Topaketa Feministak, mahai-ingurua. Trantsizio feminista: intzidentzia politikoa, estrategiak eta boterea(k)

Atalak: Feminismoa

Argazkia @PotxuakMartxan.

Ostera ere Kofradia lepo zela (600 lagunen aurrean), mahai-inguru bizia eta mamitsua osatu zuten Josebe Iturrioz, Saioa Iraola, Ainhoa Etxaide, Jule Goikoetxea, Ana Murcia eta Jeanne Roland (bien artean hitz egin zuten Garaipen taldeko kide moduan), eta Idurre Eskisabelek. Bilgune Feministako kide Miren Arangurenek bikain moderatu eta kudeatu zituen denborak. Proposamen landuak eta umore zirikatzailea uztartu ziren espontaneoki, bor-borka zegoen aretoan. Hainbat esaldi testuinguru horretan hobe kokatu ditzake irakurleak.

Hurrengo erronka nagusia boterea hartzea dela azaldu zuten: erabaki politikoetan eragitea, hegemonikoa izatea, kontzeptu nagusiak feminismotik birdefinitzea, eta azken helburu gisa euskal estatu (trans)feminista lortzea. Borondatea eta beharra agertu zuten guztiek Euskal Herriko mugimendu feminista osoa batuko duen gune bat eratzeko.

Hemen duzu laburpena:

Zein dira transizio feminismo baterako oinarriak? norantz transitatu nahi dugu?

JOSEBE ITURRIOZ

“Iraultza” eta “trantsizioa” hitzak elkarren ondoan jartzen dugunean arazoa sortzen zait, trantsizioak karga negatibo handia du, trantsizioa ezer ez egiteko hitz tranpa izan ohi da, eta helburua iraultza da. Zer da iraultza? Errotik eta era erradikalean planteatzen den aldaketa. Iraultza egiteko bidea behar da, eta trantsizioak esanahi hori izan dezake. Trantsizioak “trans” esanahia badu, interesgarri zait. Iraultza ez da bakarrik aldaketa soziala, diskurtsoa, pentsamendua bera aldatu behar da. Zer da jakintza? Nola partekatu behar dugu? Zer da erlijioa? Zer da politikoa? Politikoak ez diren eremuak politikara eramaten jarraitu behar dugu.

Nola bideratu behar den iraultza? Ez dago bide bakarra. Iraultza bideratzeko eremu ezberdinak daude, eta bakoitzak bere esparruan iraultza egin behar dugu. Garrantzitsua da iraultzaile sentitzea eta bakoitzak bere tresnekin egitea, denok ez ditugu tresna berak.

Medeak taldean oso kritikoak izan gara instituzioekin, eta gai horretan nire ibilbide politikoa kontraesanez josia ikusten dut: udal teknikaria izan naiz, orain Plazandreokekin plataforma sortzen ari gara hauteskundeetara aurkezteko… baina kontziente izan behar dugu tentsioan daudela boteregunea eta iraultza: kontraesanak sortzen dira, koherentzia totala ezinezkoa da, baina adi ibili behar dugu botereguneak aldatzeko.

SAIOA IRAOLA

Norantz trantsitatu nahi dugu? Bideorri bat dela irudikatzen dugu, xenda ezberdinez osatua baina norabide bat duena. Bilgune Feministakoontzat burujabetza feminista da iparra. Burujabetzak ez du “soberania” esan nahi, burujabetza bada prozesu indibuduala, gure buruaren jabe izatea, gorputzarena, osasuntsu egoteko bide egitea, elikadura, ekonomikoki burujabe izatea… baina bada kolektiboa, herri prozesuari eta gatazkei ere erantzuten die prozesu honek. Jabe hitzak erantzuten dio inziditzeko gaitasuna izateari. Nola lortu ipar horretara iristea? Proiektu feminista bat behar dugu, bateratze handi bat. Ezinbestekoa da feminismotik abiatzea, Euskal Herritik abiatzea, zapalkuntza ezberdinen elkar-eraginerantz intersekzionalizaziorantz joatea, egoeraren arabera moldatu beharko da, elkarlanean eta aliantzan oinarrituta. Inzidentzia politikorako feministok autoantolakuntzan oinarritu beharko dugu baina une batzuetan bateratu beharko dugu erakunde publikoetan egiten den lanarekin. Bide paraleloak dira, ikusi beharko da bakoitzaren espazioak zein diren.

