Hasiera »
Estitxu Eizagirreren bloga - Gaitzerdi
Estitxu Eizagirre
Hernanin hazi eta Larraulen bizi den sozidadeko bertsolaria. Feminismoarekin, heziketarekin, lurrarekin, jendeekin sentibera, bizhitsari adibide positiboak eta zalantza-dantzak lapurtzen saiatzen naiz.
Azken bidalketak
Iruzkin berriak
- Ikasares(e)k Covid semaforoa EAEn: lehen hori zena, orain gorri bidalketan
- Aitor(e)k Gaixotzen gaituenari ez diezaiogun ipurdia salbatu bidalketan
- Ainhoa(e)k Bada paperaren alde egin duen eskolarik bidalketan
- MIKEL VARGAS OLASOLO(e)k Estitxu Eizagirreren bloga bidalketan
- orre(e)k Cristina Uriarte, bukatu da: gurasorik gabe erabaki bat gehiago ez bidalketan
Artxiboak
- 2024(e)ko otsaila
- 2023(e)ko azaroa
- 2023(e)ko abuztua
- 2023(e)ko maiatza
- 2022(e)ko abendua
- 2022(e)ko iraila
- 2022(e)ko uztaila
- 2022(e)ko martxoa
- 2021(e)ko abendua
- 2021(e)ko azaroa
- 2021(e)ko ekaina
- 2021(e)ko maiatza
- 2021(e)ko apirila
- 2021(e)ko otsaila
- 2020(e)ko iraila
- 2020(e)ko ekaina
- 2020(e)ko maiatza
- 2020(e)ko martxoa
- 2020(e)ko urtarrila
- 2019(e)ko abendua
- 2019(e)ko maiatza
- 2019(e)ko apirila
- 2019(e)ko martxoa
- 2019(e)ko otsaila
- 2018(e)ko azaroa
- 2018(e)ko urria
- 2018(e)ko iraila
- 2018(e)ko abuztua
- 2018(e)ko ekaina
- 2018(e)ko maiatza
- 2018(e)ko apirila
- 2018(e)ko martxoa
- 2017(e)ko abendua
- 2017(e)ko azaroa
- 2017(e)ko urria
- 2017(e)ko iraila
- 2017(e)ko abuztua
- 2017(e)ko uztaila
- 2017(e)ko ekaina
- 2017(e)ko maiatza
- 2017(e)ko apirila
- 2017(e)ko martxoa
- 2017(e)ko otsaila
- 2017(e)ko urtarrila
- 2016(e)ko azaroa
- 2016(e)ko urria
- 2016(e)ko iraila
- 2016(e)ko uztaila
- 2016(e)ko ekaina
- 2016(e)ko maiatza
- 2016(e)ko apirila
- 2016(e)ko martxoa
- 2016(e)ko otsaila
- 2015(e)ko abendua
- 2015(e)ko azaroa
- 2015(e)ko urria
- 2015(e)ko iraila
- 2015(e)ko abuztua
- 2015(e)ko uztaila
- 2015(e)ko ekaina
- 2015(e)ko maiatza
- 2015(e)ko apirila
- 2015(e)ko martxoa
- 2015(e)ko otsaila
- 2014(e)ko abendua
- 2014(e)ko azaroa
- 2014(e)ko urria
- 2014(e)ko iraila
- 2014(e)ko abuztua
- 2014(e)ko uztaila
- 2014(e)ko ekaina
- 2014(e)ko maiatza
- 2014(e)ko apirila
- 2014(e)ko martxoa
- 2014(e)ko otsaila
- 2014(e)ko urtarrila
- 2013(e)ko abendua
- 2013(e)ko azaroa
- 2013(e)ko urria
- 2013(e)ko iraila
- 2013(e)ko abuztua
- 2013(e)ko uztaila
- 2013(e)ko ekaina
- 2013(e)ko maiatza
- 2013(e)ko apirila
- 2013(e)ko martxoa
- 2013(e)ko otsaila
- 2013(e)ko urtarrila
- 2012(e)ko abendua
- 2012(e)ko azaroa
Kaletarra traktoreei begira
2024-02-12 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Traktoreak Jaurlaritzaren aurrean. Argazkia: gasteizhoy.com.
Traktoreek errepideak hartu dituzte eta kaletarrok interpelatuta sentitu gara, aspaldiko partez. Zer ari zaizkigu esaten? Gehiago ezin diotela eutsi, herritarrontzat elikagaiak sortzen dituztenak bizi ezinik daudela. Aitor Aranburuk esnea eta haragia ekologikoan lantzen ditu eta ARGIAren Egonarria saioan azaldu zuen gizarte honek aukeratu egin beharko duela, ea laborariekin zer egin: “Etorkizunera begira eztabaida sozial bat emateko beharra dago, nolakoa den gure nekazaritza, nola sortzen ditugun elikagaiak eta nola kontsumitzen ditugun. Hiru alternatiba daude: bat da gaur egungo garapen eredu honekin jarraitzea; bigarrena da elikagaien teknologia deitutakoa, hau da, nekazaririk gabeko elikagaien sorkuntza, janari artifiziala alegia, batzuetan bakterietatik abiatuta eta bestetan ama zeluletatik. Eta hirugarren bidea da leku bakoitzeko kulturari eta beharrari lotuta ekoiztea”. Kaletarrok bat egin behar dugu laborariekin etorkizunaz erabakitzeko, zeren eta ez da haien ofizioa bakarrik, guztion eguneroko janaria da, eta biharko Lurra da.
Errepidera traktorerik handienak atera dituztenek orain arteko ereduarekin jarraitu nahi dute, elikagaien industriarekin alegia, baina laborariak hilabete bukaerara iritsi daitezen neurri batzuekin: adibidez, pestizidak erabiltzen jarraitzeko aukerarekin. Unzalu Salterain EHNE Bizkaiako koordinatzaileak El Saltoko elkarrizketan biribil azaldu du bai laborariei eta bai kaletarrei oparotasunaren ilusioa saldu dien eredu honen iruzurra: “Merkatu librearen laborantza politikak porrot egin du: jada ez dago elikadura merkerik kontsumitzailearentzat”. Noiz arte jarraitu behar diegu laborariak itotzera, herritarrok kaka jatera eta Lurra kutsatzera eraman gaituzten ereduari eta agintariei? Handiago, gehiago, azkarrago, merkeago logikak ekarri gaitu hona. Laborantza eredu hori eta kontsumitzeko modu horiek dira klima larrialdiaren eragile nagusietakoak.
