Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Baimentzen badidazue zalantzatiaren plantak egingo ditut, epailea pozte aldera: Trumpistak, entzun klik, klak, kluk… zuek ere faxistak zarete?

Jebediah Springfielden inguruan sarean bolo-bolo egondako albistea komentatu nahi nuen blog honetan. Azken finean, nork esan zuen albiste baten iraungitze-data 24 edo 48 ordutakoa dela?

2019ko ekainean “Software antifak fedibertso antifa” izeneko blog bidalketa bat idatzi nuen, bertan eskuin muturreko Gab proiektuaren inguruan niri iritzia emanez. Ez nuen ezer berririk aipatzen ordea: fedibertsoko proiektu desberdinek bizkarra eman ziotela, besterik ez. Lehen momentutik eman ere.

Afera asko laburbilduko dut ez daukadalako gehiegi luzatzeko asmorik, zer gertatu zen 2019 horretan? Ba besteak beste, aldez aurretik espero zitekeena, eduki misogino, homofobo, faxista eta orotar eskuin muturreko ideiak zabaltzeko bozgorailu bilakatu zela Gab. Seguruenik, bilakatu baino, helburu horrekin sortu zela esatea askoz zuzenagoa litzateke.

Orduz geroztik zabor faxista horren jarioa etengabekoa izan da. Eta inork ez du sekula ezer esan. Ez behintzat Googlek, Facebookek edo Twitterrek. Hau da, zuetako batzuek orain dela astebete ezagutu duzuen horiekin borrokan daramagu mastodonte-hazleok orain dela urtebete baino gehiago. Eta gauzak nolakoak diren kamaradak, jakin ez dakit zenbat aldiz blokeatu dioten Trumpi bere Twitter kontua. Azkenean zertarako? 48 orduen buruan berriz jo ta fuego ekiteko? Gure erabakia irmoa izan zen.

Trumpek ez dauka konturik Gab-en, azalekoegia litzateke. Bere jarraitzaileei uzten die esparru hori. Laissez faire, laissez passer. Faxistak interneten. Poliziak Kapitolioan. Beraien kabuz irten ziren Jebediahtarrak, gogoratzen? Zu, antifa hori, ostiatuta irtengo zinateke. Atxilotuta kasurik onenean.

Google, Facebook edo Twitter soka berekoak dira. Laissez faire, laissez passer. Adam Smitharrak hauek ere.

Harira Dabid. Gab, Mastodon sare sozialeko iturburu-kodea erabiliz sortu zen, izan ere Mastodon software librea zen (eta da) eta horretaz baliatu ziren plataforma terrorista osatzeko. Honela dio software librearen lehen askatasunak: helburua edozein dela ere exekutatu ahal izatea.

Baina software librearen alde borrokatzen garenok eta fedibertsoa osatzen dugunok ez gara inozoak eta zorionez antifaxistak gara. Gutako askok. Agian gehienak. Gurean bai, sare sozial handietan hartu ez zuten erabakia hartu genuen. Txikitasunetik, lehen momentutik bagenekielako Gab-ekin zetorrena ez zela gauerdiko eztula. Eta blokeatu egin genituen. Erabat. Zokoratu. Baztertu. Marjinatu. Eta noski, publikoki salatu. Zilegitasun osoz egin genuen. Gurean ez ditugulako jarrera faxistarik nahi. Faxismoa sustengatu nahi duenak, egin dezala Twitterren. Edo zuzenean Gab-en.

Eta pena bat da Gab-en inguruan berba egiteko fedibertsoa aipatu behar izatea. Baina gardentasunaren alde mesedegarria dela uste dut. Eta pena da, baita ere, software librearen lehen askatasunarekin horrelako gauzak egiteko aukera eskaintzea. Baina burujabetza teknologikoaren mesedetan ezinbestekoa da lehen askatasun hori, eta baita hurrengo denak ere. Eta askoz garrantzitsuagoa da burujabetza teknologikoa, beste inozo hauek baino.

Bihar beste faxista batzuk etorriko balira, leku berberean bukatuko lukete. Erabat zokoratuta. Marjinalidadean. Eta gure proiektu askatzaileetatik, erabat baztertuta. Tusky aplikazioak Gab txerritegia blokeatu zuenean esan zuena irakurtzea besterik ez dago, gu zertan garen jakiteko:

Ez saiatu gurekin adierazpen askatasunaren diskurtsoaren inguruan eztabaidatzen. Hau da gure adierazpena [Gab blokeatu izana], #Antifa ikuspuntua baliatuz. Eta egiten jarraituko dugu.

