Beno, maite ala ez maite, behintzat norbait badaukazu ondoan. Zerbaitekin hasteko aski da hori, ez zaude gaizki, baina ez zaizu nahikoa izango gizarte honetan. Beraz, jendeak mespretxuz begiratzea nahi ez baduzu, ez esan oso altu ez duzula bikotekiderik, orduan bai geratuko zarela bakarrik. Eta bakarrik geratzea zorigaitzik handiena da, baita sistemarentzat ere. “Bakartiez” osaturiko gizartea, krisirik handiena lehertzea bezala da. Beraz, hasi norbait bilatzen, eta jokatu zure kartak; ezkontzak leku ona dira horretarako –eta esan gabe doa bikoteek heterosexualak behar dutela izan–. Behin hori eginda, egin ezazue hain modan dagoen proba, eta moztu, oso-osorik, azazkal bana. Makina batek aztertuko dizkizue, eta berak esango dizue ea BENETAN (bai, letra larriz) maite zareten ala ez. Ez du balio erdizka maitatzeak.
Black Mirror-en kapitulu bateko argumentua dirudi Fingernails edo Azazkalak filmaren abiapuntuak, gizarte nahiko utopikoa irudikatzen digulako, baina pentsatzen jarri eta detailetxoei erreparatuta espero baino antzekotasun gehiago topa daitezke geurearekin. Christos Nikou greziarrak komediaren eta dramaren artean saldoka maneiatu eta saltoka jarri du Kursaaleko ikuslegoa. Plano motz, diskretu eta aldi berean koloretsuak eskaini ditu, jakina, maitasunak koloretsua behar duelako izan. Eta begiradak, begiradak eta begiradak erakutsi, hitz gutxirekin asko esaten baita bikote harremanetan. Barruraino sartzen dira Jessie Buckley-k antzezten dituen begiradak, sakonak eta zoragarriak; oro har egiten duen papera azpimarratzekoa da.
Aipaturiko probara itzulita: azazkalek esango dute ea maite diren ala ez. Positibo ematea pozgarria den proba bakanetakoa izango da mundu honetan. Emaitza negatiboek dena hankaz gora jartzen dute, eta barre egiteko egoera bezain dramatikoak sortzen dira Maitasunaren Institutu horretan. Filmak, bere horretan, hasierako espektatibak igo ditu eta Maskorraren lehian izango da.
Ez oinarrian, baina biikote harremanak eta drama nahasten dira Kalak-en ere. Ez maitasunik, eta ez dago komediarako tarterik ere. Danimarka azkar batean utzi eta Groenlandiara bidaiatzen du Jan-ek eta bere familiak, aitak bortxatu egiten duelako. Trauma horrek eragiten dizkion arrakalak ez dira nolanahikoak, eta mina eta sendatu gabeko zauria erakusten dizkigu Isabella Eklöf-ek plano desorekatu eta desegonkorretan –ohitu egin behar da horretara–. Geldoak dira aldi berean, eta isilak ere bai, oro har eszena tristeak eta hotzak, bakardade ez-hautatua adierazteko, eta aldi berean alboan ditu beti bikotea eta bi seme-alabak, baina nahasia du burua. Barne-minak jan egiten du protagonista. Hartzen ditu erabakiak, besterik gabe hartuak diruditenak, baina ez, ez dira hutsalak; eta halako zera bat pentsarazten dio ikuslegoari, hartutako erabaki bakoitzak eragina duela inguruko pertsonengan.
Groenlandiaz erakutsi ohi den bizimodu triste eta iluna erreproduzitzen da Kalak pelikulan. Bizio eta adikzio txarren lurraldea da; ez bada tabakoa eta alkohola, droga gogorragoak, eta farmakoen kontsumo konbultsiboa, mundutik ihes egiteko. Organoa, pianoa… musika malenkoniatsuak elikatzen du giroa. Musikalki, Fingernails eta Kalak, nabarmendu beharreko bi puntazo dira (eta punteoak eta punteo depresiboak nahi badituzue, tori pieza hau, igandea da-eta: Why Are Sundays So Depressing).
Makurkeriarik eta zapalkuntzarik gabeko mundu eder bat ekarri zigun Miyasakik bere animaziozko azken lanean, eta Isabel Herguera donostiarrarena, feminismoa ardatz, bide beretik landu da. Begum Rokeya Hossain idazle bangladeshtarrak duela 118 urte idatzitako El sueño de la sultana ipuinaren moldaketa egin du 2D animazioan, batez ere akuarelarekin landuta, modu interesgarrian. Zinemaldiko Sail Ofizialean lehiatzen ari den Europako lehenbiziko lana da gisa honetakoa, eta etor bedi ongi, hel daitezen gehiago ere. Urrun geratuko zaio, baina, sari preziatua.
Apala izan da hasiera eta uste dut publikoak oro har sentitu duela antzerako zeozer. Lehen ordu laurdenean dozena erdi lagunek hanka egin dute Antzoki Zaharretik; zapatu gaueko poteoa fina zelako inguruko kaleetan edo “gizonak kaltegarriak dira emakumeentzat” aldarrikatu delako filmaren lehen minutuetan. Eta gero, hau: “Lehoia indartsuagoa da da gizona baino, baina horrek ez dio ematen gu zapaltzeko eskubidea”. Diskurtsoa argia, gerora gehiago sakontzea kostako zaiona.
Ipuina ardatz hartuta, gizonak etxeetan preso zeuden Ladyland bati buruz hitz egin da (edo Barbieland, modernagoentzat), zeinean emakumeak aske diren eta ez dagoen inolako zapalkuntzarik. Ipuinak amets egitera bultzatzen du protagonista, Inés, Indiarekin lotura duen donostiarra. Baina zer dira ametsak? Bada, amets egiteko formez kartaz idazten den lagun artista batekin dituen elkarrizketek eta beste hainbat solasaldik kitzikatu naute orduan, eta batak eta besteak engantxatu naute azkenean, bereziki, idazle bangladeshtarraren historia arakatzeari ekiten dionean pertsonaiak.
