Kaukasoko «baskoak»

Atalak: Abjasia, Euskara, Kaukaso, Nazioartea

Viatxeslav Chirikba, hizkuntzalaria eta euskaltzalea

Ignazio Loiolakoa euskalduna zela denok dakite Ipar-Kaukasoko errepubliketan. Baita Europako bihotzean herri indigena batek mendeak daramatzala bere independentziaren alde borrokan. D’Artagnan euskalduna ote zenaren zurrumurrua ere bolo-bolo dabil Abjasiako –Apsni hizkuntza autoktonoan- errepublikan, «Baskonia» eta «Gaskoniaren» lotura historikoaz galdetzen duten bitartean Dartagnan ez zela euskalduna azaldu behar. Bai ordea Eskiula, baino istorio luzeegia da bertakoei azaltzeko. Halere, Ipar-Kaukason Euskal Herriari buruz Frantziar Estatua edo Europako beste txoko batzuetan baino gauza dexente gehiago ezagutzen dira.

Kaukasoko herrien arteko espiritualtasuna, elkartasun eta anaiarte historikoa oso gauza berezia da. Euskaldunak Kantauri itsasoaren ertzean bizi den herri kaukasiartzat hartzen gaituzte askok; Abjasiar eta euskaldunen artean etimologikoki ere antzekotasun asko topatu ditzazkegula ziurtatzen dute hemengoek. Horren adibide, abjasiar nazionalitatea osatzen dutenen artean «(a)bask» edo «(a)bazg» azpi-talde etnikoen esistentzia. «Euskaldun eta abjasiarren artean amankomuneko historia bat dagoela» diote hemengoek.

Iritzi hortakoa da ere Viatxeslav Chirikba, azken urteetan bere herrialdearen nazioarteko aitorpenean gogor dihardun Abjasiako Kanpo Aferetako ministroak, «euskera eta abjasiar hizkuntzak familia berekoak direla» uste du nahiz eta «hipotesi bat baino ez izan», Koldo Mitxelenaren «Euskal Fonetika Historikoa » liburuari begirada bat botatzen dion bitartean. Viatxeslav hizkuntzalari famatua da hemen. Ukrainako Jarkov hirian ikasi eta Holandan 20 urtez lanean ibilitako -ez ohiko- kaukasiarra da.

Chiribka jauna ipar kaukasoko hizkuntzen arteko loturan aditua da eta urteak eman ditu hizkuntzen arteko antzekontasunak, loturak, jatorriak eta etimologia ikasten besteak beste. Euskararen kasuan ere urteak eman ditu euskal hizkuntza aztertzen eta ikasten. Etimologiak harridura sortzen diola aitortzen du: «Etxe-berria», «Urrutiko-etxea» ; Euskarazko hitzen jatorri bereziar eta etimologiaz mintzo zaigu ministro liluratuak.

Ministroaren lanen ezagunen artean euskerarekin lotura zuzena duen «euskara-abjasiar hitzegia» dago. Yuri Zitsar errusiar euskaltzalearen «euskera-errusiar» hiztegia oinarri hartuta, Viatxeslavek «historiako lehenego eta azken abjasiar-euskera hitzegia» egitea erabaki zuela dio broma artean: «Yurik hiztegia oparitu eta abjasiar-euskera hitzegia egitea erabaki nuen». Ministroaren hitzetan, «euskera erabilpena identitarioa da» oso, batez ere «Euskal Herriaren independentziarekin edo nazio-sentimenduarekin identifikatzen den jendeak hitzegiten duen hizkuntza» delako euskara. Urteak eman ditu Chirikbak euskararen jatorriaren inguruan ikertzen, Euskal Herriko hizkuntzalariak ez bezala, eta hori dela eta kexu da ministroa: «zuen hizkuntzaren jatorria gutxi ikertua izan da zuen herrialdean». EEBBetako aldizkari batean Euskara eta Abjasiar hizkuntza zientifikoki lotzen zituen bere artikulu batek beste hizkuntzalari batzuen artean polemika bizia piztu zuela azaldu digu Viatxeslavek.

Euskara eta politikaren inguruan edukitako solasaldiak 3 ordu iraun du Chirikba jaunaren bulegoan eta gure lanari ekiteko momentua heldu da; Ministroak eskua luzatu eta euskeraz agurtu egin gaitu: «Agur». «Euskal Herriaren alde» esaldi prefabrikatua ere bota du. Hizkuntza arloan ez bakarrik, Euskal Herriarekiko atxikimendua eta herrien arteko elkartasuna muga guztiak gainditzen duelaren seinale.