Laborariak eta Lurra aldi berean ari zaizkigu herriari deika. Guztiok, baita kaletarrok ere, etorkizunean ongi biziko bagara, bi korapiloak askatu behar ditugu batera, bi gaiak harilkatuta baitaude mataza berean: Lurrarekin errespetuzkoa den laborantza eredua eta kontsumitzeko moduak bultzatzea dagokigu, laborariak eta kaletarrak elkartuta. Laborariek egon behar dute trantsizio ekosozialaren erabakiguneetan. Eta bai, noski, laborariak behar ditugu gure herrian: askoz gehiago egun daudenak baino, bakoitza askoz traktore txikiagoarekin, eta lan baldintza duinekin. Horretan zergatik ez diru publikoa inbertitu? Laborariak eredu industrialera bultzatzeko gastatu den bezainbeste edo gehiago inbertitzea dagokigu, makroetxaldeek agroekologiara trantsizioa egin dezaten. Herritarrok plazerez egin dezakegun ekintza zuzena, laborariei zuzenean edo zirkuitu laburretan erostea da: azoka, kontsumo talde eta denda txikiak bizitzea. Kaletarron bizimodua eta baserritarrena txanpon beraren bi aldeak baitira.
Lanbide guztiek badute bere zaintza
2023-11-29 // Feminismoa // Iruzkinik ez
Badira erabat zaintzakoak diren lanak. Horiek gizon eta emakumeen artean banatu behar genituzke eta kito. Baina bai zera, gizarte honetan badirudi lehenago izango dela posible zaintza publiko indartsu bat sortzea (unibertsala eta lan baldintza onetan, baina emakumeek egindakoa), gizonek zaintzaren ardurari eustea baino. Zaintza sistema publiko horretan langileen erdia gizonak izatea eskatuko nuke, kupoa, alegia, hauteskunde zerrendak osatzerakoan dagoen bezala. Agian zaintza lanak lehenago duinduko lirateke horrela eta gure imaginarioan aldaketa handia ekarriko luke.
Zaintzaz ari garenean beti hitz egiten dugu erabat zaintzakoak diren lanez, baina nire ustez beharrezkoa da langile guztiek izatea nork bere lanetik herritarrengan burutzen duen zaintzaren kontzientzia. Izan ere, zaintza bizitza osoan behar baitugu, eta batez ere, umeak eta helduak zaintzen ari garen garaietan behar dugu gu ere zainduak izatea. Bizitza osoan zehar eta egunerokoan gizarteak eusten edo zaintzen gaitu: bata besteari gogorki lotuta egotea komeni. Hamaika adibide etorriko zaigu bakoitzari burura: zure gabeziak beharrean zure ahalak ikusten dituen irakaslea; mugikorrez burutzea lortu ez duzun transferentzia zure ondoan jarrita egiten erakusten dizun bankuko bulego-langilea; izenez deitzen zaituen dendaria; burua garbitu bitartean masaje gozo bat ematen dizun eta berarekin bizitzako gorabeherez hizketan aritzen zaren ileapaintzailea; menua zure beharretara egokitzen dizun tabernaria… “Zer behar duzu? Zuri laguntzeko nago” jarrera dute horiek denek eta gutako bakoitzaren onena ateratzen dute; norberari ere besteak zaintzeko jarrera eragiten digute.
Tamalez, gero eta ohituago gaude zaintzen ez duten lanpostu eta langileen jarreretara: ikasleen galderei “hori jakin beharko zenuke” erantzun eta azalpenik gabe uzten dituzten irakasleetara; zure neurriko galtzengatik galdetu eta “dagoen guztia apalategietan dago” erantzuten dizuten saltzaileetara; “eragiketa hori makinan egin behar duzu” bideratzen zaituzten bankuko bulego-langileetara; “hitzordua internetez hartu behar duzu” altzairuzko bunker egin den administraziora; presaka eta begietara begiratu gabe zerbitzatzen duen tabernarira; aurrez aurre artatzen ez zaituzten osasun langileetara…
Zaintza pertsonok egiten dugu. Zaintzen ez duen langilea makina batek ordezkatzeko modukoa da. Gero eta lan gehiagotan ordezkatu dituzte makinek herritarrei arreta ematen zieten lanpostuak. Eta bide horretan galduz goaz bizitza osoan zainduak izateko eskubidea.
Kiroleko indarkeria denei stop, “abusoirik” ez
2023-08-28 // Feminismoa, Hezkuntza // Iruzkinik ez
Berri oso on batekin ekingo diote ikasturteari aisialdian kirola egiten duten adin txikikoek, denen artean Rubiales jokamolde gehiago ez egotea lortu dezagun. Izan ere, irailaren 1etik aurrera Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako kirol erakundeek lege organiko hau bete beharko dute: “8/2021, haurrak eta nerabeak indarkeriaren aurrean osorik babesteari buruzkoa”. Honen helburua “ingurune seguruak” eraikitzea da eta adin txikikoen aurkako “indarkeria-egoerak prebenitzea, garaiz detektatzea eta horietan esku hartzea”. Hori gauzatzeko, administrazioak protokoloak garatuko ditu, prestakuntza emango die adin txikikoekin eskuhartzen duten kirol munduko pertsonei eta indarkeria-egoerak bideratzeko aholkularitza emango du. Eta kirol taldeek, besteak beste, zera egin beharko dute: protokolo hauek aplikatu, taldearen barruan “babes-ordezkaria” izendatu (erreferentziazko pertsona izango dena kirolari, familia eta gainerakoentzat), beharrezko neurriak hartu diskriminazio-egoerak ez emateko… Dagoeneko kirol taldeen eskura daude “tresna kutxa” eta “oinarrizko protokoloa”. Kirolari eta guraso guztiak animatzen ditut hauek irakurtzera (hemen irakurgai legea, eta tresna kutxa eta protokoloa deskargatzeko aukera).
