Avanti tutta

Atalak: musika kritika

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Euskadiko Orkestra. Nafarroako Orkestra Sinfonikoa. Donostiako Orfeoia. Iruñako Orfeoia. Easo Eskolania eta Easo Gazte Abesbatza. Zuzendaria: Robert Treviño. Bakarlariak: Sarah Wegener, Mojca Erdmann, Miren Urbieta-Vega, Justina Gringyte, Claudia Huckle, Aj Glueckert, José Antonio López, Mikhail Petrenko. Egitaraua: Mahleren ‘8. Sinfonia “Milekoa”’. Lekua: Kursaal Auditorioa. Data: Abuztuaren 18a.

Musika Hamabostaldiaren edizio honetan bereziki espero zen hitzordu bat iritsi zen, haren izaera monumentalagatik eta gure orkestrak eta abesbatzak eszenatokian biltzeagatik. Ikusmin handia sortu zuen ‘nahasia’, beraz.

Mahlerren Zortzigarrenaren interpretazioa ez da txorakeria. Konpositore honen bigarren, hirugarren eta laugarren sinfonietan agertzen den giza ahotsa bere indar guztiarekin itzultzen da zortzigarren honetan, Gustav Mahlerrek bizirik ikusi ahal izan zuen azken estreinaldian. 1910eko irailaren 12an, Munichen, bere zuzendaritzapean, 500 kideko koru talde bat bildu zen, 350 kideko haurren abesbatza, 170 kideko orquestra, gehi zortzi bakarlari. Horren ondorioz, editore maltzurrak «Milen sinfonia» izenburu inpaktantea jarri zion, Mahlerrek inoiz onartu ez zuena. Izan ere, obra ezin hobeto interpreta daiteke efektibo gutxiagorekin -oraingoan 400 inguru izan ziren-, eta horrek ez du arintzen, ezta gutxiago ere, partituraren izaera kolosal eta handia.

Bere Zortzigarren sinfoniarekin musikari bohemiar handiak sinfonia batek dena hartu behar duela kontzeptuari buelta bat ematen dio, eta ahots-elementuari mugimendu guztietan protagonismo ezezaguna ematen dio. «Giza ahotsa ideia poetiko osoaren eramailea da» bere hitzetan, maitasunean eta anaitasunean oinarritutako  transzendentziarako eta berrerospen bilaketarako bidean, gizon-jainkotasun harremanarekin, goitik behera eta behetik gora. Hori guztiagatik Mahlerren zortzigarrenaren kontzeptua, beste maisu-lan batzuetara hurbiltzen da, hala nola Bachen ‘Pasioa San Mateoren arabera’, Beethovenen ‘Bederatzigarren sinfonia’ eta ‘Meza Solemnis’ edo Wagnerren ‘Parsifal’.

Lana ondo bereizitako bi zatitan banatzen da: lehena mendekoste ereserkiaren latinezko testuari buruzkoa da, «Veni, creator Spiritus», eta idazkera kontrapuntistikoarekin, fuga ugariekin eta eraikuntza polifoniko konplexuarekin Johan Sebastian Bachengana garamatza berehala. Robert Treviñok hain eraikin konplexua eraginkortasunez eraikitzea lortu zuen, pasarte ugari kontrapuntuan behar bezala marraztu zituen eta, gehiegikeriarik gabe, eskatutako handitasuna adierazi zuen, baina ezin izan zuen saihestu nolabaiteko desordena eta trazu lodiaren sentsazioa.

Bachen obran inspiratutako meza moduko horren ondoren, bigarren zatia Goetheren Faustoaren bigarren zatiko azken eszenan oinarritutako kantata eszeniko moduko bat da, betiereko femeninoaren kontzeptua (Ewig-Weibliche) islatzen duena, Mahlerrek bere garbitasun, indar, moral zein espiritual eta berrerospen-ahalmen kontsekuente guztiarekin berrartzen duena. «Betiereko femeninoak zeruraino eramango gaitu».

Bigarren zati hau ere oso ondo marraztua eta fraseatua egon zen zuzendariaren eskutik. Agian, gainera, ideien argitasun handiagoa ikusi ahal izan genuen. Abesbatzek, bestalde, obraren amaieran izan zituzten unerik onenak.

Eta zortzi bakarlariek eraginkortasunez bete zuten beren egitekoa. Baina jarduera batzuk nabarmendu behar ditugu. Miren Urbieta-Vegaren agerpena, bere parte-hartze laburrean, benetan zirraragarria izan zen eta ahots ezin hobea eskaini zigun emisio eta espresioaren aldetik. Era berean, Sarah Wegener eta Mojca Erdmann sopranoek kantu bikaina eskaini zuten. Eta gizonezkoen ahotsen kasuan, Aj Glueckert tenoreak atentzioa eman zuen bere ahotsaren distira eta koloreagatik.

Koru taldeek, eszenatokiaren gainean zegoen maremagnum elkartzearen konplexutasuna zela eta, perfekziozko alardea egin zuten. Hamar bat haientzat.