Hasiera »
Ibai Trebiñoren bloga - After-boltxebike
Ibai Trebiño
Arrasaten bizi den patatero peto-petoa eta eslaviar arimadun baskoa. Azken urteotan nazioarteko gaiak jorratzen saiatu den post-boltxebike matxinoa. Askatasunaren izenean Berlingo harresia bota eta hamaika gehiago eraiki dituzte; Alienazio inperialistan oinarritutako diskurtsoa desmontatzea dut helburu. Они не пройдут!
Azken bidalketak
Iruzkin berriak
- Iruñerritarra naiz(e)k Jihadismoa, terrorismoa eta elkartasun selektiboa bidalketan
- Pausoz pauso, Errusia euskalduntzen | Borroka Garaia da!(e)k Pausoz pauso, Errusia euskalduntzen bidalketan
- Martin(e)k Pausoz pauso, Errusia euskalduntzen bidalketan
- Pervomaisk, símbolo de la guerra | SLAVYANGRAD.es(e)k Pervomaisk, gudaren ikur bidalketan
- Besarkada zintzo baten istorioa | Euskal Herria ★ Donbas Elkartasun Komitea(e)k Besarkada zintzo baten istorioa bidalketan
Artxiboak
- 2023(e)ko otsaila
- 2017(e)ko apirila
- 2017(e)ko urtarrila
- 2016(e)ko iraila
- 2016(e)ko abuztua
- 2016(e)ko uztaila
- 2016(e)ko ekaina
- 2016(e)ko maiatza
- 2016(e)ko apirila
- 2016(e)ko urtarrila
- 2015(e)ko iraila
- 2015(e)ko abuztua
- 2015(e)ko uztaila
- 2015(e)ko maiatza
- 2015(e)ko apirila
- 2015(e)ko martxoa
- 2015(e)ko otsaila
Pausoz pauso, Errusia euskalduntzen
Uzt 21, 2015 // Errusiar Mundua, Euskara, historia, Politika // Iruzkin bat
Natalia eta Anton, Moskuko euskaldunak, Boltxe aldizkari teorikoa erakusten
Erreka errusieraz Reka esaten da; Euskara eta Errusiar hizkuntzaren arteko antzekotasunez mintzo zaigu Natalia, Errusian jaio eta bizi den euskaldun berria, Mosku errekaren bazterretik paseoan goazela. Park Kulturin gaude, hiri erdialdeko parke famatuan eta Moskuko «errusiar-euskaldunak» ezagutzeko hitzordua dugu.
Natalia eta Anton gazteak dira Moskun euskaraz ikasten ari diren gazteetariko batzuk. «Bere kabuz ikasten hasi zirela, Euskal Herriko kultura, hikuntza, historia eta politikak liluratuta» aitortzen digute lehenik eta behin. Nataliaren esanetan, «Errusian badago euskararekiko jakinmin handia duen jendea» eta horregatik VK sare sozial errusiarreko orrialdea zabaldu zuten. Egun 1.000 jarraitzaile inguru ditu guneak. Moskun euskaraz ikasteko beste eskaintza motak ere badaude, adibidez Moskuko unibertsitatean, Ainhoa Aierberen eskutik.
Lotsa dela eta, Natalia errusieraz mintzo zatzaigu, «Euskara ikasten jarraipenik ez baduzu oso zaila egiten da euskaraz ondo hitzegitea» aitortzen digu Moskuko gazteak. Antonen kasuan ordea, «aditzak konjugatzea da euskarak duen zailtasunik handiena» onartzen digu hainbat hizkuntza ikasten dabilen gazte lotsatiak. Euskaraz ikasteko arrazoien inguruan, Antonek «hainbat hizkuntza desberdin ikasten baditu ere, «euskara oso berezia» dela dio, «bere jatorria zein den inork ez dakielako». eta horregatik gustatzen zaio euskaraz ikastea, hots, erakargarria egiten zaiolako. Nataliaren kasuan berriz, arrazoi zehatz bat ematera ez da ausartzen, «orokorrean Eukal Herria asko maite duela» dio behin eta berriz. Natalia baino trebeagoa edo lotsa gutxiagokoa dela ematen du Antonek, Mikel Laboa, Benito Lertxundi edo Arcusgi talde kosikarraren abesti euskaldunak Ipod-ean entzuten eta abesten dituzten bitartean.