Tresna kutxak galdera zehatzak planteatzen ditu kirolean egunerokoan ematen diren indarkeria egoerak identifikatzeko eta taldeko eragile guztiak egiten ditu partaide aktibo, askotan normalizatuta dauden indarkeria egoera hauei ezikusia egiteari uzteko eta tratu onezko kultura bat lantzeko denen artean: kirolariak, senideak, entrenatzaileak, arbitroak, kirol medikuak eta zuzendariak.
Indarkeria mota anitz hartu dituzte kontuan Jaurlaritzako eta Aldundietako teknikariek ondutako lanketa honetan, jakinda kirolean gehien ematen den indarkeria psikologikoa dela: kirola egiten dutenen %70ek pairatu dute. Ondoren datoz indarkeria fisikoa (%43k), kontakturik gabeko sexu-indarkeria (%36), arduragabekeria (%34) eta kontaktuarekin egindako sexu-indarkeria (%20).
Ekarpen modura, ikuspegi bat gehitu nahiko nuke. Lan honen oinarrian dagoen premisa hauxe da: “Haurtzaroan eta nerabezaroan kirola egitea gorputz-hezkuntzako oinarrizko funtzioa da osasunerako eta aisialdirako (nahiz eta, batzuetan, beste jarduera batzuetarako bilakaera izan dezakeen kirolak, lehiara edo profesionalizaziora bideratuta, esaterako)”. Uste dut ezinbesteko dela kirol taldeetako eragile guztien artean (gurasoetatik hasita) premisa horretan aipatzen den kirolaren ikuspegia lantzea, gehien baloratu daitezen ahalik jende gehienek kirola egitea bera, bizitzako ahalik urte gehienetan, plazera eta osasuna helburu hartuta. Tamalez, uste dut kirol taldeetan (gurasoetatik hasita) nagusi den ikuspegia premisa horren parentesian dagoena dela, alegia, lehiak irabaztea eta ia inor iritsiko ez den profesionalei begirako amets zozotan katramilatzea.
Kirola ikusteko modu honek egunerokoan beste diskriminazio bat gehitzen die tresna kutxa honek bikain izendatzen dituen horiei, hau da, adina, arraza, desgaitasuna, sexu-orientazioa, genero identitatea edo genero-adierazpena: “kapazitismoa” (nolabait izendatzearren, edo “txarrak vs abusoiak” kaleko hizkeran ezagutzen dena), lehia galdu duten edo kirola egiteko gaitasun eta abilezia gutxiago dutenekiko indarkeria. Tresna kutxak egiten dituen galderetan agertzen dira “kapazitismoaren” indarkeria egoera zehatzak, adibidez, gurasoek beren burari egiteko galderen artean dago hau: “Zure seme-alabekin lehiaketa bati buruz hitz egiten duzunean, zeri buruz galdetzen diozu? Emaitzari buruz bakarrik? Edo gozamenari eta saioari buruz?”; edo entrenatzaileek beren buruari egiteko galderen artean dago beste hau: “Inoiz umiliatu edo barregarri utzi al duzu entrenatzen duzun haur edo neraberen bat?”; baina uste dut diskriminazio horri izenen bat jartzea beharrezkoa dela, egunerokoan gehien ematen den indarkeria izan daitekeelako. Tresna kutxak planteatzen duen indarkeria estrukturalean ere, nabarmena da: kirol askotan zergatik entrenatzen dute egun gehiagotan A taldekoek? Indarkeria bortitza da, kirola egiteko eskubidea bera murrizten baitie A-koak ez direnei. Zein da administrazioak eta profesional izatera iritsiko ez diren herritarren %99,9ak bultza behar duen irizpidea entrenamenduak antolatzerakoan? Ez al da garrantzitsuena herritar ahalik gehienek kirola egitea, garapen integrala, osasuna, gozamena?
Egungo DBH ez da guztiontzat
2023-05-08 // Hezkuntza // Iruzkinik ez
DBH berritzeko curriculuma martxan du Jaurlaritzak. Asmoa da lehen zikloa eremuka irakastea, ez ikasgaitan zatituta, eta konpetentziak izatea ebaluatuko direnak. Ongietorriak bitez oinarrizko aldaketa hauek. Derrigorrezko hezkuntza 16 urtera artekoa izatea lorpen ederra da, baina beste buelta bat ematen ez bazaio, ikasleentzat eta familientzat lau urteko aldapa gogorra bihurtzen da sarri. Ikasle akademikoak sasi-ordekan eta ez akademikoak ezinean joaten dira tropelean, lehen froga gisa, guztiak egunero sei orduz aulkian eserita egotera behartuz. Etxerako lanak eta prestatu beharreko azterketak gehituta, egun askotan soldatapeko langileok baino ordu gehiago eman behar ditu 12 urteko ikasleak lanean eta ez zaizkie asteburuak deskonektatzeko errespetatzen.
Derrigorrezkoa bada, ikasle guztientzakoa behar du. Lehen Hezkuntzan badira pedagogiaz eta izaeraz oso anitzak diren eskolak, eta zailtasunak zailtasun, ikasle guztiei erantzuteko egiten den saiakera nabarmenagoa da. DBHn ikaslea erdigunean al dago? Zein ikasle mota? Nola egin ikasleak, guztiak, ezaugarri anitzekin, erdian egoteko? Nola irakatsi bakoitzak bere ezaugarrien arabera ikas dezan? Hona birplanteatu daitezkeen hainbat puntu, DBH “ikasteko balio dutenak eta ez dutenak” etiketa banatzaile eta galbahe izan beharrean, ikasle guztiak ikasketetan aurrera bultzatuko dituen motor izan dadin:
Tamainak inporta du. Makrozentro konzentratuen ordez, auzoka, herrika eta bailaraka ikastetxe askoz txikiagoak (egungoen kopuru erdiak hartzen dituztenak) beharrezko dira. Eredu makroa traba da denerako, ez bada low cost-erako.
