Nekane Zabala: “Kale garbitzaileekin parekatu behar ditugu epaitegi eta komisaldegi barruko garbitzaileon baldintzak, soldata arrakala gainditzeko”

Atalak: Feminismoa

Apirilaren 29an, Donostiako Kaxilda liburu-dendan Emakumeak greban mahai-ingurua antolatu zuten ELAk eta ARGIAk elkarlanean. Hiru hizlari hauek aritu ziren gela bete jenderen aurrean, bakoitza borroka bana kontatzen: Onintza Irureta ARGIAko kazetaria eta Berdea da more berria liburuaren egilea; Aitziber Aranberri Gipuzkoako zaharren egoitzetako langilea eta Nekane Zabala Hernaniko polizi-etxearen garbitzailea.

Onintza Iruretak eman zion hasiera solasaldiari, Bizkaiko zaharren egoitzetako greba arrakastatsuaz argitaratu berri duen liburuari tiraka.

Jarraian, Aitziber Aranberri Gipuzkoako zaharren egoitzetako langileen grebaz aritu zen.

Nekane Zabalak eman zion bukaera. Iruretak galdetu eta Zabalak erantzun, Gipuzkoako epaitegi eta komisaldegietako langileen greba aztertu zuten:

[Onintza Irureta] Nekane Zabala Hernaniko polizi-etxearen garbitzailea da. Garbialdi enpresak dauka kontratatuta. Duela 23 urte hasi zen lan horretan eta 19 bat urte daramatza lanpostu finkoa duela. Sektore horretako ia 40 lagunekin batera greban dago irailaren 19tik.30 langile zarete komisaldegietakoak, eta 7 epaitegietakoak. Zer moduz zaudete?

Patronalarekin bilera egitetik nator. Eskaintza bera egin digute gaurko bileran, ez dugu ezer aurreratu. Beti zoaz txarrenerako prestatuta, baina beti da ipurdiko handia horrelako bilera. Orain berriz beste bi aste barrurako mobilizazioak prestatzen hasi behar…

Greba luze doa. Nola eusten zaio, esaterako, gaurkoa bezalako egun zailetan?

Hasieran etsitzeko jarrerak ateratzen dira gure artean, baina gero bestelakoak: ezin dugu atzera bota orain arte egindako guztia, beraz, elkarri animatu eta besterik ez dago, elkartu eta segi.

Zer lan egiten duzue?

Komisarian edifizio guztia garbitu behar dugu eta bi garbitzaile gaude barrua eta kotxe guztiak garbitzeko. Lehen bi geunden barrukoa egiteko bakarrik, orain lanaldi erdia murriztu dute baina metroak berak dira. Lana gogorra da, asko zikintzen diren tokiak dira, sukaldeak daude, komonak, azulejoak, tailer mekanikoa…

Detenitu zona bat da, hor daude kalabozoak, abokatu gela… Gu komisaldegietako garbitzaileak gara eta kalabozoa garbitzeagatik ez dugu plusik. Kalabozo sarreran jartzen du sarnaren kontra eta beste hainbat gaixotasunen aurka prebenitzeko zer egin behar dugun… zenbat kalabozo garbitu ditugu doan? Oso gauza desatseginak tokatzen zaizkigu, eta argazkiak ateratzen ari gara. Plus hori lortu ezinik gabiltza. Gutxienez, merezi dezala hura garbitu behar izateak!

Zein dira zuen eskakizunak?

Gure eskaerak murrizten joan gara. Hasieratik eskatu dugu Garbialdi enpresak kale garbitzaileekin dituen lan baldintzekin gurea parekatzea, horrela soldata arrakala gainditzeko. Kale garbitzaile baten oinarrizko soldataren eta komisaldegietako garbitzaileen artean %13ko aldea dago eta epaitegietako garbitzaileekiko %7ko aldea. Hau ez da kasualitatea, komisaldegietan urte asko egon gara mobilizatu gabe, eta igoerarik ez dugu izan. Epaitegietakoek bai, borrokatu izan dute eta horregatik daude hobeto.