Euskara eta politika
Ibai ertzetan jarrita gaudela, Nataliak, euskal marxismo iraultzailearekin lotuta dagoen Boltxe aldizkari teorikoa atera digu. «Oso interesatuta nago euskal politikan eta euskal herriaren ibilbide politikoan: mugimendu iraultzailea, herri mugimendua edota Euskadi Ta Askatasuna erakunde armatuaren historia eta ibilibidea. Bilboko aste nagusian ere izan nintzen orain dela urte batzuk, eta gehien harritu ninduena jende kopurua eta pankartak edonon ikustea izan zen». Natalia bi bider egon da jada Euskal Herrian eta datorren astean gure herrialde txikira bueltatuko da: «irrikitan nago» dio poztasuna izkutatu ezinean. «Bilbo, Donostia, Balmaseda edo Gernika bisitatu izan ditut, eta azken hau bisitatzea oso hunkigarria izan zen niretzat». Nataliak egun Ukrainako Ekialdeak bizi duen egoerarekin konparatzen du 1937. urtean Gernikak pairatutako erasoa. «Donbassen aldeko ekintzaile humanitarioa eta politikoa naiz. Euskaldunak Novorossiako herri errepubliken defentsan ikusteak asko hukintzen nau. Euskaldunen elkartasunak nazio askapenean eta antifaxismoan du oinarri».
Oraingoan Nataliak ezin izango du Bilboko Aste Nagusia bisitatu, Euskal Herrian astebete eskas egingo duelako, bai ordea «Athletic-ek UEFAn jokatu beharreko partidua» dio barre artean. Oso pozik eta ilusio handiz agertu da Euskal Herrira bueltatzeak euskara praktikatzeko ematen dion aukera paregabearekin, «taberna batera sartu eta euskaraz eskatzen saiatzen naiz beti», errusiar bat euskaraz hitz egiten ikusteak «euskaldunen artean poztasun handia» sortzen duela dio Nataliak. «Gure kasuan ere euskaldun bat errusieraz ikusteak poz eta harridura handia eragin zigun».
Euskaldunon kasuan, Euskal Herria euskaldunon lurraldea izatera mugatzen ez dela ikusteak poz handia sortzen digu, eta honezkero Mosku pausoz pauso euskalduntzen doala ere badakigu.
Srebrenica, etengabeko propaganda
Uzt 13, 2015 // Balkanak, gutxiengo etnikoak, historia, Kazetaritza, Nazioartea // Iruzkinik ez
Srebrenica-ko sarrakiaren 20. urteurrena betetzen delarik, gertakariaren erabilpen politikoak ez du etenik. Justizian eta fundamentu juridikoan oinarritzen ez den mendeku politikoaz, justiziaren politizazioaz, komunikabideen ekimen propagandistikoaz eta herri oso baten estigmatizazioaren lekukoak izan gara azken egunotan.