Itzuli haurtzaroari kendu dizkiogun bi urteak. Lehen batxilergoan 14-15 urterekin ikasten genuena orain 12-13 urterekin ikasarazten diegu. Legea egun batetik bestera aldatu zen, baina gizaabereon garapena ez. Ulertu ere ez dute egiten askotan, azterketarako buruan sartzen saiatzen direna. Zergatik ez itzuli Lehen Hezkuntzako ikastetxeetara, gutxienez DBHko lehen bi urteak? Ikastetxe kontzertatuek LH eta DBH osoa ematen badute, publikoek zergatik ez? Nerabeek oraindik behar dute LHn dagoen aniztasuna, irakasleen gertutasun eta akonpainamendua, hezitzaile ikuspegia… eta ez ikasgai zehatz batean jakintza handia frogatu duen aditua, ez badu hezkuntzarako bokaziorik eta gaitasunik. Ez al du errazago egokituko DBHko lehen zikloa eremuka lan egiteko lehendik proiektuka ari den LHko irakasleak, “ni kimikaria naiz” ihes egiten dion DBHko horrek baino?
DBH hobetzeko prozesuetan, izan daitezela Hezkuntza Bereziko irakasleak gidari eta gehiengo, erabakiguneetan. Haiek bai, hezitzaile izateko bokazioz formatu dute bere burua, eta egunerokoan saiatzen dira ikasle guztiek gainditu dezaten. Haiek badakite ikasle guztiak ez direla berdinak, denei ezin zaiela emaitza bera eskatu, bakoitzak bere koska gainditu dezan ikaskuntza prozesua moldatu behar dela… eta, batez ere, ikasteko prozesuan ez dutela irakaslearen azalpenek eta testuliburuek soilik parte hartzen: etxeko egoerak, bizitzako gorabeherak, bakoitzaren izaera-trebetasun-jakin-minak, ikaskideen arteko harremanak… Horiek denak ikasgelaren parte direla eta landuak izatea merezi dutela badakite.
Berriztagarriak non?
2022-12-30 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Eguzki energiarako Jaurlaritzak aurreikusia duen esklusio gunea.
Energia eolikorako Jaurlaritzak aurreikusia duen esklusio gunea.
Biomasarako Jaurlaritzak aurreikusia duen esklusio gunea.
Geotermiarako Jaurlaritzak aurreikusia duen esklusio gunea.
Eusko Jaurlaritzak EAEko Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (LPS) egiteari ekin dio. Gurdia idien aurretik jarrita goaz, hiru urte baitira Eusko Legebiltzarrak plan hau berritzeko eskatu ziola, eta plan hau gabe hasiak dira enpresak han-hemenka eguzki plakak eta haize errotak egiteko proiektuak aurkezten. Helbide honetan daude ikusgai LPS horretako hainbat dokumentu. Dokumentu horien artean bat da “LPSren aurrerapen dokumentua”, eta horien artean bat da “planoak”. Horietara joz, ikus daiteke EAEko zein eremu dauden izendatuak “esklusiogune” moduan energia fotovoltaikorako, eolikorako, biomasa elektrikorako, entalpia handiko energia geotermikorako, energia ozeanikorako eta minihidraulikorako. Mapa guztiak gainjarriz gero, ez dakit gorriz markatu gabeko zenbat gune izango diren.
Klima larrialdiaren aurrean CO2 ahalik gutxien isurtzen duten energien alde egitea ezinbestekoa da. Edozein modutan, ordea? Gaiaz mahai-inguru oso interesgarria egin zuten Altzon, hiru mahaikide hauen artean: Olatz Azurza (Ekopol), Aitziber Sarobe (ekologista) eta Hodei Arzak (Krean ingeniaritza enpresa). Sarobek adierazi zuen etorkizunera begira tenperaturaren igoera bezain arazo larri bat badugula: bioaniztasunaren galera. Eta berak oinarri hau planteatu zuen energia berriztagarriak non kokatu erabaki behar denerako: jada artifizialduta edo asfaltatuta dauden lurretan egitea, gure porlan lurralde industrializatu hau lehendik oso kastigatuta eta masifikatuta dagoela azpimarratuz.
Badirudi Sarobek planteatutako irizpide hau bat etor daitekeela agroekologia mugimenduak plazaratu duen adierazpenarekin: “Gure mendiak aske nahi ditugu eta horien defentsa autodefentsa agroekologiko gisa ulertzen dugu”. Arreta deitzen du lur berak direla hainbat energia berriztagarrirentzat “esklusiogune” izendatutakoak, eta horiek mendi kateak eta landa eremuak dira.
Berriztagarriak negozio lerro dira ingeniaritza etxeentzat, hauen piezak egiten dituzten industriarentzat… eta mendipuntetan jartzen badira hobe, asfaltolarientzat. Hauen denen marketin mezuek lotzen dute edozein berriztagarri proiektu “burujabetzarekin” (nahiz denek onartzen duten azalera osoa berriztagarriz okupatuko bagenu ere ez genukeela egungo argindar kontsumoa asetzeko adina lortuko), “etorkizunarekin”, “planetaren aldeko ekintzarekin”… Baina gaia kontraesanez beteta dago, eta xehe aztertu behar da horietako bakoitzak benetan zer kalte eragiten dion bioaniztasunari, azpiegitura hauen material guztiak ekoiztetik ezartzen direnera guztira zenbat CO2 eta kutsadura eragiten duten, zenbat lur eta ur erabiltzen duten, ekonomikoki guztira zenbateko kostua duten… eta benetan zenbat den hortik sortuko den energia, zenbat urtera iraungiko diren azpiegitura hauek, ekonomikoki errentagarriak diren, eta bioaniztasunari egindako kaltea asumitzea merezi duen.
Energia hidraulikorako Jaurlaritzak aurreikusita duen esklusio eremua.
Eta energia hidraulikoaz zer? Eztabaida puntu berean, bioaniztasunean
Eolikoen eztabaida pilpilean dago, baina badirudi epe motzera hidraulikoak ere eztabaida piztuko duela. Altzoko mahai-inguruan hala gertatu zen: Azurzak Euskal Herrirako energia berriztagarri egokiena moduan hidraulikoa ikusten duela azaldu zuen, eta Europako Hidrottipi ikerketaren berri eman zuen (Goienerrek hemen azaldua duena). Euskal Herriko orografia zaila energia hidraulikoarentzako abantaila dela azaldu zuen, eta bere garaian martxan izan ziren eta egun utzita dauden ur salto eta zentral hidroelektrikoak berreskuratzearen onurez mintzatu zen.