Neutralak ez diren teknologiak maite ditut.

Mundu guztiak erabiltzen du Youtube. Nik dakidanez, pertsona batzuk ezin dira bizi bera gabe. Erabili nahi ez dugunok ere, gauza batengatik edo beste batengatik, astean behin, gutxienez Googlen plataforma horretan bukatzen dugu. Dela politikariren baten esku-hartzea ikusi nahi dugulako, dela zerbait egiteko manual bat jarraitu nahi dugulako, dela gure talde gogokoenaren azken bideoklipa iritsi zaigulako. Input asko.

Baina, gutxienez, Youtubek gugan duen eraginaz jabetu beharko genuke.

Gauza jakina da, gizarte-sare digitalak erabiltzen ez dituzten askorentzat ere bai, sare horietako ahalegin handienetako bat haiekin gero eta denbora gehiago egotea lortzea dela. Youtube ez da salbuespena. Ziur nago askotan galdu egin zarela bideoen alboko barran, Youtubeko algoritmoak aulkiari itsatsita egon gaitezen proposatzen digun eduki zerrenda amaierarik gabeko horretan. Niri sarri gertatu zait.

Eta zerrenda hori osatzen duen algoritmoan dago gakoa. Oso ezaguna da Trump efektua, edo Youtubek eragin handia izan zuela Brasilen eskuineko igoeran eta herritarren erradikalizazioan. Sare sozialek herrialdeen egoera politikoan duten eraginaren bi adibide baino ez dira, agian ezagunenak. Psikologoetan dirutza inbertitzea, eraginkorra ei da haientzat. Zenbat eta gorroto gehiago sustatu gugan, orduan eta denbora gehiago egongo ei gara haiekin.

Okasinte hutsak garelako akaso?

Vox efektua ere aipatu nezake, baina ez dakit bide horretan Youtubek eragin handia izango ote zuen. Twitterrek eta Facebookek bai, argi dago.

Azterlan batzuek, esaten ari naizena ez ezik, aipatu besterik egin ez dudan honen sakontasuna ikertzen hastea ere bermatzen dute. Baliteke Youtubek sinetsarazi nahi izatea bere algoritmoaren programazioak ez duela sustatzen edukiaren erradikalizazioa, baina gero eta pertsona gutxiagok sinesten dugu.

Atzo bertan, Mozilla Foundation-ek plugin berri bat aurkeztu zuen Firefox-entzat, Youtube Regrets Reporter. Mozillari horrelako bideoen berri eman ahal izateko. Konspirazioak, erradikalizazioa, gorrotoaren sustapena… plugin horren bidez berauek salatzera gonbidatzen gaituzte. Youtubeko algoritmo erradikalizatzailearen programazioan ikertzeko, frogak biltzeko eta eragina izateko itxaropen hutsarekin.

Nik instalatu dut dagoeneko.

Softwarearen neutraltasunaren afera sakona da. Egia esan behar badizuet egunak ditut. Batzuetan uste dut teknologia, bere horretan, neutrala dela, eta berarekin egiten dugun erabilerak teknologia hori neutrala izango den, edo neutrala izango ez den, definitzen duela. Beste egun batzuetan, ordea, teknologia sortzeko moduak eta munduan nagusi den sistema ekonomikoak teknologia neutrala ez izatera bideratzen dutela uste dut. Oinarrian. Oinarritik.

Hau da hau.

Edonola ere, gaur Fedibertsoaren inguruan berba egitera etorri natzaizue. Fedibertso ingelesetik mailegatutako hitz bat da. Bi hitzen arte nahasketa. Hitz honek nahasten dituen hitzak federazioa eta unibertsoa dira. Hortaz, fedibertsoa unibertso federatua dela esan genezake. Laburbilduz, Fedibertsoa hainbat sare sozialen zerbitzariek osatzen duten ekosistema izendatzen du. Fedibertsoa gaur egun sortze bidean dagoen kontzeptua da. Eta zorionez, software librea izanik eta indargune nagusia komunitatea bera izanik, sortze prozesu horretan parte-hartzeko aukera zabaltzen zaigu.

Nik, gaurko honetan, eztabaida bat elikatuz parte hartu nahiko nuke.

