugarren baten, agian argumentu gisa saltzea gehien kostatzen zaidana, marketinak aktibistongan ere eragina daukalako, arrakala-teknologikoa. Argudiatuta herri askotan nahiko genukeela aspaldi mundu osora hedatu zen zuntz-optikoa baliatzea. Eta bukatzeko, laugarren artikuluan, pribatutasuna jarri nuen erdigunean, ustez, konspirazio teorietan ez erortzea lortu nuela. Pribatutasunean sakondu nahi duzuenoi beste liburu bat gomendatuko dizuet, Criptica eragilearen Resistencia Digital. Manual de seguridad operacional e instrumental para smartphones.

Artikulu bat eskaini ez badiot ere, nahiko nuke beste kontu bat ere aipatu ondorio gisa: tekno-siniskeria. Uste dut geroz eta pertsona gehiagok teknologia Jaungoiko ahalguztidun gisa sentitzen dugula. Behin baino gehiagotan idatzi dut hemen. Gutariko askok telefonoari burumakur otoitz egiten diogu, baina izan gaitezen zentzudunak eta sustatu ditzagun teknologia libreak bai, baina kontrolatu ditzakegunak, kritikoak, horizontalak, aukeran asanblearioak, osasuntsuak eta, noski, beste herriekiko justuak. Oinarri sozialak izango dituztenak. Bizi guztiak bizigarri bihurtzeko aukera eskaintzen dizkigutenak. Inor bidean lagatzen ez dituztenak. Herritik eta herriarentzat sortuak. 10 urte baino gehiago daramagu lelo berbaerarekin. Momentuz ez gara errepikatzeaz nekatu.

Tekno-siniskeria kontzeptu erlijioso gisa nolabaiteko goragale modukoa ematen dizuenoi, laugarren liburu bat gomendatuko dizuet. Sergio Legazena da hau, Sal de la Máquina: una guía para sobrevivir a la distopía de los smartphones.

Eta en fin, hau izan da blog honek, sortu zenetik, inoiz baino bisita gehien lortu dituen hilabetea. Horrek jakitera emetan dit, interesa, eta ezjakintasun bezain ikasteko gogo, dagoela gai honekiko. Eskertuko dizut blog bidalketa hauek zure ezagunen artean saretzen badituzu, ez bereziki nire egoa handitzeko, baizik eta eztabaida sano eta parte-hartzaile bat eman dezagun.

Eskerrik asko artikulu sorta hau irakurtzeagatik.

Jarrai dezagun hurrengoekin, lagunok.

Blog hau jarraitzen baduzue, konturatu zineten azaroa osoa daramadala 5G teknologiari buruz hitz egiten. Teknologia berri honen hedapenaren aurkako nire jarrera hiru zutabeetan argudiatu dut: eremu teknologikoan desazkundea sustatzeko beharra, justizia soziala eta, azkenik, arrakala teknologikoa. Eta oraindik ere argumentu gehiago ditut, adibidez ez dut deus ere aipatu zabor elektronikoaren kudeaketa lotsagarriaren inguruan. Eskerrak Izarok egin duen.

Momenturen baten ere, gelditu beharko dut.

Hiru artikulu labur horietako bakar batek ere ez dit pribatutasunaz idazteko aukerarik eman, eta, hasiera batean hori egitea pentsatu ez nuen arren, serie hau pribatutasunari buruzko ohar batekin amaitzeko aukera behar dut.

Bada, hauxe da.

Interneten ez dago pribatutasunik. Ez bilatu. Ez duzu aurkituko.

Nabigatzen dugunean uzten ditugun arrastoak hobeto edo okerrago ezkutatzeko moduak aurki ditzakezu. Baina sekula ez erabateko pribatutasuna. Adibidez, zure Interneteko hornitzaileak aukera dauka (eta legezko betekizuna) bere datu-basean bisitatu dituzun webgune guztiak zerrendatzeko. Zerrenda hori hobeto edo okerrago ezkuta dezakezu Tor teknologia erabiliz. Konexio denbora, adibide bat jartzeagatik, ezin izango dituzu eskutatu Tor teknologia erabilita ere.

Gaur egun nola zelatatu zaitzaketen erakusten duen adibide bat besterik ez da. Baina 5Grekin maxifikatu egiten dira espioitza aukerak.

Kalkuluen arabera, 2025ean 21.500 milioi gailu egongo dira Internetera konektatuta. Gailu horiek zure bizitza pertsonalari buruzko informazio ikaragarria dute. Lehengo adibidearekin jarraituz, zure web zerrenda eta nabigazioa, baina baita zure mezuak, zure datu “medikoak” (erloju adimendunaren kasuan) edo zure kontaktu agenda osoa ere. Interneten zirkulatuko duten datuen gorakadak pertsonak modu zehatzagoan indibidualizatzeko aukera emango du. Honek, fabrikatzaile desberdinei, erabiltzaileen profilatu indibidualizatuak sortzeko aukera ematen die eta, era berean, algoritmo desberdinei, profil horiek erabilita, erabiltzaileak hartu beharko lituzkeen erabakiak hartzeko aukera. Zergatik? Aspaldian adimen artifizialek gu baino adimentsuagoak, edo, direla sinetsita gaudelako. Tekno-siniskeria ere dogma moderno bat da. Beste edozein erlijio bezain kaltegarria. Datu demasa honi dagokionez, ezinbestekoa da aipatzea agente gehiagok eskura ditzaketela gure datuak, beraz zailagoa izango da datu horien kudeaketa, adibidez, ezabatzeko eskatzea (fabrikatzaileak, zerbitzu-hornitzaileak, tarteko agentziak, eta abar). Eta, jakina, eraso informatikoak jasateko aukera areagotzen du.

Dakizuen bezala, informazioa boterea delako. Eta dirua. Dirutza ikaragarria.

Jar dezagun beste adibide sinple bat, azalpenik behar ez duen horietakoa: oinarrizko estazio eta antena gehiago erabiltzeak eta distantzia txikiagora egoteak erabiltzailearen geolokalizazioa askoz zehatzagoa izatea ahalbidetzen du. Gaur-gaurkoz, geolokalizazioak oso metro gutxiko errore-tartea dauka.

Ba orain imajinatu indarkeria jasotzen duen pertsona bat zarela.

Hiru adibide baino ez dira. Baina kontuan izan, zerrendatu ditzakedan arazo berri guztiez gain, 5G teknologiak egungo pribatutasun arazoak heredatzen dituela. Bai maila teknikoan, zein maila etikoan edo politikoan.

Espero dut gutako bakoitzaren datuen kontrol galera nabarmen honek ez gaituela mundu literario batera eramango, non kontakizun gehienak erabat distopikoak diren.

Irakurri Aldous Huxley-ren famatuena.