Sarobek, ordea, aukera hori “bioaniztasunarentzako txikizio” handia litzatekeela esan zuen. Gure errekak eta ibaiak itxuratzea lortu dela esan zuen, “juxtu azpiegitura horiek erabiltzeari utzi izanari esker”. Eta horiek berriz martxan jartzeak kasu askotan “itzulezina” litzatekeen galera ekarriko lukeela esan zuen (horrekin batera, esan zuen egungo kontsumoarekin alderatuta energia hidraulikoarekin lortzen den argindar kopurua oso txikia dela). Publikotik basozain batek adierazi zuen berak egunerokoan ikusi duela energia hidraulikoak sortu dituen kalteak eta ez lukeela horretara itzultzerik nahi.
Amaitzeko, hitzaldian aipatu zen puntu batek izulaborria eragin zidan: guretzat oso garestia den hemen sortutako energia elektrikoa oso merkea dela Europarentzat. Eta Pirinioetako pasabidea izanik, Iberiar penintsularen hegoaldean sortutako energia Europa iparralderantz eramateko “autopista elektrikoz” josiko dizkigute itsaspe, lurpe eta zeruak.
Ikasle bakoitzeko liburutan 200 euro aurreztuko dituzte familiek urteko ikastetxe honetan
2022-09-06 // Hezkuntza // Iruzkinik ez
Villabonako Erniobea ikastetxean guraso bat 2022-2023ko liburuak mailegutzarako prestatzen.
Testuliburuekin irakasten duten ikastetxeetan, gurasoek urtero hauetan egin behar duten inbertsioak badu bere pisua, sareetan irakur daitekeenez:
Kontuan hartzekoa da, bestalde, Jaurlaritzak 2. eta 3. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako (DBH) ikasleentzat ematen duen ikasmaterialerako beka ez dela iristen liburuak ordaintzera: 159 eurokoa baita beka. Gurasoentzat zaila da ulertzea zergatik ematen duen aukera Jaurlaritzak DBHko 1. eta 2. mailetan liburuak mailegutzan hartzeko aukera (“liburu solidarioa” programaren bidez) eta ez duen horrelakorik eskaintzen hurrengo bi urteetan.
Arratzain Guraso Elkarteak mailegutza sistema ezarri du 3. eta 4. mailetan
Villabonako (Gipuzkoa) DBHko ikastetxe publikoa da Erniobea, eta bertako Arratzain Guraso Elkarteak mailegutza sistema ezarri zuen 2020-2021 ikasturtean 3. eta 4. mailako ikasleentzat, Jaurlaritzaren aldetik zegoen gabezia honi erantzuteko asmoz. 50 euroko kuota ordainduta mailegutzan hartzen ditu ikasleak behar diren ikasliburu denak. Guraso Elkarteari milaka euroko inbertsioa eskatu dio mailegutza martxan jartzeak, baina badakite honek familiei ekarriko diela seme-alaba bakoitzeko 400 euro inguru aurreztea (ikastutero bataz beste ikasliburutan 250 euroko kostua dagoela oinarri hartuta, eta liburuak erosi beharrean mailegatuta 50 euroko kuota ordaintzen denez).
Nola jartzen da martxan liburuen mailegutza?
Guraso elkartea lehenik saiatu zen 3. eta 4. mailetako ahalik liburu gehien lortzen. Horretarako, 2019-2020 ikasturte bukaeran eskaintza hau egin zien 3. mailako ikasleen familiei: erabiliak zituzten 3. mailako liburuak guraso elkarteari ematea, eta trukean, hurrengo ikasturterako 4. mailako liburuak doan jasoko zituztela.
4. maila bukatu berri zuten ikasleen familiei ere eskaintza hau egin zien guraso elkarteak: erabili berri zituzten 4. mailako liburuak guraso elkartearen esku uztea, eta trukean 50 euroko bonoa jasoko zutela, herriko liburu-dendetan gastatzeko.
Familiei eskaintza hori eginda, 3. eta 4. mailetako hainbat liburu eskuratu zituen guraso elkarteak. Aldi berean, ikastetxeak familia guztiei bidali zien oharra martxan jartzera zihoan mailegutza sistemaren berri emanaz, eta familiei galdetuz ea hurrengo ikasturtean 3. eta 4. mailako zein ikaslek hartuko zituen liburuak mailegutzan. Eskari zerrenda hori hartu zuen guraso elkarteak, eskuratuak zituen liburu sortekin alderatu, eta falta ziren liburuak erosi egin zituen, herriko liburu dendetan.
2020-2021 ikasturtean eraman zuten Erniobean praktikara lehen aldiz mailegutza sistema eta ikasturte honetan bigarrenez egingo dute. Guraso elkartearena izan da ekimena eta inbertsioa. Baina hasieratik ikastetxeko zuzendaritzarekin elkarlanean eraman dute aurrera mailegutza eta guraso elkartearen hitzetan, elkarlan hori gabe ezinezkoa izango zen martxan jartzea. Lanak guraso elkartearen eta zuzendaritzaren artean banatu dituzte, prozesua ahalik errazen egin dadin: ikasleei erabilitako liburuak jaso, zein egoeretan dauden ikusi, konpondu, behar direnak erosi, hurrengo ikasturtean zein ikaslek beharko dituzten zerrenda osatu, gurasoei mailegutza kobratu, ikasle bakoitzarentzako liburu sortak prestatu, liburuak banatu…
Orixen ikasliburuen azoka egiten dute
Tolosako Orixe institutuko guraso elkarteak azoka antolatzen du, familiek aurtengo ikasturtean erabilitako liburuak saldu eta hurrengo ikasturtekoak erosi ditzaten. Baina azoka arautua da, ez du merkatu librearen logikak agintzen. Liburuak guraso elkarteari saltzen zaizkio zuzenean, eta guraso elkarteari erosten.