Srebrenica-ko sarraskia ez zen genozidioa izan, eta hori jakin badakite jurisdizkioan aritzen direnak; Genozidioa «nazio, etnia, arraza edota erlijio talde oso edota zati bat suntsituz burutzen den gizadiaren aurkako krimena» da. Srebrenica-n bosniar soldatuak eta zibil helduak hil zituzten batez ere, baita CIAk «gerra santura» bidalitzeko erreklutatutako arabiar mertzenarioak ere. Hildakoen artean emakume eta umerik ez, ez behintzat era sistematikoan eraildako emakume edo haurrak, gure komunikabideetan uneoro errepikatua izaten ari den bezala. Ratko Mladic, armada serbobosniarraren buruak, herria ebakuatu baitzuen. Sarraskia bai, baino genozidiorik ez. Halere, Srebenicako gertakariak «genozidiotzat» hartu zituen 2001ean Hagako salbuespen epaitegiak. Ustez inpartziala izan beharreko erakunde honen helburu eta kriterio politikoak agerian utziz. Ez dut historia ukatzeko edo manipulatzeko asmorik, ezta epaile edo jurista lanak egiteko gogorik, inondik inora, baina Srebrenica-ko gertakari ilunen inguruko ebazpena edo kondena, kriterio bateri jarraituz, objektibotasunean eta fundamentu juridikoan oinarritu behar da.
Bosniako guda gai konplexua da, baina egia eta justiziarekiko konpromisoa ezin da inondik inora erabili serbiarren –galtzaileen– aurkako mendeku politiko gisa eta serbiarren estigmatizazioa sustatzeko. Hori ez da legezkoa, eta are gutxiago informazioaren izenean egiten denean, Srebrenica eta Srprska Errepublikan (serbiar gehiengoa duen bosniako entitatea) serbiar zibilen aurkako gerra krimenak, jazarpena, desagerpenak eta erailketak sistematikoki isilarazten diren bitartean.
Hagako epaitegiaren politizazioa agerian uzteko, datu gutxi batzuk baliatzea nahikoa litzateke; baita komunikabide masibo gehienak Hagako bozgoragailu gisa eta interes politiko zehatz batzuen alde lan egiten dutela frogatzeko ere; Radovan Karadzic, Bosniako serbiarren buru politikoa, Haga-n epaitua izaten ari den bitartean, Alija Izetbegovic, orduko bosniar presidentea, mendebaldarren –imaginario kolektiboan– heroi bilakatu zen. Baita Franjo Tudjman kriminala, orduko kroaziar presidente ultraeskuindarra, Krajinako garbiketa etnikoaren arduraduna. Mostarreko zubi zaharraren –Stari Most– bonbardaketaren zein serbiar gutxiengoaren kanporaketaren erantzule zuzena gainera. Srebrenica-ra bueltatuz, Naser Oric bosniar-musulmanen buruzagi militarraren papera nabarmendu behar da. 93. urtean milaka zibil serbiarren aurkako torturak eta erailketa sistematikoak burutu zituen Srebrenicako inguruetan. Frogak hor egonda, Oric bi urteko kartzela-zigor erridikulu bat betetzera kondenatua izan zen. Serbiarren burua epaitua izaten ari den bitartean, beste bandoko kriminalak heroi bilakatu dituzte.
Hau ere Srebrenica-ko sarraskiaren parte izanda, gertakari hauen inguruan ez da ezer hitz egingo gure komunikabideetan. Srebrenica, Bosniako serbiarren –eta noski, etnia eta alde guztien– memoria eta justiziaren parte izan beharko litzatekeela gogorarazi beharko genieke egunotan adituak izatera jolasten ari diren propagandistei.
Srebrenica: garaileak eta garaituak
Uzt 9, 2015 // Balkanak, gutxiengo etnikoak, Nazioartea // Iruzkinik ez
1995ko uztailaren 13an, Srprska Errepublikako indar militarrek –Ratko Mladic jeneral serbiarraren agindupean– Srebrenica herrian sartu eta 8.300 hildako eragin zituzten, datu ofizialen arabera. Sarraskiaz 20 urte betetzen direlarik eta munduan Bosniako gudaren krudeltasunaren ikur bilakatuta, NBEko segurtasun kontseiluak Srebrenica-ko gertakarien inguruko erresoluzioa onartzeari ekin dio. Batzorde iraunkorreko kide guztiek sarraskia gogorki salatu badute ere –baita serbiar gobernuak 2010ean egindako adierazpen baten bitartez–, Errusiar Federazioak Erresuma Batuak aurkeztutako testuari betoa jarri dio, «genozidio» hitza erabiltzeari uko egin eta «Serbia ez dela kontutan hartu» argudiatuta.
