Euskalgintza eta ekonomia soziala uztartzeaz

Atalak: Sailkatu gabea

Gartzen Garaio Aiaraldeko Ekintzen Faktoriako kidea.

Ekainaren 28an UEUn “Euskalgintza eta ekonomia soziala” jardunaldietan ARGIAren esperientzia azaltzen saiatu nintzen.

Euskalgintza euskararen iraupena bermatzeko herri ekimenetik sortutako proiektuak gara. Militantziaz ere bizi dugu gure lana bertako langile askok eta askok. Borrokaren pozetik ari gara asko eta asko. Baina proiektu hauen misio eraldatzaileak, eguneroko lana-jabetza-boterea antolatzerakoan, oso forma anitzak hartu ditzake: kapitalismoaren logiketan lehiatu nahi dutenena, ekonomia sozial eraldatzailearen balioak landuz gizartea eraldatu nahi dutenena…

Jardunaldien izenburua ikusita, pentsa daiteke mahai gainera agertu nahi zirela euskalgintza ekonomia sozialetik egitearen abantailak. Ez dakit horretan asmatu genuen hitza hartu genuenok. Ez dadila behintzat gertatu, despiste orokorraren baitan euskalgintza osoa praktikan ekonomia soziala dela dioen mezua makillatzea. Are gutxiago, ekonomia sozial eraldatzailea dela pentsatzea. Ez da, eta izan beharrik ere ez. Baina badenari eta izan nahi duenari bidea zaildu diezaioke “forma juridiko desberdina izanik ere, praktikan denok berdin funtzionatzen dugu” mezuak.

Agian alderantziz galdera eginez identifikatuko genuke hobeto elkar: Adegiko bazkide da edo izan liteke zuen enpresa? Hala bada, ospatu dezagun elkarrekin helburu berak ditugula, eta jarrai dezagun bakoitzak gure bidea egiten, orain arte bezala. Eta beti, noski, parez pareko elkarlanei ateak irekita.

Hona hemen jardunaldiak ikusgai, osorik bideoan:

——————————-

ARGIAko esperientziatik, koadernoan idatzita eraman nituen ideia batzuk, hauek (zuzeneko urduritasunekin, ez dakit zer esan nuen ere;-) :

Nola ulertzen dugu parte-hartzea ARGIAn? Berdintasuna irabazien banaketan eta erabakimenean

Badira urte batzuk dena “parte-hartzailea” bihurtu dena; bazter guztietan entzuten da “parte-hartzea” hitza, baina ez dezagun gure burua liatu. Parte hartzea ez da zure iritzia eman eta ondoren erabakia ez dakigu nork-non-noiz hartzea eta gainera emaitza horretan inplikatuta zaudela irentsi beharra.

ARGIAn parte hartzea berdintasunarekin lotzen dugu eta bi elementu hauek behintzat gakoak dira: langileok irabazietan modu berdinean parte hartzea eta erabakimena langileok izatea.

Parte-hartzea hitz ederra da, baina NOLA gauzatzen den, errealitatean praktikan zertan konkretatzen den, horixe da gakoa guretzat. Lasai aztertzea eta planteatzea ea langile bakoitzak baduen espazioa bere iritzia agertzeko, ea eztabaidak mahai-gaineratzen diren eta erabakiak nola hartzen diren…

Irabazietan parte, modu berdinean

Langileok gara jabe eta batzarretan erabakitzen dugu urteko aurrekontua, paga extra kobratuko dugun edo ez, soldata igoko dugun edo ez, ditugun baliabideak zertan inbertituko ditugun eta zer egiteari utziko diogun… Lan baldintza onak ditugun edo ez, eztabaidagarria izan daiteke, baina izan ditzakegun baldintzarik onenak ditugula, horretaz ziur gaude langile bazkideok. Urtean urtean talde gisa lortzeko gai izan garen emaitza ekonomikoak jasotzen baititugu gure ahaleginen trukean, gure erantzukizuna da hobeak lortzen asmatu dugun edo ez. Diru kontuen jarraipena eta erabakimena langileok egiten dugu. Eta lortutako emaitza ekonomikoarekin, denok oinarri bereko soldata jasotzen dugu.