Lagunarteko saretik sare komunitariora
Zorionez, familia asko dira liburuak erosi beharrean senide, lehengusu edo lagun zaharragoen liburuak berrerabiltzen dituztenak. Baina guraso elkarteek martxan jarritako ekimen hauek (eta honen moduko besteek) aukera familia guztiengana zabaltzen dute eta eskuz eskuko liburu erabilera errazten eta eraginkortzen dute. Izan ere, laguntasunezko harreman sareak ezinbestekoak badira ere, beti geratzen baita jendea sare horietatik kanpo.
Ikasturte hasieran dugu aukera guraso elkarteetan kide egin eta honen moduko ekimenak martxan jartzeko. Prezioen gorakadaren eta hezkuntzako zeinnahi gairen kritika alternatiba bihurtzeko.
“Presioak ez dakar ezer onik, libre jokatu behar da”
2022-07-05 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Pilota udalekutan ari diren gaztetxoek bisita berezia jaso dute uztailaren 4an: Iñaki Artola eta Oñatz Bengoetxea etorri zaizkie, eta jarrerak izan dira gaurkoan entrenatu dituztenak. Villabonako Behar Zana elkarteak bigarren urtez antolatu dituen udalekuetan begirale diren Iker Elizegi “Patas”, Asier Arteaga, Jonpe Artetxe, Eneko Maiz eta Iñaki Lizasok ere parte hartu dute. Hitzaldi bizia izan da eta bakoitzak bere bizitzako eskarmentuak azaldu ditu. Hona bost gakotan laburtuta:
1.-“Gehien gozatzen duena, hori da pilotari onena”
Oñatz Bengoetxea jarri du gozatzearen adibide Iñaki Artolak. Gogora ekarri du Artola debutatu berria zela, binakako txapelketako partida garrantzitsua jokatu zutela elkarren aurka Tolosan inauterietan: irabazten zuen bikotea finalaurrekoetara pasatuko zen, galtzen zuenak oso zail izango zuen aurrera jarraitzea. Partida bikaina egin omen zuten lauek, eta 21na jarri ziren. Azken tantoan, Bengoetxeak txokora dejada (“paradita”) bota zuen: txapagainean izan balitz tanto garbia izango zen, baina txapa hotsak galduarazi zion partida. Artola gaztetxoa aldagelan isil-isilik omen zegoen, Bengoetxea izarra zer jeniorekin sartuko ote zen zain, baina Bengoetxeak iritsi orduko bota omen zuen: “Bai ari ginela gozatzen! Nahiago nuke partida 25era izan balitz!”. Bengoetxeak gehitu du: “Pilota batzuetan txapa gainean gelditzen da eta beste batzuetan txapan. Hala da. Dejada bota eta txapa jotzea ez da galtzea. Hori gauza ederra da”.
Pilotan garrantzitsuena gozatzea dela azpimarratu du: “Urrian utziko diot zuriz jokatzeari. Atzera begiratuta gehien gogoratzen dudana da umetan zenbat gozatzen genuen jolasten. Gozatzen baduzu entrenatzen eta jokatzen jarraituko duzu, bestela ez. Horregatik da gozatzea inportanteena”. Eta gozamenarekin lotu du pilotari izatea: “Nik oso argi daukat, pilotari onena ez da irabazten duena edo txapela gehien dituena. Gehien gozatzen duena, hori da pilotari onena”.
2.-“Beste jokalariei errespetua”
Pilotak eman dien gauzarik garrantzitsuena lagunak direla adierazi dute biek; “eta lagunak zaindu eta maitatu egin behar dira”. Bengoetxeak zehaztu du pilotan lagunak direla bikotea eta partida horretako kontrarioak ere bai.
Artolak aitortu du gaztetxotan atzelari jokatzen zuela eta batzuetan berak egin izan zuela sakea, irabazteagatik. “Herriarteko Txapelketan irabazi egin nahi genuen partida, eta 20na gindoazen, eta nik egin nituen azken bi sakeak, entrenatzaileak hala eskatuta. Irabazi genuen, baina damutzen zait lagun min bati sakea kendu izana, atzera begiratuta nahiago nuke berak sakatu balu, galdu edo irabazi”.
Bikoteak huts egiten duenean errieta edo keinu itsusiak egiten badira, kontrako efektua lortzen dela azaldu du Lizasok: “Gero eta txikiago egingo da zure bikotea, gero eta okerrago jokatuko du. Alderantziz, animatu egin behar zaio, eta bien artean aurrera egin”. “Lehena errespetua” dela esan du Bengoetxeak, errespetuagatik ezin zaiola lagunari keinu itsusirik egin, “eta batez ere: alfer alferrik delako! Bera ere ahal duen ondoen jokatzen ari da, zu bezala, eta inori ezin zaio gehiago eskatu. Animatu beti zure bikotea eta horrela agian hurrengo tantoan ongi egingo du. Eta aizu! Zuk ere txarra egiten duzu eta zuk ere batzuetan gaizki jokatzen duzu!”.
Iker Elizagik kontatu du gaztetxotan berak entzun behar izan zituela bikoteko “ahulena” izatearen komentarioak. Herriarteko Txapelketan izan zen: “Herrian ilusio handia piztu zen txapelketa horrekin. Ni txikien taldekoa nintzen. Nire atzelaria oso ona zen, eta herrian esaten zioten beste aurrelari bat tokatu bazitzaion seguru irabaziko genuela”. Halakoak ez direla atseginak eta ez dutela ezertan laguntzen azaldu du.
3.-“Nola ikasten da gehiago pilotan?”
Artolak hirugarren helburu bat jarri dio pilotan aritzeari: Ikastea. “Eta nola ikasten da gehiago? Bikote on batekin jokatuta, eta beti irabazita? Edo txarragoa den bikote batekin jokatuta, eta tarteka irabazi eta tarteka galduta?”. Gurasoei galdera bera luzatu die. Asier Arteagak azaldu du helburua “norberak gero eta hobeto jokatzea dela. Berdin du bakoitzaren maila zein den, bakoitzak egunero ahalegina egitea da balio duena, eta bakoitzak egunero zerbait ikastea”.