Srebrenica-ko gertakariak oso larriak direla ukaezina da, baina aldi berean, auzi honen inguruan pizten diren zalantzak ugariak dira. Ikertu gabekoak edo bestelako –desitxuratu edota izkutatu nahi diren– «bitxikeria» batzuk ere badira; esate baterako, oso bitxia da NBEk hiria «babesleku segurutzat» eman eta alboko herrietako errefuxiatu uholdea jaso ostean eman zela ezbeharra, Srebrenica Holandako kasko urdinen babespean zegoela. Gertakari honek Bosniako gudaren bilakaera aldatu zuen, hilabete batzuen bueltan emandako Dayton-eko akordioen sinadura –Bosniako gudari amaiera eman zion ituna– erabat baldintzatu baitzuen. Kasualitateak existitzen ez direla uste dugunontzat, gertakarien arduraren zati handi bat NBEri dagokiola uste dugu.
NBEren segurtasun kontseiluak onartu beharko lukeen erresoluzioari bueltatuz, errusiar betoa ezin da –komunikabide masiboek saltzen ari diren bezala– ukapenaren klabean ulertu, garaile eta garaituen eskemaren aurkako logikan baizik. Bosnian –eta balkanetan oro har– ematen den konplexutasun etnikoa zein baldintza espezifikoak –eta bereziak– kontutan hartu behar dira, Garaile-Garaitua eskemak gatazka honi inolako konponbide errealik ez emateaz aparte, «haustura nazionalean» –eta sozialean– sakontzeko balio dezakeela ulertzeko. Egungo egoerari erreparo eginez –Mazedonian gerra sektarioa zabaltzeko arriskua– Bosnian ere ondorio –sektario– latzak eduki ditzake. Errusiaren jokaerari dagokionez, «serbiar anaia» defendatzeaz aparte, geopolitikaren logikan ere kokatu daitekeela nabarmendu behar da, jokaldia bikaina izanda.
Bestalde, Krajina eskualdean kroaziar armadak abian jarritako,–eta milaka hildako zein desplazatu eragindako– serbiar gutxiengoaren aurkako «Oluja» operazioaren 20. urteurrena betetzen delarik, serbiarrek justizia eske jarraitzen dute. Sarraskiaren inguruko ikerketa eta justizia faltak Hagako Nazioarteko Auzitegi Penalaren zein nazioarteko erakundeen inpartzialtasun eza begi-bistan uzten du beste behin ere; biktima guztiak kontutan hartzen ez diren bitartean, ez da benetako justiziarik eta memoriarik izango, eta Srebrenicaren kasuan, justiziaren ikur bilakatu baino, mendekuaren ikur bilakatuko dute.
Mazedoniako albaniarren altxamendua eta AEBen esku luzea
Mai 13, 2015 // Balkanak, gutxiengo etnikoak, Nazioartea // Iruzkinik ez
Joan zen asteburuan istilu armatuak izan ziren Mazedonia iparraldean kokatzen den Kumanovo hirian, Kosovoko Askapenerako Armada (UÇK) talde narko-terroristaren oinordekoek, eraikin publiko bat okupatu eta 20 lagunetik gorako hildako kopurua utzi zuten, tartean 8 polizia eta 14 matxino. Taldea, ustez Kosovo eta Preševotik (gehiengo albaniarra duen serbiar eskualdea) herrialdera ilegalki sartu zela salatu du Mazedoniako gobernuak. Mazedoniak azken hileetan bizi duen egoeran, Kumanovokoa ez dela izan istilu bakarra nabarmendu behar da. Joan zen martxoan, UÇK-ko 40 militante armatuk Kosovo eta Mazedonian artean dagoen Gošince-ko muga-postua okupatu zuten, biktimarik eragin gabe.