AINHOA ETXAIDE

Trantsizioa da egoera batetik bestera joateko egiten dugun bidea. Bagaude jada trantsizio batean, azken 6-7 urtean oso egoera ezberdinera goaz: erreforma kapitalista egin dute eta kapitalismo basatira goaz. Horrek emakumeei ekarriko digun arazoen dimentsioaz ez gara oraindik jabetzen. Euskal Herriak ukatua izaten jarraitzen du, norabidea erabakitzeko erabakimenik gabe. Egoera honetarako propio estrategia definitu behar ditugu. Nora joan nahi dugun argi izatea da giltza, ipar-orratzak beharrezkoak dira, premia zaharrak dira baina galdera berrien erantzun berriak bilatu beharko dira. Beraz, kontua ez da galderen erantzunetan ados egongo garenik, baizik eta helmugan. Helburua da diagnostiko sendoa edukitzea (zein da emakumeon argazkia?). Eta diagnostikoaren araberako estrategiak garatzea, sarri non gauden ahaztu eta lortu nahi dugunaren arabera egiten baitira estrategiak. Atzera goaz eta argazkia pentsatzen duguna baino larriagoa da. Gure bizitzan eragina izango duen pobrezia egoera zabaltzen ari dira. Ez da kasualitatea abortuaren legea, ez da kasualitatea LOMCE, ez da kasualitatea TTIP-a… Estrategia feminista ezberdinek ekarri dutenaren balorazio zintzo bat ere egin behar dugu: Erakundeen bideak zer eman du, feminismo marxistak zer eman du…?

JULE GOIKOETXEA

Trantsizio feminista botere posizioak hartzean datza. Feminismoa estatu edo nazio mailako gaia bihurtu behar dugu. Botereguneetan dauden alderdi politiko, komunikabide eta abar estrategia argirik gabe daude, despistatuta, eta aprobetxatu behar dugu. Beti kontrabotere izango gara, baina botere hegemoniko ere bihurtu behar gara. Estatu feminista, hori da helburua. Kataluniako Trantsizio Nazionalaren helburua bada independetzia, guk ere osatu behar dugu gurea, helburu zehatzak zehaztuz. Zer izango da euskal estatu feminista eta nola lortuko dugu? baina ez 20 urtetan, baizik 5 urtetan? Epeak jarri eta bete behar ditugu. Kolektibo eta sektore izatetik osotasun izatera pasatzea da gakoa. Historia egiten ari garela sinestea. Espropiatua izan zaiguna berreskuratzea, gu gara autoritatea eta erdigunea, orain arte boterea eta autoritatea musutruk ematen ari baikara: gure ezagutza, balioak, praktikak… Helburua litzateke estatu mailako interlokutore bilakatzea feministak. Ongizate estatuan, sindikatuak interlokutore ofizialak dira. Lortu behar dugu feministak izatea interlokutoreak eta lege guztiak feminismotik pasa behar izatea.

ANA MURCIA

Egiturazko aldaketak orain iritsi dira munduaren leku honetara, baina urte asko daramagu munduko beste leku batzuetako feministok horri buruzko eztabaidan eta hori da etorkin feminista askoren egoera. Helburua gizarte transfeminista multikulturala da, eta ez abangoardia bakar bat izatea, homogeneoa, txuria eta erdi mailako klase sozialena. Bizitza erdigunean jarri behar da. Bizikrazia da aldarrikatzen dugun kontzeptua. Ni-tik barne zapalkuntzak landuta lortu nahi dugu kolektiboan aldaketak egitea.

IDURRE ESKISABEL

Trantsizio hitzak Espainiako trantsiziora garamatza. Garai loriatsu haietako kantu bat ekarri nahi nuke, euskal trantsizio feministarako kantua: JosAnton Artzeren hitzak maisuki musikatu zituen Mikel Laboaren “Martxa berrirako lehen notak”, hori da euskal estatu feminista horretarako proposatzen dudan ereserkia, bi kontzeptu hauek azaltzen dituelako: “inor ez inoren menpekorikan, nor bere buruan jabe” eta “batek gose diraueno ez gara gu asetuko”.

Josebe Iturriotz, Saioa Iraola eta Ainhoa Etxaide. Argazkia @BikitxuBerritsu.

Zein dira erresistentzia estrategiak?

