Donbassen ukrainar faxismoak treguarik ez

Atalak: Antifaxismoa, Nazioartea, Ukrainako gerra

Iraileko akordioaren porrotaren ostean, igandean jarri zen indarrean Minsk-en (Belarus) Alemaniak, Frantziak, Ukrainak eta Errusiak berriki adostutako su-etena eta bake plana. Irailean bezala, Herri Milizien kontraofentsiba arrakastatsuak eta ukrainarrekiko garaipen militar estrategikoek behartuta, testuinguru zehatz baten emandako akordioa izan da Minskekoa.

Su-etenaren lehenengo orduek utzitako argazkia oso kezkagarria dela salatu beharrean nago. Novorossijako indar armatuek Kieveko soldatuek su-etena 20 aldiz baino gehiago urratu dutela salatu dute; Donetsken, Gorlovkan, Luhansken edota Shirokinon, Ukrainar ejertzitoko batailoi neonaziek zibilen aurka burututako erasoen berri izan dugu.

Minsk-eko akordioaren harira sortutako egoera berriaren inguruko hausnarketa labur bat plazaratzea ezinbestekoa dut:

ukrainar kolpistek su-etena urratu dute jada

• Minsk 2: Errusiaren garaipen diplomatikoa eta AEBren porrota

Minsk-eko akordioek utzitako irudien artean gatazkaren aktore printzipalaren ausentzia, AEB alegia, nabarmendu behar da lehenik eta behin, ezin baita ahaztu AEBren esku-hartze zuzenak eragin zuela Ukrainako estatu kolpea eta ondorengo guda zibila. AEBk bere jarrera belikoa -talde neonaziei ezkutuan emandako laguntza militarra barne- mantendu ezkero, aurrerantzean oso zaila izango da Ukrainan bakea lortzea. EEBBek koloretako sasi-iraultzen bidez lortu ez duena gerra zikinaren bidez lortzen saiatzen ari dela ozen salatu behar da. Errusiari dagokionez ordea, Donbasseko herriaren nahiak asetzen ez dituen akordioa sinatu eta hasieratik mantendu duen federalizazio proposamena nabarmen apaldu behar izan du konponbidearen aldeko apustuan. Errusiaren jarrera Donbassen traizio gisa ulertu bada ere, AEBren politika militarzaleekiko garaipen diplomatiko zorrotza lortu du Errusiar Federazioak, Alemania eta Frantziaren babesa partzialarekin gainera. Perspektiba global batetik aztertuta eta Errusiaren bake-iniziatiba honen arrakastaren hipotesiak kontuan eduki gabe, Errusiar diplomazia AEBren belizismoari gailentzen ari zaiola argi gelditu da. Testuinguru honetan, eta Siriako aurrekaria kontutan hartuta, azken egunetan Errusiak NBEn Yemengo kontseilu iraultzailearen aurkako interbentzio militarra eteteko eduki duen gaitasuna da horren adierazle nagusiena.

• Kieveko faxisten bakearekiko konpromiso falta
  

Minskeko akordioa azken aukera suposatu dezake Ukrainako juntarentzat. Errusiak, Alemaniak eta Frantziak, minimo baten inguruan adostutako plana autonomistari uko egin ezkero, Ukrainak zilegitasun osoa galduko luke nazioarte mailan. Baita Donbasseko ordezkariek bakerako eman dioten azken aukera, eta horrekin batera, Ukraina bateratuaren ametsa.

Arlo militarrean, Kieven alde borrokan ari diren paramilitar ultraeskuindarrek -guda militarki irabazi dezaketelaren konbentzimendutik- gerra beren kabuz burutzen ari direla goraipatu behar da eta bakea lortzeko edozein ahalegin zapuztea dute helburu. Talde hauek Guardia Nazionalean integratuta badaude ere, Ukrainako oligarken soldatapean daude eta ondorioz era autonomo batean funtzionatzen dute. Militar neonazi hauen indar erreala argi gelditu da joan zen astean burututako Defentsa Ministerioaren okupazioaren ostean. Pravi Sektor talde paramilitar faxistako kidea den Dmitry Yarosh diputatuak ere “bere soldatuek ez dutela su-etena errespetatuko” iragarri du eta Ukrainako hainbat agintariek, “amnistiarik ez dela egongo” edo “arma astunak frontetik ez dituztela erretiratu behar” baieztatu dute, Minsken sinatutakoa errefusatuz.

