Laugarren belaunaldiko gerra Ukrainan: Manipulazioa eta gezurrak

Atalak: Antifaxismoa, Errusiar Mundua, Kazetaritza, Nazioarteko politika, Ukrainako gerra

“Ukraine, the free world is with you” John McCain estatubatuarrak Kieveko Maidan plazan bota zuen spitx hura etortzen zait sarritan burura. Galderaren bat ere; Zer da askatasuna? Zertaz ari da John McCain?; Askatasuna kontzeptu anbiguoa da, duda barik. Baita John McCainen edo Henri Levi frantziarraren dizipuluek praktikatzen duten “kazetaritza librea” eta maiz aldarrikatzen den “prentsa askatasunaren” interpretazioa ere. Zintzotasunez aitortu behar dut bertsio ofiziala ez dudala inoiz sinetsi eta bizitza erdia daramat informazio alternatiboa biltzen, buruari eragiten. Henri-Levik bermatzen eta inposatzen duen “kazetaritza librearen” antagonismoan nago eta McCain, Kerry eta Soros-en “askatasun eta mundu librearen” kontzeptuaren aurkako guda filosofiko-dialektiko eta existentzial batean murgilduta nago aspaldi. Argi esan behar dut: “Ni ez naiz Charlie”, hobeto esanda, “Ni ez naiz Bernard-Henri Levy, ez John McCain, ezta Santi Alba Rico ere”. Libia, Siria edo Ukrainako gatazken inguruan “sasi-aditu” askok, progreak barne, lantzen ari diren kazetaritza eredua jasanezina da: neutraltasunez mozorrotutako eredu ekidistante faltsua, partziala eta kolonizatzailea, baino ez da. Ekidistantzia ez da inpartzialtasunaren sinonimo, inondik inora, ez Palestinan ezta Ukrainan ere.

Mariupoleko errusiarrak armada kolpistaren tanke bat eteten

Ukrainako gatazkari dagokionez, hasiera-hasieratik eta bertatik jarraitu dudan afera izanda, masa-komunikabideek edukitako jarrera oso adierazgarriak diren bi argazkitan baloratu behar dut: Alde batetik, Moldaviako gobernu neoliberalak -2009an estatu kolpe baten bidez boterera heldu zena- 2013ko azaroan Europar Batasunarekin sinatutako elkarkidetza akordioaren inguruko tratu mediatikoa; Chisinau-n, Moldaviako Alderdi Komunistaren gidaritzapean, herritarrak kaleak okupatu eta gobernuaren aurkako mobilizazio masiboak burutu zituzten. Protestek ez zuten inolako jarraipenik eduki “mundu librearen” komunikabide gehienetan. Moldaviako gobernua bere herriaren borondatearen aurka inposatutako sakeo ekonomikoaren sinadurari edota poliziaren bortizkeria eta autoritarismoari ez zitzaion inolako ohiartzun mediatikorik eman. Mass-media masiboen atentzioa Kieven zegoen jarrita, Chisinau-n bildutako manifestari kopurua proportzionalki hamar bider handiagoa bazen ere. Hau ikusita, zera baieztatu dezaket: Euromaidan mugimenduko naziek emandako estatu kolpea -eta bere justifikazioa- tratu mediatikoaren ondorio da.

Bestalde, Ukrainako ekialdeko Mariupol hirian 2013ko maiatzaren 9an izandako gertakariak daude baloratzeke; Sobietar Batasunak nazismoa garaitu zueneko urteurrenaren ospakizunetan (garaipenaren eguna) ukrainar tankeak hiria asaltatu eta 7 hildako eta 40 zauritu (kazetari bat barne) eragin bazituzten ere, ez zuten lortu jendea kikiltzea eta Mariupoleko herritarren balentria eta duintasunak argazki historiko bat utzi zigun: zibil desarmatuek ukrainar tanke bat etetea lortu zuten. Munduko komunikabide gutxik eman zuten sarraski honen berri, bai ordea 1989. urtean Tianamengo tankea etetea lortu zuen disidente txinatarrana. Lau egun lehenago 25. urteurrena betetzen zelarik, argazki historiko hura munduko egunkari guztien azalean agertu zen.