AINHOA ETXAIDE

Ez dago estrategia bakarra. Ikuspegi estrategiko ezberdinen metaketa behar du. Estrategia bakarra hautatzekotan aliantza da bidea. Arazoa ez da estrategia ezberdinak izatea baizik kontrajarriak. Ez dugu zertan denok ados egon behar. Estrategietako bat aztertuko dut: bizibaldintzei begira, baldintza materialak ziurtatzeko estrategia. Ez dut ezagutzen pobrezian itotako subjektu politiko abangoardistarik. Nazkatu naiz entzuteaz “Euskal Herrian oso ongi bizi garela”: mahai honetan sei kide gaude eserita eta oso baldintza ezberdinak ditugu. Ez da egia estrategia berak momentu denerako balio duenik. Duela 6-7 urte kristalezko sabaiaz hitz egiten zen. Orain oinarri oinarrizko eskubideak eta bizibaldintzak lapurtzen dizkigutela esaten ari gara, kontua da nola berreskuratu antzinako baldintzak, haiek batere onak ez zirela azpimarratuta.

Espazio publikoa berreskuratu behar dugu. Baina feminismoak espazio publikoa berreskuratzeaz ari gara, ez emakumeak espazio publikoa berreskuratzeaz. Erakunde bat feminista bihurtzen da feministek espazioak hartzean, ez emakumeek.

SAIOA IRAOLA

Orain arteko erresistentzia estrategiak erabiltzen jarraitu behar dugu eta berriak jorratu. Gauzak aldatzeko gaitasunean sinestuta planteatu behar dira estrategiak. Gure bizitzetan protagonista bilakatzea da gakoa, ahalik hobekien bizitzeko estrategiak garatu behar ditugu, kontzientziazioa, ahalduntzea, jabetzea… herri guztietan lan egitea ezinbestekoa da eta pertsonak lantzea da gakoa, norberarengandik hasten baitira aldaketak. Beharrezkoa da ausnartzea, eztabaidatzea, elkarrengandik ikastea eta formazioan sakontzea.

Mugimendu feministak aitortza politikoa izatea beharrezkoa da. Gainerako alderdi eta eragileekin mintzakide izateko gaitasuna lortu behar dugu. Gai ezberdinen inguruan aliantza puntualak lortzen ditugu baina epe luzerako kontsentsu batzuk edo adostasun batzuk biltzea eta indarrak metatzea garrantzitsua da eta aukerak baditugu. Aliantzak behar ditugu baita ere mugimendu sozialekin, jakintza esparru anitzetan dauden feministekin, herri mugimenduekin… aldaketa sozial eta politikoa erdietsi nahi dugunen arteko aliantzak ezinbestekoak dira herriaren kontraboterea josten joateko. Euskal Herriko feminista guztiok elkartzeko gune baten beharra eta desioa dago.

JOSEBE ITURRIOZ

Nahiko ados gaude gauza askotan. Estrategiei begira, oso arraroa egiten zait estrategien dekalogoa egitea. Baina ekintzetara pasa behar dugu, nahiz urte asko daramatzagun ekintzetan. Baina kaleratze politikoa eman behar da. Ez dago bide bakarra eta errespetatu behar ditugu bide guztiak. Mugimendu feministan ez dugu denok elkar maite, inkoherentziak ditugu, baina goazen besteren lana errespetatzera, ikustera, eta aliantza interdiziplinarra lortu behar dugu: nonbait gorpuztu behar da, behar du leku bat. Intersekzionala da gure aliantza, ezin da txuria izan, heteroa… identifikatu behar ditugu zapalkuntza guztiak.

Feminismoa ez da emakumeentzat bakarrik, proposamen olistikoa da eta ez da apendize bat. Munduan egon den proposamenik ia interesgarrriena da feminismoak egin duena. Alor guztiak ukitzen ditugu, pentsamendu pila bat garatu dugu, praktikak… Feminismoak badu ibilbide bat mikroiraultzak lortzeko. Has gaitezen jada gure bizitza eraldatzen, eta aliantzen bidez iraultza txikiak lotuz eratuko dugu estatua. Zapaltzen gaituzte leku guztietatik, modu globalean eta ados, lokaletik erantzun behar dugu, baina arazoa sorrarazten didate estatuen mugek: estatua nahi dugu baina goazen mugaz harandi estrategia feministak garatzera.

Zaintza sozializatzen duen gizartea nahi dugu.

IDURRE ESKISABEL

Aldaketa garai delikatuan gaude. Alde txarrak gehiago dira, izan ere krisi esaten dioten arpilatze hori sekulakoak egiten ari da. Lehenago prekarietatea zena orain eskubide gisa planteatzera garamatza. Aldaketa aukerak ere badaude onerako. Euskal Herrian gauza berriak proposatzen eta egiten hasteko bidea abiatu da. Batetik makinaria izugarria zapaltzen ari zaigu alor guztietan, baina bestetik sentitzen dut aldaketarako gogoa zabaldu duela jendartean eta ausartuko nintzateke esatera euskal feminismoak loraldi bat bizi duela.