Mazedoniako Errepublika Jugoslaviar Ohia (FYROM, herrialdearen izen ofiziala, ingeleraz) ulertzeko, herrialdearen konplexutasuna ulertu behar da lehenik eta behin. «Mazedonia eslaviarra» (ez historikoa, Grezian dagoena), Jugoslavia ohiko herrialderik txiroena eta atzeratuena da eta mazedoniar eslaviar ortodoxoak gehiengo etniko handiena osatzen dute, erlijio nagusia kristau ortodoxoa izanda. Badaude ere, beste gutxiengo etniko batzuk, eta haien artean, albaniarrek osatzen dute gutxiengo etniko handiena, herrialdearen %25a direlarik; FYROM alegia, badira albaniar gehiengoa duten hiri, eskualde eta zonaldeak, esatebaterako ipar eta ipar-ekialdea, adibidez Tetovo edo Gostivar hiriak; azken bi hauek Kosovo eta Albaniako mugan bertan kokatzen dira.
«Albania Handia» eta 2001eko matxinada
«Albania Handia» edo «Albania etnikoa», albaniar gehiengoa duten lurraldeak batzea eta albaniar estatu etnikoa osatzea helburu duen nazio-ikuspegia da. Kosovo, Montenegro, Mazedonia, Serbiako edo Greziako «Albaniar lurraldeak» biolentziaz bereganatzea dute helburu egungo talde panalbaniarrek. Kosovoko gudan esatebaterako, serbiar armadarren aurka oldartutako UÇK-k garbiketa etniko perfektua eta gerra krimen ugari burutu zituen, Kosovo anitzean bizi ziren etnia ez-albaniar guztien aurka, besteak beste serbiarrak, goraniak, judutarrak edo ijitoak.
Talde hauek NATO zein AEBen laguntza ekonomiko eta militar zuzena jaso, eta prozesu luze baten ondoren, Kosovok aldebakarreko «independentzia» aldarrikatu zuen 2008ko otsailean, irredentismo kasu nabaria eta prozesu «ilegala» izanda. Mazedonian ere, Kosovoko albaniarren irizpide arrakastatsua eta adibidea jarraituz, talde panalbaniarrek altxamendu armatuari ekin zioten 2001eko urtarrilean. Gerrak 200 hildako inguru eragin zituen iraun zuen 10 hile eskasetan, baino Ohrid-eko akordioaren bitartez amaiera eman zitzaion, nazioarteko komunitatearen presio zorrotzaren ondorioz; Orduko Mazedoniako gobernu «kolaborazionistak» AEBei zein NATOri aire-baseak utzi zizkion Kosovo inbaditu zezaten. Ohrid-eko itunaren sinadura testuinguru horretan ulertu behar da, orduan «laguna» zen gobernuaren aurkako erasoa etetea komeni zelako.
«Turkish Stream» eta interes geoestrategikoak
Mazedoniako gertakariak ulertzeko gakoa geoestrategian du oinarri; «South Stream», Errusiatik Europara gasa garraitzeko proiektua eten ostean, Errusiak alternatiba berriari ekin zion. 2014ko abenduan «Turkish Stream» gas-hodi berria aurkeztu zuen, Turkiako gobernuarekin akordio batera heldu ondoren. Proiektu berri honetan, gasa Greziatik (Syrizako gobernuari etekin ekonomiko handiak emango liokena), FYROMetik, Serbia zein Hungariatik garraitua izango da Europara. Kasualitatea edo ez, gobernu guzti hauek Europar Batasunaren mehatxuei eta presioari aurre eginez, Errusiarekin akordio ekonomikoak sinatzeko gai izan dira.