Egun, Donbassek bizi duen gatazka militar bortitzaren kronikak, hile batzuen bueltan, albistegietara bueltatu dira. Kasualitatea ote? Donetsk eta Mariupol artean dagoen Volnovaja hirian autobus bateri egindako erasoak 20 hildakotik gora utzi zituen. Munduko komunikabide guztiek eman zuten albistea, “Kieven propaganda” zabalduz noski, eta herri milizien ardura nabarmenduz. Bertsio ofizialean arabera, autodefentsek hortik gertu zegoen ukrainar checkpoint bateri egindako erasoak gauzatu zuten sarraskia. Anatoly Shary kazetariak sare sozialetan zabaldutako bideoaren bertsioak ordea, ezbeharra ukrainarren mina MON-50 batek eragin zuela argi uzten du. Gauza asko argitzeke badaude ere, Ukrainar gobernuak ez dio egiari behar bezala ekin. Minak herri milizien erasoaren ondorioz eztanda egin zuen? Norbaitek, beldurra medio, nahi barik aktibatu al zuen? Ukrainar gobernuak nahita aktibatu zuen? Zoritxarrez, eta Malaysia Airlines MH17 hegalaldiarekin gertatu den bezala, ez dugu sekula egia ezagutuko. Zeozer ezkutatu nahian dabiltza ukrainar agintariak? Nola edo hala Charlie Hebdok sortutako “free world” olatua aprobetxatuz, Poroxenko presidenteak “Je suis Volnovaja” kanpaina autoktonoa abian jarri eta NATOren esku-hartze zuzena eskatu du.

Laugarren belaunaldiko gerra edo gerra-mediatikoa da gerrarik eraginkorrena. Odessako gertakari latzak edota Ukrainako Aidar, Donbass edo Azov batailoi neonaziek burututako gerra-krimenak sistematikoki ezkutatuak izan ari dira gure mass-medietan. Baita ukrainar artileria Donetsk, Luhansk eta beste hirien kontra egunero eta orduro burutzen ari diren bonbardaketa kriminalak. Urtarrilean Poroxenkok (existitu ez den) su-etenari amaiera eman eta ofentsiba bortitz bat abian jartzea erabaki zuen, Donbasseko errusiar-hiztunak akabatzeko helburuarekin, garbiketa etniko bat gauzatzeko helburuarekin. Ospitaleak, eskolak eta etxebizitzak behin eta berriz erasotzen ari da ukrainar armadak, Milaka zibilen heriotza eta milioitik gora errefuxiatu eragin dituen operazio antiterrorista honetan, nazioarteko legedian debekatuta dagoen armamentua sistematikoki erabilia izaten ari da: fosforo zuria, klusterra, uragan eta bestelako misil balistikoak.

Kievetik datorren informazioaren copy & paste bat egiteko ez dago kazetaritza ikasi beharrik, horretara mugatu da kazetari askoren lana. Donbassetik kazetaritza egiten saiatu garenontzat komunikabide masiboen jarrera ulertezina eta iraingarria da, probokazio hutsa da. Guk egindako lanari errespetu falta itzela gainera. Tristea bada ere, Luhansken geundela, Europatik etorritako berri-emaile bakarrak izan ginen; Bertan izandakoak eta bertako herri sarraskituetan murgildu izan garenok badakigu, bertako biztanleen ahotik, Donbassen zer gertatzen ari den. Badakigu ze nolako babesa eta atxikimendu maila daukaten herri miliziak herriarengan eta badakigu ere Poroxenko kolpistaren hitzak ez duela jada inongo sinesgarritasunik.