Baina oso kontuz ibili behar dugu, diskurtsoaren alorrean, ideia mailan kontraeraso moduko bat gertatzen ari delako. Proposamen feminista batzuek lortu dute onarpen eta ikusgarritasun bat, baina loraldi horrekin batera dator “e, neskak, pasatzen ari zarete, neurrian ibili”. Diskurtsoetan bi gezurretan nabari dut hori: “pentsamendu feminista hegemonikoa da, egun transgresore izatea da feminismoaren kontra kokatzea” mezu hori asko zabaltzen ari da oso gertuko sentitzen ditugun mutilen artean. Bigarren gezurra da berdintasuna iritsi dela.

Eta ideologia zahar baten loraldiak ere kezkatzen nau, amatasun glorifikatuarenak. Amatasun eredu hori ezker ideologiatik arriskutsua iruditzen zait eta militante belaunaldi bat galtzen ari gara.

Euskalgintza eta feminismoaren arteko elkarlana eskertuko nuke. Zapalkuntza mota oso antzekoa da sentitu dudana emakume naizen aldetik eta euskal hiztun naizen aldetik, oso naturalizatua, eta ahalduntzean egin beharreko bidea oso antzekoa da.

JEANNE ROLAND

Garaipen taldean aktibismotik lan egiten dugu, horrek ez du esan nahi teoriarekin bateragarria ez denik. Ez da kontua erresistentzia bakarrik, eraiki ere egin behar da lortu nahi dugun gizarte feministara iristeko. Estrategietarako puntu hauek proposatzen ditugu:

– Bisioa, ikuspegia izatea epe ertain eta luzera, etengabe testuinguruan kokatuta. Egun ditugun arazoak eta errealitatea ez dira duela 20 urtekoak. Emakume etorkinen egoerak txertatzen ditugu gure irakurketetan?

– Autoantolakuntza eta autokontzientzia feminista indartzea emakumeengan. Emakume taldeak egon daitezela denean, antolakuntzarik eta kontzientziarik gabe ezin ditugu gainditu zapalkuntzak. Minak landu behar ditugu, emakume izatearen mina, etorkin izatearena, beltz izatearena… kontziente egin behar dugu.

– Mobilizazioa. Kaleak okupatu behar ditugu erakusteko gure ahotsa. Hiltzen gaituzten egoerak salatzeko kalean egon behar dugu.

– Aliantzak behar ditugu eta aliantza batzuek estrategikoak izan daitezke. Ez dugu mugatu behar talde feministetara.

– Zaintza taldeak sortu behar ditugu. Emakumeok besteak zaintzeko hezi gaituzte, ordua da gure burua zaintzeko, askatasunerako bidea da.

– Pasio eskolak sortu behar ditugu, hitz egiten dugu ideologiez eta gorputzaz, baina non daude gure emozioak? beldurrak, gorrotoak, ilusioak…

JULE GOIKOETXEA

Ordua da erresistentziatik kontraerasora pasatzeko. Goazen boterea hartzera. Bakoitzak bere estrategiak dauzka eta denak izan daitezke baliagarriak. Feminismoa egun ez da egiten mugimenduetatik, egun feminista asko ditugu hedabideetan eta abar, bakoitzak bere posizioetatik egin ditzala estrategia hauek.

Proposamen zehatz bat egingo dut, Saioa Iraolak iradokitako gune horri tiraka: Gune horri feministen estatu kontseilua deitu diot. Estatu kontseilu horretan bi gune leudeke: gune bat borroka ideologiko eta diskurtsiborako litzateke, diskurtso berriak eratzeko, sozializatzeko… diskurtsoak artikulatzen du errealitatea, diskurtsoa aldatzea da bizitza aldatzeko lehen pausoa, ezinbestekoa da. Bigarren gunea faktikoa litzateke, inzidentziarena. Urtero elkartuko litzateke gune hori eta lau-bost helburu markatuko lituzke. Adibidez, bi politika publiko atera nahi dira, eta bi kontzeptu aldatu behar dira: etengabe “gatazkaren konponbidea”z hitz egiten da baina emakumeok ditugun gatazka pila horietaz ez da inoiz hitz egiten. Ez dugu onartuko gatazka deitzea ETA eta estatuaren artekoari eta ez gureei, ez dugu onartuko biolentzia deitzea estatuak egiten duenari eta abar eta ez guk egunero bizi ditugun biolentziei. Goazen adostera zein konteptu sozializatuko ditugun urte horretan eta guztiok aldi berean kontzeptu horiek erabiltzen hasi.

