Tximeletak
Kabulgo OMAR lehergailuen museoan Ahmadin museoko arduradunarekin elkarrizketa. Zer dira hauek? PFM-1 infanteriaren kontrako lehergailuak dira. “Tximeletak” ere deitzen diegu. Errusiarrek egiten dituzte. Lur azpian “landatzen” al dira hauek ere? Ez, gerra garaian errusiarrek hegazkinetatik botatzen zituzten. Asko daude oraindik Afganistan osoan zehar. Ba al dakizu zergatik diren kolore ezberdinekoak? Zuk esan Urtaroen arabera aldatzen dira: zuria neguan, berdea udaberrian eta marroia...
Read MoreIED
Honako hau duzue, hain juxtu, NATOko etsaiarik handiena Afganistanen: lehergailuz betetako lapiko bat, eskuzko argi-sorgailu batek aktibatuta. IED, “Improvised Explosive Device“, angloen jerga militarrean. Euskarazko itzulpen literala zera litzateke, “Inprobisatutako gailu lehergarria”; funtsean, buruhauste handirik gabe egindako bonba. Ezin al die munduko teknologia militarrik onenak “bat-bateko” lehergailu hauei aurre egin? Bada, Washingtonen arabera,...
Read MoreKaiolak
Afganistanen zehar mugitu ahal izateko kontaktu ugari eta pazientzia dosi handiak behar dira. Hainbat egun daramaratzat jada zorioneko dei baten zain… Besterik ezean, Kabulgo zoologikoan bukatu dut gaur goizean. Zalantzarik gabe, tximinoak ziren bertako izarrak. Ez zeukaten euren trebezia erakusteko aukerarik, ez baitzegoen inguruan ez zuhaitzik, ezta bertatik zintzilikatzeko beste euskarririk ere. Nolanahi ere, animaliok ur zikinetan bainua hartzen ikustea nahikoa espektakulua zuten...
Read MoreGiza zabortegian
Aspalditik bisitatu nahi nuen Darul Aman jauregia baina ezin egokitu gaur goizera arte. Amanullah erregeak eraikiarazi omen zuen 20. hamarkadan eta afganiar neoklasizismoren eredu bakarra izan zen urte dezentez. 1979an bere itxuraldaketari eutsi zioten ingurukoek: errusiarrek lehendabizi, mujahidinek gero; pastundarrek, uzbekiarrek, tajikoek, talibanek… denek utzi zuten euren bisitaren oroigarri krudela bertan. Hondakin hutsa denez, ez nuen espero inor topatzea bertan. Ustekabe itzela izan...
Read MoreDejá vu amaigabea
Bederatzi urte beteko dira aurten Afganistango 2001ean inbaditu zutenetik. Oker ez banago, estatubatuarren gerrarik luzeena da dagoeneko. Erasoari eutsi baino lehen, Washingtonek, besteak beste, Moskuri eskatu zion aholkua; “ezinezkoa” zela abisatu zion orduan Kremlinek. Errusia eta mujahidinen arteko hamar urteko gerrak, bi milioi afganiar hildako (gehienak zibilak) eta sei milioi errefuxiatu sorrarazi zituen. Edonola ere, errusiarrek 1989an ospa egin zuten herrialdetik....
Read MoreKabulgo eztula
Kutsadura eta hautsa direla eta, “Kabulgo eztula” hartu dut jada. Oraindik gogoan dut lehendabiziko egunetan izandako buruko min izugarri hura. Kabulgo altuerak (1.800m) ere zerikusia zuen horrekin; Larraren gainean egon gaitezke baina, tamalez, hemengo aireak ez du zerikusirik. Azken hamar egunotan buru belarri ibili naiz lanean, hauteskundeen jarraipen estuari eutsiz. Honela, gaur goizera arte ez dut denborarik izan nire etxe ondoko mendixkara igotzeko. Kutsadura lainoaren...
Read MoreOrratzak, udareak eta autoak
Honakoa duzue hauteskunde-txartela. Fija zaitezte erretratuen alboko ikurtxoetan. Atzo esaten nizuena, hauxe modu bakarra irakurtzen ez dakienak (hamarretik zortzik) bere aukera egin dezan.
Read MoreHauteskunde eguna Kabulen
Han hemenka eman dut egun osoa, ikastetxez-ikastetxe, bertan bildutako afganiarrekin solasean. Talibanek makina bat mehatxu egin badituzte ere, lasaitasuna izan da nagusi gaur bisitatu ditudan lau ikastetxeetan. Besterik ezean, afganiar ugari bertaratu dira lagunekin egoteko, sendiekin elkartzeko… funtsean, jai giroaz gozatzeko. Ez pentsa, bozkatu ez duten askok ere eskoletara jo dute gaur! Ez da harritzekoa, Kabulek ez baitu aisialdirako aukera handirik eskaintzen. “Bozkatu?...
Read MorePastundarra eta tximinoa
Han zeuden biak: Tximinoa salto eta txiribueltaka, bere jabea abesten ari zen kantaren erritmoan, “dantzan”. Zoratuta zeuden inguruko umeak, nekez ikus baitaiteke honelako animaliarik Kabulen. Hautsak estalitako hiri hau baso tropikaleetatik oso urruti dago. Irudia bitxia bezain tristea iruditu zait: gizonak tximino batekin “elkarlanean” honela ibili beharra afgani (bertako moneta) urri batzuen truke tristea oso iruditu zait. Animaliak ere pena eman dit, jakina. Ume asko ikusi...
Read MoreBera ote?
Kabulen eman ditudan bost egunotan, bistan, inguruan izan ditut Kabulgo kaleak josten dituzten hautagaien hamaika erretratuak. Baina lana izan dela eta, ez diet apenas arretarik eskaini. Gaur goizean, kaletik nebilela, deskuidoz konturatu naiz atzoko hautagai pastundarrak turbante bera daramala bere hauteskunde afitxan. Eta Wali Zada anderea? Atzoko gabardina urdin harekin ere azalduko da? Jakinminak jota, bere erretrato bila joan naiz. Makina bat buelta eman ditut, oinez, emakume hautagaien...
Read More
Iruzkin berriak