4.-“Irabaztea eta gozatzea beti ez datoz parean”
Jokatzen duen orok irabazi nahi du, noski, baina irabazteak beti ez dakar zorionik. Jonpe Artetxek azaldu du Herriarteko Txapelketa batean partida irabazteko estrategia hauxe izan zela: “Nik pilotarik ez ukitzea, nire bikotea askoz hobea baitzen. Nik beti keinu egin behar nuen, eta niri botatzen bazidaten paretik kendu behar nintzen. Irabazi genuen, baina frontoian gehienetakoa sufritu dudan eguna izan zen”. Aurkari haien kontra berriz jokatzea tokatu zaio handik urte askotara, eta bigarren partida honetan lauek jokatu zuten oso ongi, eta galtzea tokatu bazitzaien ere, oso pozik joan zen etxera.
Arteagak gogorarazi die: “Gizarte honetan badirudi irabazi baduzu putoamoa zarela eta galdu baduzu ez zarela ezer. Inor ez da bigarrenarekin gogoratzen. Baina ez da hala: irabazten duzuenean ez zarete hain onak, eta galtzen duzuenean ez zarete hain txarrak”.
5.-“Gurasoek berdin afaltzen al dute irabazi edo galdu duzunean?”
Gurasoek seme-alabei egiten dieten presioa asko landu dute hitzaldian. Adibide positiboak emanaz ere bai: Artolak gurasoei eskertzen die inoiz ez diotelako presiorik egin, nahiz eta etxean pilotazale amorratuak diren: “15-16 urterekin pilota uzteko asmoa ere izan nuen, eta orduan ere ez zidaten ezer esan. ‘Hik ikusi behar duk’, esan zidaten”.
Eneko Maizek, Jonpe Artetxek eta Asier Arteagak ere azaldu dute haiek ez dutela etxean halakorik jasan behar izan, baina izan dituztela lagunak partida galdutakoan gurasoek errieta egiten ziotenak eta haietako askok 15 urte ingururekin pilota utzi dutela. “Pilota gozatzeko da, ez sufritzeko. Pilotan libre jokatu behar da” bota du Bengoetxeak.
Artolak umore finez zer pentsa eman die gurasoei: “Builaka aritzen dira guraso batzuk, baina oso hitz gutxi nahikoa dira umeei presioa sartzeko. Umeak ikusten badu irabazi duenean oso pozik afaltzen dutela gurasoek eta galtzen duenean ez dagoela halako umorerik mahaian, ezer esan gabe ere ederki ulertzen dute mezua”.
Grebek ere hezten dute
2022-03-24 // Herri mugimenduak, Hezkuntza // Iruzkinik ez
Bada nerabe bat gurean, lagunekin lehen grebak eta manifestazioak bizitzen hasi dena.
Txantxangorri batek bezala esnatuko digu halakotan etxea, udaberriko goiz eder batez, okasiorako janzten den bitartean: nola joango diren Donostiara, nondik nora izango ote den manifa, polizia etortzen bada zer, ondorengo plana…
Mobilizazio hauen inguruan gurasoengandik askotan jasotzen duten mezua negatiboa da:
“Hori dena politika da”
Horretan ados, gure eguneroko bizitzako dena da politikoa!
“Ez sartu politikan, ez sartu arazotan”
Zer da bizitza, arazoen (txikiak, handiak, kudeagarriak eta konponezinak) segida bat ez bada?
“Eskola orduak galduko dituzue”
Nire ustez, eskolak, lehenik, giza eskubideak irakatsi behar lituzke, bere zabalean: generoak genero, arrazak arraza, jatorriak jatorri, sosak sos, pertsona orok berdintasunez tratatua izateko dituen eskubideak, egoera eta leku guztietan. Eta langileen eskubideak, herritar modura ditugun eskubideak…
Nire ustez, eskolak, bigarrenik, eskubideen alde egiten irakatsi behar luke. Eskubideen alde “lanean”, eskubideen alde “borrokan”, eskubideen alde “elkartasunez aritzen”…
Ez al ditugu bada eskolara “biharko mundurako trebatzera” eramaten? “Lan mundurako prestatzera” bidaltzen? Eta zer lan eta bizimodu izango dute, bada, bihar, beren eskubideen jakitun ez badira eta kolektiboki hauek defendatzen-borrokatzen ez badituzte? Kolokan ditugun zer eskubide eta bizi baldintza genituzke gaur, bere egunean borrokatu ez balira?
Grebek eta mobilizazioek ere hezten dute.
Koloreak kolore, eskerrak ikasle mugimenduei.
Lantokiko erasoen aurrean zer?
2022-03-08 // Feminismoa // Iruzkinik ez
Feminismoaren eta langileen borrokak uztartzen ditu Emakume Langileen Eguna den martxoaren 8ak. 1911tik seinalatutako eguna den arren, oso berria da lan eremuko indarkeria matxista eta jazarpen egoerak lantzeko araudia: Nazio Batuen barruko erakundea den Lanaren Nazioarteko Erakundeak 2019an onartu berri du lan munduko indarkeria eta jazarpenak bukatzeko hitzarmena. Eta gaur gaurkoz munduko lau herrialdetan soilik dago indarrean: Argentina, Fiji, Namibia eta Uruguayen. Datozen hilabeteetan beste sei herrialde hauetan aktibatuko dute: Ekuador, Grezia, Italia, Maurizio, Somalia eta Hego Afrika. Haien menpeko gaituzten Espainiak eta Frantziak oraindik ez dute nazioarteko hitzarmen hau onetsi ere egin.
Ez ote goaz duintasun berme oso eskasarekin emakumeok lantokira egunero? Justu emakumeen askapenarekin lotu izan den enplegu horretara? “Garapen pertsonala”, “ahalduntzea” eta gainerako hitz ponposoekin janzten dugun eremura? Klase borrokak erakusten dituen hierarkia eta indar-harremanen joko-zelai mixto horretan, gainera generoaren aldagaia, arrazarena eta gainerakoak gehitzen zaizkionean, botere gehiegikeriak gertatzen direnean, zer egin, nola jokatu? Emakume enpresarientzako sari distiratsu asko, baina lantokiko erasoen aurrean babesa larrugorritan dago, bere burua morez margotzeari ekin dion ustez herri “aurreratu” honetan.