Testuingurua kontutan hartuta, Mazedoniak bizi duen ezegonkortasun egoera AEBren eskuhartze zuzenak eragin duela zorrotz baieztatu daiteke. EKAI Center-ek zabaldu berri duen artikulu interesgarri honetan, Obama eta George Soros-en estrategia eta helburua Mazedonian «koloreetako iraultza» bat bermatzea lirateke. Nikola Gruevski presidenteari 20.000 mazedoniar espiatzea leporatu dio Segurtasun Nazionalerako Agentziak (NSA ingelesezko sigletan), inolako fundamenturik gabeko akusasioak izanda. Plan hau aurrera eraman ezinean, Obama administrazioak arrakastatsua eta eraginkorra den «gerra sektarioaren» hautu tinkoa egin duela ematen du . AEBk, Ukrainan edo Sirian bezala, «balkanizazio» berri bateri ekingo al dio? Denborak emango digu arrazoia.
Gutxiengo etnikoak eta moral bikoitza
Api 23, 2015 // Arabiar Mundua, Errusiar Mundua, gutxiengo etnikoak, Kazetaritza, Nazioarteko politika // Iruzkinik ez
1995ko abuztua: milaka serbiar Kroaziako Krajina eskualdetik kanporatuak izan ziren.
100 urte betetzen direla, Donostiako udalak berriki onartu izan du Otomandarrek burututako Armeniar genozidioa, Turkiak 1915ean milioi eta erditik gora armeniar «garbitu» ostean. Zoritxarrez ez da historian burutu izan duten genozidio bakarra; Lehen Mundu Gerraren ostean ere, milioi bat greziar akabatu zituzten, baita 750.000 asiriar ere. Egun, Siria ilegalki inbaditu dute ere; Ipar Kurdistango gutxiengo etnikoak erreprimitzen jarraitzen du Turkiako erregimenak ere. Bitxia bada ere, Irakeko kurduak -Barzaniren pexmergek- Israel eta Turkiaren laguntzarekin, asiriarren edo arabiarren lurrak ilegalki okupatu eta eremua «garbitzeari» ekin diote. Yazidiek ere abandonatuak izan direla salatu dute berriki, Pexmergek bere kontrolpean zeuden lurrak Estatu Islamiarrari «eman» ostean. Aski ezaguna da Turkiako islamista politikoek salafista, takfiri eta bestelakoei emandako laguntza militarra zein babes politikoa, arabiarren aurkako genozidio zuzena eta kurduen aurkako «zeharkako» genozidioa burutu dezaten.
Bestalde, joan zen apirilaren 3an, milioika pertsonen garbiketaren arduradunak, Erdoganek alegia, Putinekin telefonoz edukitako solasaldian, gasa Europara garraiatuko duen azpiegitura berriaren inguruan hitz egiteaz gain, «Krimeako tatariarren eskubideak ez errespetatzea» leporatu zion errusiar presidenteari. Errusiak itxitako ATR kate tatariarraren harira, Erdogan «oso kezkatuta» azaldu omen da. Munduari, eta bereziki Errusiari, «demokrazia eta giza eskubideen aldeko» lekio batzuk ere eman nahi izan dizkio Erdoganek. Ezerk ez du justifikatzen ATR katearen itxiera, inondik inora, baina gauzak argi esan behar dira; mendebaldezaleen diskurtsoa, faltsukeriaz eta moral bikoitzaz beteta dago. Espainiak Venezuelari demokraziaz ematen dizkion lezioak ere horren adibide garbia da. Ai ama! «Endevé».