Ikusi behar da nolako ordezkaritza bermatu behar den gune faktiko horretan eta abar. Ez dute bakarrik egon behar talde feministen ordezkariek, baita ere sektore bakoitzean dauden feministak ere. Orain masa kritiko handia dugu, asko gara. Koordinatzen bagara asko egin dezakegu, ze herri hau oso txikia da!

Jeanne Roland, Ana Murcia eta Idurre Eskisabel. Argazkia @BikitxuBerritsu.

Borroka feministaren erronkak.

IDURRE ESKISABEL

Urte dezente pasa ditut euskal izendegia aztertzen. Jada ez gara Rosamari, Tomas, gara normalean Agurtzane, Iraitz… izenetan behintzat iraultza lortu da, euskaldunok sortutako izen corpus bat dugu. Gizon izenak eta emakume izenak sortu ditugu eta Euskaltzaindiak erabaki du ez direla trukagarriak, binarismoa aplikatu behar dela. Baina gure praktikak ere horretara jo du, sortu ditugu emakume izen batzuk eta gizonenak. Korpus horretan neskak izaten dira Estitxu eta mutilak Ekaitz, hor definitzen dugu zer izan daitezkeen batzuek eta besteak. Zer den gizontasun egokia eta zer emakumetasun egokia.

Sexuen zapalkuntzan eta nazio zapalkuntzetan ere berdin gertatzen da, guk egin ditugu gure definizioak baina jaso ditugu kanpotik egindako definizioak. Kanpotik esan zaigu zer diren euskal emakumeak eta hori erabili da zibilizazioa definitzeko. Pier de Lancrek sorginak ginela zioen eta Alfonso Ussíak itsusiak garela dio. Ez dute egiten emakumeak kaltetzeko, baizik gure bidez zentralak diren gizonak erasotzeko. Horren aurreko gure erreakzioa izan da are emakume birtuosoagoak sortzea gure iruditerian: Emakume garbi, indartsu, langile eta zaintzaile primerakoa. Gure imaginarioa hor eraiki da. Denbora pasa da eta euskal abertzaletasunak jarraitu du gure irudikapenak egiten eta ez du iruditeria gehiegi aldatu. Ezker abertzalean ere berdin eman da. Emakume oso femenino eta kokina, pertxentaren imaginarioa izan da nagusi. Eta oso lotua sexualitatearen murrizketarekin eta gaitzespenarekin.  Alde on bat izan dugu, emakume indartsua bada kontraegemonikoa. Emakume indartsuaren iruditeria horretan gizonek beste aldera egitea oso positiboa iruditzen zait, esaterako Kukai dantza taldearen azken emanaldian gizonak gonarekin ikustea dantzan. Beste ekarpen bat emakume borrokalaria izan da, azken urteetan armetan egon dena, eta hori ere transgresorea izan da.

JEANNE ROLAND

Emakumeen errealitateaz elikatu behar gara eta kolektibo marginatu guztietatik ere bai. Kolektibo hauek erresistentzia eta errebeldia garatzen ari dira eta horiek ezagutu behar ditugu. Hipotekak kaltetutako elkarteak, esaterako. Guk ere landu behar ditugu beste kolektibo marginatuekiko ditugun aurriritziak, guztiok ditugu eta.

Beharrezkoa da binarismo sexuala gainditzea, horrek zapaltzen gaituelako.

Ordezkaritza politikoak jarraitzen du erronka izaten. Masa kritikoa behar dugu gure proposamenak aurrera eramateko. Nola lortu politikoek agenda politikoa talde feministekin partekatuta eraikitzea?

Nazioarteko harremanak boterean eraikitzen dira eta dominazioan. Horiek kontziente egin eta mahai gainean jarri behar dira. Gu gatoz herrialde batera, zeinak urteak pasa dituen gure herrialdeak zapaltzen, eta bertako emakumeak baliatu izan dira zeharka zapalkuntza horren onurez. Nola landu diskurtso politikoa, emakume eta etorkin gisa kokatzeko, arrazismoa indarrean dagoenean? Nola agertu gezurra dela kanpoko emakumeak bertako emakumeentzat mehatxu garela, euskararentzat, lan aukerentzat… Gu euskaltzaleak eta abertzaleak gara!

JULE GOIKOETXEA

Demokratizazio kontzeptua landuko dut. Herria gobernatzera sartzen den prozesua da demokratizazioa. Nola txertatu gure estatuaren eraikuntzan ikuspegi feminista?