Europako Osasun Mentala GKEak liburuxka bat atera zuen 2013an, lantokian indarkeria pairatzen zuten emakumeei eta lantokiko arduradunei erramintak emateko asmoz. Bertan diote lan eremuan indarkeria, jazarpen morala (mobbinga), jazarpen sexuala eta intimidazioa (bullynga) pairatzeko arriskua lotua dagoela generoaren arabera bereizitako lanekin, hau da, lan feminizatuekin, eta baita ere prekarietatearekin. Sektore hauek zerrendatzen ditu, jasateko arrisku gehien dutenen artean: irakasleak, osasun langileak, gizarte zerbitzuetako langileak, denda txikietako langileak eta langile publikoak. Zehazki, egoera hauetan handitzen da erasoak jasotzeko arriskua: jendaurrean lan eginda, ikuskaritza edo kontrol lanak eginda, dirua edo baliozko gauzak garraiatuta edo erabilita, pertsonei zerbitzuak emanda, ezegonkorrak diren pertsonekin zuzenean lan eginda, alkohola edaten edo zerbitzatzen den lekuetan lan eginda, zuzenean komunitatean lan eginda, bakarrik edo talde oso txikietan lan eginda edo leku bakartuetan, gaueko turnoan lan eginda, ezegonkorrak diren lantokietan lan eginda.
Jasaten duten emakumeek ukatu egiten dute eta isildu
Europako Osasun Mentala GKEaren liburuxkak argi dio lantokian erasoak jasaten dituzten emakumeek normalean ukatu egiten dutela egoera hau. Garrantzia kentzen diete gertakizunei eta zerbait ohikoa balitz bezala hartzen dute, hau da, ez dute jazarpena ikusten. Hau guztia autodefentsa mekanismo bat da, GKEaren arabera. Liburuxkan, langileak jazarpena identifikatu ahal izan dezan bere buruari egiteko galdera hauek ematen dituzte: ados nago erasotzailearen portaera horrekin? Enbarazu zait portaera hori? Nire duintasuna urratzen du? Lan eremu seguru batean duintasunez lan egiteko dudan eskubidea urratzen du?
Liburuak dio espero ez dena egin behar duela langileak: gertatutakoak hitzetara ekartzea, erasotzaileari zuzenean esatea zer egin duen, ekintza zehatzak definitzeko hitz zehatzak erabiliz. “Egizu akosatzailea bere ekintzen erantzule. Ez bilatu berarentzako aitzakiarik, ez ezazu antzeztu gertatu ez zenik”. Eraso hori bukatzeko eskatu behar dio langileak, serio, gorputz jarrera irmoz lagunduta. Eta noski, egoeraren kontzientzia hartuta, bere burua babestu behar du emakume horrek, enbarazu zaizkion egoeretan ezezkoa argi eta lasai esanaz, adibidez, erasotzailearekin bakarrik egongo den lanak egitera ukatuz.
Lotsa eta erruduntasuna da emakume gehienek halako egoeretan sentitzen dutena eta salatuz gero errepresioa jasateko beldurra. Baina liburuxkak oroitarazten duenez, “gertakizunak ezkutatzeak erasotzailea babesten du, ikusarazteak ahuldu egiten du”. Horregatik, liburuxkak gomendatzen du gertatutakoaz beste lankideekin hitz egitea, posible delako beste emakumeak ere antzekoa jasaten egotea. Enpresan gai horren arduradun izan daitekeenari ere egoera azaldu behar zaio, eta sindikatura jo. Hasieratik zein dokumentazio jaso ere azaltzen du liburuxkak, langileak noizbait gertakizunak auzitegian salatu nahiko balitu, baliagarri izango zaizkionak.
Liburuxkak hainbat oinarri ematen ditu enpresak sexu jazarpenaren aurkako politika bat garatu eta praktikan ezarri dezan. Zure lantegian ba al da halakorik?
Zure inguruan paserik gabeko jende gehiago dago COVID gaixoak baino
2021-12-18 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Datuetan oinarrituta hartzen ditugun jarrerak ez dira beti oso “zientifikoak”.
Txertorik hartu ez duen eta beraz, paserik ez duen jendea %10a da, datu ofizialen arabera. Mainstreama mintzo da entzule dituen denek pasea balute bezala. Nagusi eta langile esanekoek, inongo konplexurik gabe berrantolatu dituzte herritar denek pagatutako zerbitzu publikoen sarrerak, pasea eskatuta inor baztertuko ez balute bezala (kanpoan uzten dituztenak zerbitzu publiko horiek pagatzen dituztenak dira, bide batez esanda). Nagusi eta langile “txintxoek”, antza denez ez dute espero beren negozioan galerarik izatea pasea eskatuta. Lagunartean, familian, lan-taldeetan, inoiz ez dugu minoriarik, tira, desbideraturen bat beti dago, baina ez behintzat minorien datu estatistikoen kopuruek esaten duten bezainbeste.
Hamarretik bat minoria absolutua da bozketetan. Gainerako bederatziek hala nahi badute, erraz egurtzeko bakar bat, goikoek zirikatuta kalean piztutako liskarretan.
Eta hala ere %10 da.
COVID pasea martxan jarri duten hamabostaldi honetan bertan, EAEn positibo eman duten guztien kopurua (inzidentzia tasa, alegia) 100.000 biztanleko 1.267koa da. %1,26 alegia.
Gaixotzeko kontuz gabiltzan eremu guztietan, gaixotzeko arriskua dugunaren kontzientziaz aurrean dugunarekiko harremanetan neurriak hartzen ditugun bakoitzean, pentsatu dezakegu hamar bider handiagoa dela pertsona horrek paserik ez izateko aukera, kutsatuta egotekoa baino.
Pandemia osoa pasatu dugu aurrekoarekin hitz egiten asmatu gabe. Eta orain, erabakitzeko atakan jarri gaituzte: gure egunerokoan besteei pasaportea aplikatu edo ez; eta norberak pasaportea erabili edo erakusteari uko egin erabaki behar dugu ia leku denetan, momentuoro. Tira, horrek balio badu gure artean isildutako hainbeste gairi buruz hitz egiten hasteko, ongi etorria garai zail hau.