Akordio politikoari dagokionez, Ukrainak Minsken sinatutako konpromisoarekiko borondate falta agerian utzi du lehendabiziko momentutik. Poroxenko kolpistak adibidez, Minsken adostutako Donbassen inguruko estatus autonomo berezia arbuiatu egin du jada, “Ukraina zatiezina” dela argudiatuz.

Hau gutxi izango balitz, gerraren inguruko desadostasunak barne-tentsio ugari eragin ditzazke. Yatseniuk-Poroxenko haustura gero eta argiagoa izanda, estatu kolpe berri baten aurrean gaudela aditzera ausartuko naiz.

• Herri miliziek akordioari bai, autodefentsa eskubideari ere bai

Donbasseko herriaren nahia eta erabakia errespetatzen eta bermatzen ez duen akordioa izanda ere, herri miliziek su-etena eta bakearekiko konpromiso tinkoa erakutsi dute. Esanguratsua da Zakhartxenko eta Plotnitski, herri errepubliketako buruek, hasierako momentuan akordioa sinatu ez izana. Zenbait zurrumurruek diotenez, Errusiaren presiopean akordioa sinatzera derrigortuak izan omen ziren.

Inplementazio militarrari dagokionez, orokorrean Herri miliziek su-etena errespetatzen ari dira. Akordioak Debaltsevoko frontearen inguruko zehazpen berezirik ez duela egiten adierazi du Alexander Zakhartxenko, Donetsk-eko buruzagiak, ukrainar armadaren erasoei aurre egingo diotela argi utziz. Iragan maiatzean autodefentsarako talde armatu gisa jaiotako herri miliziek Donbasseko biztanleria ukrainarren erasoez defendatzen jarraituko dute. Bestalde, Luhanskeko Herri Errepublikak, Minskeko akordioarekin bat eginez, armamentu astuna frontetik erretiratzen hasia dela iragarri du.

Arlo politikoari begira, Minskeko akordioa Donbasseko herriaren gehiengoaren gustokoa ez dela jakinda, matxinoen arteko barne dibisioak eragin ditzazkela aurreikusi behar da. Federalizazioa eta deszentralizazio eske altxatu ziren Donbasseko biztanleen kontrako operazio antiterroristak milaka hildako eragin ostean,  Kieveko juntarekiko Donbasseko herriaren mesfidantza erabatekoa dela esan daiteke. Hau dela eta, Minskeko akordioaren inguruko desadostasunek barne-arazo bat sortarazi diezaioke herri erresistentziari.

• Ba al dago irtenbiderik Ukrainan?

Donbasseko gatazkaren konponbidea herriaren erabakiaren errespetuan oinarritu behar da. Donetsk eta Luhanskeko Herri Errepublikek, erreferendum baten bidez eta %90ak alde bozkatuta aldarrikatu zuten independentzia. Gaur egun Ukrainak Luhansk eta Donetskeko oblast ohiei eskaini izan dien autonomia estatusa ez da herri borondate horren isla. Junta kolpista europarzaleak indarrean mantentzen duen blokeo ekonomikoa eta garbiketa etnikoa eteten ez duen bitartean, normalizazio politikoa lortzea ezinezkoa izango da.

Donbasseko egoerari, Ukrainar gobernuak bizi duen barne-egoera latza eta beste faktore batzuk gehitu behar zaizkio: derrigorrezko soldaduzkaren aurkako mugimendua, gerraren aurkako mugimendua, disidentzia politikoa, etabar; Jarkov, Odessa edo Jersonen esate baterako, komunistek, errusiar-hiztunek eta bestelako disidente politikoek, junta kolpistaren aurkako erresistentzia armatua antolatzen hasiak dira. Ukraina aurre-kolpistaren egoerara bueltatzea zaila bada ere, legez kanpo dauden alderdi politiko eta mugimendu guztien parte hartzea bermatzen eta Errusiarrekiko adiskidetasun historikoa onartzen duen prozesu konstituzional berri bat abian jartzea ezinbestekoa da, gaur egun ezagutzen dugun -eta sobietarrek sortutako- ukrainar estatua desagertzea nahi ez badugu.

Minskeko akordioa (iturria: Russia Today)