Feminismoak berdintasuna bilatzen du. Eta berdintasun hori estatuaren ahalmenaren bidez inposatzen da. Adibidez, berdintasun sozioekonomikoa. Horregatik ematen diet garrantzia estatu egiturei. Boterea nahi dugu, zerbait egiteko. Egun baliabide gehien ematen dizkiguna estatua da, horregatik ez dut hitz egiten gizarte feministaz, komunitate feministaz… estatu feministaz hitz egiten dut.

Zer da feministentzat demokrazia? edo zer ez da? demokraziaren esanahi patriarkalak ez ditugu onartuko. Ulertzeko era bat jorratu behar dugu. Guk sozializatu behar dugu zer den demokrazia, bestela esaten ari zaizkigu zer den demokrazia eta guri esanahi horrek ez digu balio. Autoritatea lortu behar dugu, hau da, guk esaten badugu hau dela demokrazia, bada hau da demokrazia. Guk berdifinitu behar ditugu kontzeptuak, egia eraiki behar dugu. Egun demokraziak ongizatea esan nahi du, hemendik bost urtera demokrazioak feminismoa esanahi behar du, baina hori egin daiteke eta egin behar da.

Errealitatea sortzen duen ahalmen politikoa da boterea, noski behar dugula boterea hartu. Kontraboteretik hori egin daiteke baina bakarrik erdia, boteretik egiten da beste erdia. Ezin gara geratu mobilizazio eta kontraboterearekin bakarrik, demokraziarik ez dago ez badaude ahalmen handia duten egitura sendoak. Estatugintza feministak esan nahi du estatuaren ideia feminismotik pentsatzea. Zergatik feminismotik? Feminismoa da ideologia bakarra proposamen integratzaileak egiten ari dena. Feminismoa ez da sektore batentzako, feminismoa da herri osoa eraikitzeko beste era batera. Zer izango da enplegua? zer esan nahi du produzitzeak? nola antolatuko dugu prestigioa? nola jasoko dira zergak? hiltzaileekin zer egingo da? bankariekin? seme-alabak pribatuak izango dira edo ez? zer da osasuna? zer da lehendakari izatea? zer da ama izatea? galdera hauek feminismotik erantzutea eta praktikatzea da estatua feminismotik eraikitzea.

SAIOA IRAOLA

Bilguneak hiru erronka nagusi planteatzen ditugu:

– Bideorriaren inguruko eztabaida soziala sustatzea. Guztiok ongi bizitzea dugu helburu, pertsonak erdian jartzea da jendarte eredu ideala. Hasi behar gara hori guztia ezaugarritzen. Zer da pertsona zentroan jartzea? horrek nola eragiten du alor bakoitzean?

– Krisi iraunkorra bizitzen ari gara. Krisi guztiek garamatzate prekarietatean sakontzera. Bizitza duinen aldeko dinamikarekin eta jardunekin jarraitu behar dugu. Urgentziazko prekarietate egoerari aurre egin behar diogu. Baina horrek aukera eman behar digu definitzen joateko egoera honetatik guk desio dugun jendarte eredura joateko. Etxeko lanen errekonozimenduaz ari garenean ekonomikoaz ere ari gara? eztabaidagai dugu. Zer esan nahi du bizi tempusa geuk definitzeak? Gorputzetan ongi eta osasuntsu sentitzeko sare eta erramintak garatzen joan behar dugu.

– Lidergo feminista baten beharra ezinbestekoa da. Gunea behar dugu eztabaida hauetarako, une-gunea. Aukera dugu eztabaida hauek garatzeko. Beharra ikusten bada pentsatu behar da nola antolatu partehartzea… Mus partida hau handira jokatzeko garaia da.

AINHOA ETXAIDE

Ni zuzenean Euskal Herriko Jardunaldi Feministak eskatzera etorri naiz.

Erronka da gaur jendetza honen artean sentitzen den energia hau ez ote den izango hustuko den puxika. Hau dena haizea izan ez dadin mugimendu feminista da gakoa. Euskal Herriak mugimendu feminista behar du une honetan mahai gainean ditugun erronkei aurre egiteko. Subjektu politikoak izan behar gara eta erabakigarriak. Gauzak erabakitzen ari dira eta ez ditugu guk erabakitzen. Nork eta non erabakitzen den, horrek markatzen ditu erabakiak. Mugimendu feminista indartsua behar dugu. Kezkaz entzuten dut mugimedu indartsua dugula esaten denean. Izan gaitezen zintzoak: zenbat erabaki politikotan eskatu zaio erabakia mugimendu feministari? indarra hori da. Indarra da zure baldintzatzeko gaitasuna. Indarra ez digute emango, indarra kendu egin behar diegu. Sektore publiko guztia berrantolatzen ari da Eusko Jaurlaritza eta horrek goitik behera eragingo digu. Zaintza eta hezkuntza gugan erortzen ari da eta feministok ez dugu erabakirik hartu gai horietan. Zein da gure erabakia Kutxabanken pribatizazioaren aurrean?