Erabakimena: ez dugu lider distiratsurik behar, taldearen onena ateratzen duten prozesuak baizik

Langileok jabe garen ekonomia sozial eraldatzaileko enpresetan gai nagusiak batzarretan erabakitzen dira. Oso ongi. Baina nola? Batzarrera kudeatzaile batek eraman dezake goitik behera zehaztutako txosten mardul bat, hori aurkeztu eta bukaeran galdetu “norbaitek ekarpenik? Ez? Bada aurrera, denon artean erabaki dugu”. Lasai eta kritikoki hausnartuta, konturatu ginen horrela erabakiak hartzeak gure taldean diren ikuspegi anitzak galtzea dakarrela, ez ginela talde bezala hartu genitzakeen erabaki onenak hartzen ari. Txostena egiteko hilabeteak izan dituztelako batzuek, eta ustez “erabakitzen” duten beste langileek lehenengo aldiz entzuten dutelako, eta inposiblea delako momentuan alternatibarik okurritzea.

Horregatik, ARGIAn erabakiak benetan denon artean hartzeko, prozesuak planteatzen ditugu gai garrantzitsuetan, galderak dira batzarrera eramaten direnak, eta iraganeko praktika eta oinarrien berri zerotik ez hasteko, eta baita bide posible batzuen planteamenduak ere… eta hortik aurrera, elkarrekin erantzuten ditugu galderak, elkarrekin goaz marrazten aurrera begirako bideak. Benetako parte-hartzeari tiraka eta tiraka, urteetan bidea egin dugu horizontaltzerantz.

Irabaziak eta parte-hartzea lotuta: horizontaltzerantz

Dirua banatzetik hasi ginen, eta ondoren banatu genituen ardurak. Langileari aurpegira barre egitea baita gehiago inplikatzeko eskatzen dioten kudeaketa eredu miragarriak planteatzea, soldata ezberdinak badituzte batzuek eta besteek.

ARGIAn lehendik ere oso kopuru txikia zen batzuen eta besteen soldatak bereizten zituena. Inondik ere ez, jardunaldietan aipatu zen 1/3 soldata arrakalarik. Baina 50 euroko diferentzia aski da soldaten artean, langileek elkarri parez pare begiratu ezin ahal izateko.

Egun oinarrizko soldata bera dugu, eta ardurak mahai gainera atera eta banatu egiten dira. Horizontaltze prozesu hau iritsi da zuzendariaren figura hiltzera eta zuzendaritzako ardura txandakakoa izatera, guztiok pasatuko garelarik lehenago edo beranduago zuzendaritzatik, epe jakin baterako. Hori eginda langile guztiok gure lantokiaren ikuspegi osoagoa eta esperientzia eskuratuko ditugula uste dugu.

Boterea da gakoa

Ekonomia sozial eraldatzaileko egiten gaituena, boterearen gaia planteatzea eta boterea kolektibizatzeko hautua egin izana da. Asko edo gutxi, dauden diruak banatuta; eta dauden ardurak banatuta; eta erabakimena guztiona dela sinetsita.

Izaera edo ezaugarri batzuk dituzten langileek urteetan metatu dituzten ardurak, erabakiguneak, boterea askatzea eskatu du horrek, eta ordura arte urtez urte arduraz bizkarra zamatu ez dutenek, ardura eta boterea eskuratzea.

ARGIAn asmatu dugu botere harremanen gaia mahain gainean jartzen, hitz egiten boterea bakoitzak nola ulertzen duen, eguneroko zein egituretan islatzen den, zerk aldatzeak lagunduko lukeen birbanatzen eta kolektibizatzen… etengabe berritu beharreko lana da. Lan eder ederra.