Krimeako tatariarrei buruz mintzatuko naiz. Orain arte tatariarrek Ukrainan edukitako estatusa gutxi axola izan bazaie ere, orain «aditu» batzuk bat-batean oso kezkatuta agertu omen dira Errusiak Krimean ustez burutzen dituen «giza eskubideen urraketekin». Hasteko, eta Ukrainako gobernuarekin alderatuta, jendeak jakin dezala Errusiak «estatus ofiziala» eman diola tatariarren hizkuntzari. Krimeako tatariar batzuk Errusiaren kontra daudela argi badago ere -munduko gizarte hetereogeneo guztietan gertatzen den fenomenoa izanda- oso adierazgarria da krimearren %3a baino ez azaldu izana independentziaren kontra, iazko martxoan burututako erreferendum demokratikoan. Egun, tatariarrak penintsulan %12a direla kontuan hartuta, tatariar asko «errusiarzaleak» direla baieztatu genezake. Autodeterminazio eskubidea ukaezina da, eta gustatu edo ez, Krimeako tatariarren artean errusiar eta sobietar sinboloak harro eramaten dituztenak ere badira. Gauza bera gertatzen da Tatarstango tatariarrekin; Errusiar gobernuan kargu desberdinak okupatzen dituzte gaur egun.
Krimeari buruz asko -eta agian alperrik- aritu gaitezken arren, sasi-adituek Stalinek burututako deportazio politikoetan -naziekin kolaboratu izana leporatuta eta ez arrazoi etnikoak medio- ikusten dute egun gutxiengo etniko honek bizi duen egoeraren erantzukizuna. Halere, eta herri baten estigmatizazioaren kontra banago ere -%20a izatetik %13a izatera pasatu ziren- gauzak diren bezala esan behar dira: tatariarrak ez dira Krimeako herri indigena, inondik inora. Tatariarrak ez ziren joan Krimeara «lorak banatzera», konkistatzera baizik. XV. mendeaz geroztik, tatariarrek milaka ukrainar eta errusiar eslabiar esklabo bihurtu eta sarraskitu egin baitzituzten.
Halere ez du ematen tatariarrekiko sentsibilitate berezi hori daukatenei asko axola zaizkienik Ukrainan bizi diren beste 120 etnien eskubideak; Kiev-eko gobernu kolpistak herrialdean bizi diren gutxiengo etnikoen kontra abian jarritako jazarpena eta errepresioaren inguruan mutu geratu dira eta. Donbassetik kanpo, Ukrainako mendebaldean, etniek pairatzen ari diren errepresioa ez zaie axola. Moral bikoitzaren beste adibide garbi bat. Errumaniarrak, txekiarrak, hungariarrak edo judutarrak besteak beste, gobernu berriaren jomugan daude. Zakarpatiako eskualdeak adibidez, gobernu berriaren aurkako altxamenduari ekin dio.
Hau dena ez da sasi-ezkertiarren eskuliburuan agertzen, noski. «Radio Free Europe-k, McCain «bihozjalearen» bozgorailuak, honen inguruan ez du ezer esaten.
Kosovoko garbiketa etnikoarekin kezkarik ez
Pil-pilean dagoen beste zonalde bati buruz ere arituko naiz labur, Kosovo alegia. Egunotan albaniar askok herrialdea utzi dutenaren berri izan dugu. AEBek bermatutako «(in)dependentzia» ez zaielako asko gustatu antza. Zorionez, albaniar hauek, herrialdetik «bere kabuz» irtetea lortu dute, serbiarrek, turkiarrek, judutarrek edo goraniek ez bezala. Kosovok alde bakarreko independentzia aldarrikatu zuen 2008ko otsailean, inolako erreferendumik gabe eta garbiketa etniko bat medio. Garrantzitsua da azken hau azpimarratzea; NBEaren datuetan kontrastatu daiteke Kosovon garbiketa etniko latza izan zela, eta horren adibide da Kosovska Mitrovica hiriak edukitako garapen demografikoa. Gutxiengo etnikoez aparte, albaniar fundamentalistek beste konfesioetako albaniarren aurka oldartu dira. Saudi Arabiak eta Turkiak adibidez, wahabbismoa eta salafismoa zabaltzeko asmoz diru dezente inbertitu dute eraikin erlijiosoetan, paradoxikoa bada ere, bere gutxiengoaren -turkiar gutxiengoa kasu honetan- aurka. Ez dut gaian sakontzeko denborarik, baina bitxia egiten zait Kosovora bidaiatutako, eta alde bakarreko bertsioa eman zuten kazetariek -albaniarrena hain zuzen ere-, orain besteon lana irainen bidez mespetxatzea.