Estatua eta mugak aipatu ditu Josebek lehenago. Herri honek elkartasun politikak ez egiteko une honetan dugun muga nagusia estaturik eza da. TTIPa zer da? Transnazionalek erabakiko dute zer jango dugun, nola produzituko den, nola biziko garen… Inoiz baino errekurtso gutxiago ditugunean kontsumoa da partehartzerako integrazio modua. Hori emakumeontzat kaltea da. Ez da egia mikroan egiten denak eragin mikroa duenik. BBVAk beheko solairua saldu nahi dio saltoki handi bati eta saltoki horrek jartzen duen baldintza da igandeetan zabaltzea. Hemen da leku bakarra Corte Inglesek igandetan isten duena. El Correon ikusi dituzue igandeetako gehigarriak? orain sekulako arazoa omen dira igandeak. Zer egin horren aurrean? Jaiak jai! herriz herri dendariok eta herritarrok beti borrokatu duguna borrokatzen jarraitu.

JOSEBE ITURRIOZ

Gure eremutik ikusita, erronka nagusia dago nola eraman gure esperientzia erakundeetara. Erakundeak eraldatu egin behar ditugu, nik ez dut orain dagoen estatu bat nahi, birdefinitu behar dugu. Ez dut muga bat nahi jendea Melillako harresietan ibiltzeko. Bai nahi dut muga bat Luis de Guindosek zerbait esatean erantzuteko “zu hemendik ezin zara pasa”.

Iraultza da helburua. Irakurketa transfeminista egin eta proposamen olistiko bat egin behar dugu: hau da herri honentzako gure proposamena, feminista. Fuerte gaude? Bai, eta gainera beti diskurtso hori zabaldu behar dugu, “kontuz, kontuz, asko gara eta bagatoz”… beti esan digute frakasoa garela eta ez da egia, baina ez digute esango ongi egin dugunik. Egin behar duguna da duindu. Gure bizi baldintzak hobetzen hasi behar gara, estrategikoki jokatzen.

Beste erronka nagusia da bestelako gizarte hori lantzea: zer da gamilia? zer lana? zer heteroaraua? berdefinitu ditzagun gauza horiek guztiak.

Sortu dezagun gune bat. Une honetan kandidatura politiko bat sortzen ari gara, Tania Sanchezen mutil lagunak egin duen bezala, Ada Colauk egin duen bezala… publikoan eserita aurpegi ezagun asko ikusten zaituztet alderdi politikoetan ari zaretenak, eta oso majoak izanik ere zuen alderdietako gizonak noraino hartu dituzte kontuan zuen proposamen feministak? ez eman doainik gure diskurtsoak gero eurek gu zapaltzen jarraitu dezaten. Norberaren bideekiko errespeto osoarekin, baina hobe da zuen alderdian (hitza gordin esango dut) “zorraputa” bat izatea baina mesedez, gurekin aliatu, gurekin estrategia egin. Esan dugu erabakitzerakoan feministoi ez zaigula alderdi politikoetatik deitzen, eta mesedez, deitu gaitzazue zuek!

Asmatu ditzagun beste termino batzuk. “Estatu feminista”z hitz egiten hasi orduko feminismoa erori zaigu, estatuan zentratu gara. Goazen “transfeminismoa” erabiltzera.

Miren Aranguren eta Jule Goikoetxea. Argazkia @BikitxuBerritsu.

ONDORIOAK

JOSEBE ITURRIOZ

Boterea gauzak egiteko ahalmena besterik ez da. Emakumeok boterea behar dugu. Enpoderamentua. Boterea behar dugu gune guztietan. Boterearen oinarrian desoreka bat sortzea egon da beti. Kontraesan asko sortzen dizkigu estatuaz hitz egiteak, tradizioz konnotazio asko dakartzalako eta zaila delako hori dena eraldatzea. Erakundeen helburua zigortzea, kontrolatzea izan da. Gai izan behar gara gure gizartea beste era batera bideratzeko eta horretarako boterea behar dugu. Nahiz eta jakin ezingo ditugula alboratu botereak sortzen dituen arazo denak. Esaten ari gara gobernua hartu nahi dugula. Botereak sortu dituen kontrolerako eta zigortzeko erakundeak birplanteatu behar ditugu. Horretarako aukera eta boterea izan behar dugu eremu guztietan. Sortu ditzagun gure harreman ekonomiko alternatiboak, gure osasun eredua. Gune hori sortzeko lehen urratsa Euskal Herriko topaketa feministak dira. Nortzuk garen estatu hori sortuko dugunak? ez diot galdera horri erantzungo. Nahiago dut izan beharrean izaten joan.

