Srebrenica, etengabeko propaganda

Atalak: Balkanak, gutxiengo etnikoak, historia, Kazetaritza, Nazioartea

Srebrenica-ko sarrakiaren 20. urteurrena betetzen delarik, gertakariaren erabilpen politikoak ez du etenik.  Justizian eta fundamentu juridikoan oinarritzen ez den mendeku politikoaz, justiziaren politizazioaz, komunikabideen ekimen propagandistikoaz eta herri oso baten estigmatizazioaren lekukoak izan gara azken egunotan.
Srebrenica-ko sarraskia ez zen genozidioa izan, eta hori jakin badakite jurisdizkioan aritzen direnak; Genozidioa «nazio, etnia, arraza edota erlijio talde oso edota zati bat suntsituz burutzen den gizadiaren aurkako krimena» da. Srebrenica-n bosniar soldatuak eta zibil helduak hil zituzten batez ere, baita CIAk «gerra santura» bidalitzeko erreklutatutako arabiar mertzenarioak ere. Hildakoen artean emakume eta umerik ez,  ez behintzat era sistematikoan eraildako emakume edo haurrak, gure komunikabideetan uneoro errepikatua izaten ari den bezala. Ratko Mladic, armada serbobosniarraren buruak, herria ebakuatu baitzuen. Sarraskia bai, baino genozidiorik ez. Halere, Srebenicako gertakariak «genozidiotzat» hartu zituen 2001ean Hagako salbuespen epaitegiak. Ustez inpartziala izan beharreko erakunde honen helburu eta kriterio politikoak agerian utziz. Ez dut historia ukatzeko edo manipulatzeko asmorik, ezta epaile edo jurista lanak egiteko gogorik, inondik inora, baina Srebrenica-ko gertakari ilunen inguruko ebazpena edo kondena, kriterio bateri jarraituz, objektibotasunean eta fundamentu juridikoan oinarritu behar da.

Bosniako guda gai konplexua da, baina egia eta justiziarekiko konpromisoa ezin da inondik inora erabili serbiarren –galtzaileen– aurkako mendeku politiko gisa eta serbiarren estigmatizazioa sustatzeko. Hori ez da legezkoa, eta are gutxiago informazioaren izenean egiten denean, Srebrenica eta Srprska Errepublikan (serbiar gehiengoa duen bosniako entitatea) serbiar zibilen aurkako gerra krimenak, jazarpena, desagerpenak eta erailketak sistematikoki isilarazten diren bitartean.

Hagako epaitegiaren politizazioa agerian uzteko, datu gutxi batzuk baliatzea nahikoa litzateke; baita komunikabide masibo gehienak Hagako bozgoragailu gisa eta interes politiko zehatz batzuen alde lan egiten dutela frogatzeko ere; Radovan Karadzic, Bosniako serbiarren buru politikoa, Haga-n epaitua izaten ari den bitartean, Alija Izetbegovic, orduko bosniar presidentea, mendebaldarren –imaginario kolektiboan– heroi bilakatu zen. Baita Franjo Tudjman kriminala, orduko kroaziar presidente ultraeskuindarra, Krajinako garbiketa etnikoaren arduraduna. Mostarreko zubi zaharraren –Stari Most– bonbardaketaren zein serbiar gutxiengoaren kanporaketaren erantzule zuzena gainera. Srebrenica-ra bueltatuz, Naser Oric bosniar-musulmanen buruzagi militarraren papera nabarmendu behar da. 93. urtean milaka zibil serbiarren aurkako torturak eta erailketa sistematikoak burutu zituen Srebrenicako inguruetan. Frogak hor egonda, Oric bi urteko kartzela-zigor erridikulu bat betetzera kondenatua izan zen. Serbiarren burua epaitua izaten ari den bitartean, beste bandoko kriminalak heroi bilakatu dituzte.

Hau ere Srebrenica-ko sarraskiaren parte izanda, gertakari hauen inguruan ez da ezer hitz egingo gure komunikabideetan. Srebrenica, Bosniako serbiarren –eta noski, etnia eta alde guztien– memoria eta justiziaren parte izan beharko litzatekeela gogorarazi beharko genieke egunotan adituak izatera jolasten ari diren propagandistei.