Joan den asteburuan eztabaida sutsu bat eman zen Fedibertsoan. Gab proiektuak adierazpen askatasunaren izenean, eskuin muturreko adierazpenak zabaltzeko askatasuna aldarrikatzen zuen (ederra paradoxa). Beraien aburuz, adierazpen askatasunaren izenean (antza), eskuin muturreko astakirten talde batek babestutako ergelkeriak esateko eskubide osoa zuten. Adierazpen askatasunaren izenean holokaustoa ez zela existitu esan liteke. Antza. Baina ez. Adierazpen askatasunaren izenean ezin liteke horrelakorik esan.

Zer gertatu zen? Ba besteak beste, eduki misogino, homofobo, faxista eta orotar eskuin muturreko ideiak zabaltzeko bozgorailu bilakatu zela.

Gauzak horrela, Tuskyk (Mastodon sare sozialak erabiltzeko baliagarria den Android eta iOS aplikazioetako batek), aldebakarrekoa ematen zuen erabaki bat hartu zuen. Bere aplikazioan domeinu izen hori blokeatuko zuen eta horrela beraien app-a erabiliz ez zioten eskuin muturreko lotsabako horiei “literatura faxista” zabaltzeko aukerarik eskainiko.

Hori egin eta gero, Tusky aplikazioaren garatzailea(k) (ez dakit zenbat diren), beraien burua(k) antifatzat deklaratzen zituzten eta honelako zerbait adierazten zuten:

…

Ez saiatu gurekin adierazpen askatasunaren diskurtsoaren inguruan eztabaidatzen. Hau da gure adierazpena, #Antifa ikuspuntua baliatuz. Eta egiten jarraituko dugu.

…

Tusky

(Nik neuk itzuli dut, agian ez da itzulpenik egokiena, hemen daukazue originalera lotura).

Hau irakurri nuenean, egia esan, ez nuen asko hausnartu behar izan. Erabaki egokia zela uste nuen. Faxismoa gelditzeko bere alea eskaintzen zuen modu berean, ez zituelako software librearen askatasunak urratzen. Asteburuan zehar egon den mezu txaparrada eta gero, berdin pentsatzen jarraitzen dut. Tuskyk hartutako erabakia txalotu egiten dut. Are gehiago, erabaki horren alde egoteko bi argumentu ditut.

Lehena, eta garrantzitsuena: faxismoarekiko onargarria den tolerantzia maila bakarra 0 dela. Faxismoarekin, faxismoaz, ez da eztabaidatzen.

Bigarrena, eta blog bidalketa hau idaztearen zergatia: Fedibertsoko mezu desberdinak irakurtzen badituzue, aurkituko duzue nor Tuskyko garatzailea(k) GPL lizentziaren askatasunak urratu izanaz akusatu duen.

Hara! Irakurri ezazue berriz GPLa mesedez.

Zuetako batzuk dakizuen moduan, software librearen aldeko aktibista naiz. Nire ustez, software librea kodea baino askoz gehiago da, bizitza ulertzeko modu bat izan daiteke. Baina ez bizitza bere ikuspuntu erromantikotik. Baizik eta ikuspuntu politikotik.

Software libreak lau askatasun bermatzen ditu. Ez dizuet ezer berririk kontatuko. Lau askatasun horiek, software librearen ekosistema guztia sustengatzen dute. Helburua edozein dela ere exekutatu ahal izatea; aztertu eta aldatu ahal izatea; kopiatu ahal izatea; hobetu, eta hobekuntza horiek publiko egin ahal izatea. Hauexek dira, hain zuzen ere, software librearen lau askatasunak. Eta Tuskyk Gab sare soziala blokeatu izanak ez du askatasun hauetako bat bera ere urratzen.

Bat ere ez.

Adierazpen askatasunaren bandera astintzen duen Gab zerbitzariaren erabiltzaileek, Tuskyk GPL-a urratu izanaz akusatu dute. Baita beste instantzi batzuetako erabiltzaileek ere. Eta bolbora bezala zabaldu da ideia hori Fedibertsoan zehar. “Agian software librea ez da zuentzako”, esaten zion batek baino gehiagok Tuskyri.

Baina, esan bezala, momentuz ez dut akusazio hori sustengatzen duen argudio bat bera ere aurkitu. Agian beraien helburua ez delako software librearen inguruko eztabaida bat sustatzea, baizik eta fakenews itxuradun xantai bitartez Tuskyren kontrako gerra hastea. Agian fedibertsoaren kontrakoa. Zorionez bataila galdu dute. Beraien kodea idaztera kondenatuak izan dira.

Software librea antifaxista izango delako, edo ez delako izango.

Hortaz, gaurko honetan, softwarea ezin da neutrala izan. Neutraltasuna, kasu honetan, neutraltasunaren kontra doalako.