SAIOA IRAOLA

Trantsizio feminista ez da lortuko tentsio gabe, inguruan gatazkak eta eztabaidak piztu gabe. Bide hau inori itxaron gabe feministok egin behar dugu. Inork ez digu oparituko.

AINHOA ETXAIDE

Zer garen? LABeko idazkari nagusia, nahiko lan badut sindikatu horrekin, nik ez dut estatu feminista egingo. Lehen Asanblada Feministak (ezker abertzalekoak) Oreretan egin genituen. Batzar horretan egon ginen emakume batzuek badaude hemen, baina gaurkoaren ezaugarria gazteak dira. Gazteak etorri behar dira, baina belaunaldi zaharragoak joan egiten zaizkigu eta belaunaldien arteko aliantzak behar ditugu. Ezin ditugu eztabaida guztiak behin eta berriz errepikatu. Aurrera egin behar da, ez zirkular.

Aliantzak, ez dezagun estrategia bat eta bakarra bilatu. Eta zorionak, aurreko Topaketetan armairutik berdintasun teknikari pila atera zineten (denek “ni ere teknikaria naiz” esaten zenuten) eta gaur armairutik estatalistak ateratzen ari zaretelako. Baina baldintza batekin: estatua bai, feminista bada.

JULE GOIKOETXEA

Estatuaz hitz egiten da bera balitz moduan biolentzia eragiten duen erakunde bakarra. Familia da biolentzia egiten duen erakunde nagusia. Zer da estatu feminista? eta zer da demokrazia feminista? ez dago demokraziarik estaturik gabe. Zer den? politika publiko feminista egiten duena, lege feministak egiten dituena… beti egon beharko da mugimendu edo kontrabotere feminista. Beti behar dira bi arloak. Mugimenduak egiten dituen eskaerak estatuak bere egin eta martxan jarri behar ditu. Baina erakundetzen den guztia usteltzen joaten da, horregatik behar da beti mugimendua, kontraboterea. Hau gakoa da. Beharrezkoak dira bi ardatzak, orain arte beti egon gara demokratizatzen sistemak baina kontraboteretik eta oso motel goaz, kontrabotereak beti baliabide gutxiago dituelako, horregatik da kontraboterea.

ANA MURCIA

Agian beldurra izango diot estatuari? nik behintzat duda dut estatuak existitu behar duenik. Ezadostasunerako eskubidea aldarrikatzen dut. Nik lehentasuna beste eremu batzuetan ikusten badut horri helduko diot. Nola egin emakumeak subjektu eraldatzaile bihurtzeko? Esanahi berria eman behar diogu “emakume”ari, subjektu politikoa definitzen ari garelako, eta subjektu politiko anitza landu behar dugu, gizon-emakume binarismoa hautsiz.

Krisi ekonomiko honek emakume asko uzten ditu txirotasun egoera larrian eta ekonomia solidario estrategiak garatzen ari gara bertatik ateratzeko.

Proposamen bat feminismo abertzalearentzat: Emakume zaintzaileen bataila lideratzen berak egon behar luke, gure taldea txikia eta berria da.

IDURRE ESKISABEL

Ados naiz Etxaiderekin, errekonozimendua zor zaie lehenagokoei. Hitz berritan eztabaida asko zaharrak dira. Ados nago mugimendua saretu eta gorpuztearen garrantziaz. Kontuan hartu beharko genituzke jendarteko aldaketak, militantzia moduak, saretze moduak. Konpromisoa hartzea egun ez da berdin ulertzen duela 30 urte bezala. Ez dut arazorik agertzeko abertzalea naizela eta abertzale izateak eraman nauela feminista izatera. Abertzaletasunak ez du zerikusirik nazionalismoarekin. Abertzaletasuna da aukera berri bat mahai gainean jartzea. Lorea Agirreri galdetu zioten gazte batentzat zer abantaila duen euskaldun izateak. 80-ko hamarkadan Xabier Montoiak esaten zuen punkia izatekotan euskaldun izan behar zela. Nik uste egun eraldatzailea izatekotan euskaldun izan behar dela. Horrek garamatza imaginarioa nola landu aztertzera: Amaiur berri bat behar dugu. Ahaztu epika militarra, ezpatadun gizonez marraztua, eta osatu emakume langile etorkinekin osatutako Amaiur bat.