Denok gara garbitzaileak, lana bera da. Baina kale garbitzaile ia denak gizonak dira eta barrua garbitzen dugunak ia denak emakumeak. Genero kontua dela garbi diogu. Enpresak ez du onartzen soldata arrakala dagoenik.

Noski, guk lortzen badugu kale garbitzaileekin lan baldintzak parekatzea, atzetik emakume pila altxatu daitezke… berdintasuna bai, baina hainbeste berdintasun, ez dakit gizarteari komeni zaion… [ironikoki, publikoa barrez jarri du]

Lehendakaritzan ere izan zineten.

Askotan entzuten diogu Urkulluri berdintasunaren alde adgoela, eta pentsatu genuen lehendakaritza aurrera joatea kale garbitzaile jantzita eta bizarra jarrita.

Gutxieneko zerbitzuak bermatu behar dira greban. Egokiak dira?

Beraientzako bai. Dena da kaleko imajina. Gutxieneko zerbitzuetan, komonak egitera astelehen eta ostegunero joan behar dugu. Gero minimo gehiago jarri zizkiguten, 15 egunero dutxak eta aldagelak. Kalabozoak detenituak daudenero, alegia, ia egunero.

Kanpotik ez da ikusten gure greba, barruko langileek sufitzen dute zikintasuna. Gu ez gara langile asko, egunero gabiltza ekimenetan batetik bestera, baina ez du oihartzunik.

Otsailean dekretua atera zen, goitik behera garbitu behar zenutela esanaz.

Bost hilabete generamatzen greban, eta umiliatzea izan zen. “Garbiketa berezia” egin behar genuela agindu ziguten, goitik behera garbitu behar genuela. Langile denak galdezka ‘hasi zarete?’, ‘ez, behartu gaituzte…’ eta Jaurlaritzako bat etorri zen konprobatzera dena ongi garbitu genuen, eta bestela biharamunean joateko garbitzen jarraitzera.

Arratsalde horretako langileon asanbladan indar handia hartu genuen, ze garbi egon zen inor ez geundela prest greba uzteko. “Garbiketa berezi” horietako baten ostean zerbitzu minimoak egitera sartzen zarenean ikusten duzu bost hilabeteko greba pikutara doala, dena garbi baitago, badirudi ez dela ezer pasa.

Batzuk ezin dute greba egin… Zeintzuk?

Gure atzetik sartu diren langile denek. Guk badugu antzinatasuna, finkoak gara… behar larria dauka jendeak, ezin du ezetz esan, eta horien zain ezin da egon, ez daude afiliatuta ere…

Nolako harremana duzue garbitzaileak ez diren komisarietako langileekin?

Ez digute greba oztopatzen, ahal dutena egiten dute, kexa eta kexa ari dira, argazkiak ateratzen dituzte, arratoiak ere azaldu dira… eremu itxi bat da, kanpotik ez da ikusten barruan gertatzen dena, eta langile hauek ere jabetzen dira beren egoeraz ez direla batere arduratzen, ez gutaz bakarrik. Estrategia bat da, nahi dute gu langile horiekin enfrentatzea, eta ez dira lortzen ari. Ikusi dute hainbeste kexa jarrita inork ez duela ezer egiten, eta esaten digute orain greba ez uzteko, jada egindako guztia eginda, lortu arte jarraitzeko.

Bizkaikoa eredu da?

Bai, jabetzen garelako gurea ere emakumeen lana dela, eta ez dela soldata gisa hartzen, soldatatxo bat balitz bezala hartzen dute.

Greban gauden emakume langile denok elkarrekin hitz egingo bagenu, seguru jabetuko ginatekeela gauza pila bat antzekoak bizi ditugula. Zure liburua [Onintza Iruretaren Berdea da more berria-z ari da] irakurtzean jabetu nintzen gauza askotaz, orain arte pentsatu ez nituen egoerez, hain justu emakume garelako asumituta ditugulako, baina irakurtzean pentsatzen dugu “hau nik ere sufritu dut…”.

Epaitegietan greban dauden langileak 6 bakarrik dira, 30 langiletik. Baina greban dauden 6 horiek txapeldun batzuk dira.