Kosovon bezala, Bosnian eta Kroazian ere serbiar gutxiengoaren aurkako gerra krimenak izan dira azken hamarkadetan, nahiz eta Hagako salbuespen epaitegiak krimenak saritu nahi izan dituen. Antzerako gauza gertatu da Txetxenia edo Dagestanen, non Errusiar asko alde egitera behartuak izan diren, besteak beste Boris Yeltsin mendebaldezale eta mozkorraren arduragabekeria -eta sarraskien- ondorioz. Halere, serbiarrak, arabiarrak edota errusiarrak azpi-gizakiak direla ematen duenez, beraien kontrako krimenak justifikatutzat ematen dira gurean; orain Kaukasoko Emiratoko muturreko wahabita eta psikopatei «erresistentzia» deitzen zaie eta Estatu Islamiarreko bihozjaleei «errebelde». «Prentsa librearen» gauzak. Nora goaz?
Bizitza berri baten itxaropena
Api 13, 2015 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Ukraina ekialdeko «hiri errusiarra» da Luhansk. Hori diote hemen ikusgai diren margoketa eta muralek. Donetsk-en ez bezala, errusiar sentimendua askoz ere zabalagoa da hiri apal honetan. Donbass eskualdeak, bere historia Errusiarekin lotuta izan duenak, Sobietar Errepublika ohietako langile «uholde» handia jaso zuen joan zen mendean eta hiriari kutsu langile eta errusiarra eman zion.
Bost hilabete pasatu dira Luhansk-en izan nintzenetik eta gauzak zeharo aldatu dira hirian. Gerra kontuak; Frontea zegoen tokitik -hiritik 10 km eskasera- mugitu ez badira ere, hiria erretaguardia bilakatu da. Tanke eta blindatuen mugimendua areagotu da halere, nahiz eta miliziek okupatzen zituzten eraikinetan lubakiak eta bestelako «defentsa sistemak» kendu dituzten. Hiria erabat aldatu da azken hileetan. Kalean somatu daitekeen bezala, jendea apal baina pozik bizi da. Udan zein udazkenean ihes egindakoak etxera itzultzen doaz, eta hiriko denda askok ateak ostera zabaldu dituzte.
«Errubloa ere erabilgarri da orain» dio hemengo batek, «Errusiaren parte garela esan nahiko ote du?» galdetzen digu. Ukrainar gobernuak azken urtean edukitako jarrerak sentimendu «errusiarzalea» piztu du dudarik gabe. Ez soilik hori, eguneroko arazo ekonomikoetan eta errubloa ezartzeko erabakian beste faktore batzuek ere eragin dute.
Ukrainar gobernuak pentsio eta diru-laguntza oro bertan behera utzi ditu Luhanskeko zein Donetsk-eko errepubliken kontrolpean dauden eremuan, eta hemengoek ukrainar aldera bidaiatu behar izaten dute diru-laguntza hori kobratu ahal izateko. Egoera honek beldurra eragin du hemengo biztanleengan, ukrainar «checkpoint» edo kontroletan errepresioa jasan behar izaten baitute. Esate baterako, eta hemengo zibilek salatuta, Ukrainan jasotako laguntzak ukrainar soldatuek lapurtzen ohi dituzte. Mehatxuak, kolpeak edo torturak eguneroko ogia da hemengoentzat.
Eguneroko bizitzari dagokionez, hiriko lekurik bizienek ere -merkatuak esaterako- bere ohiko errutina berreskuratu dute, bonbek suntsitutako eraikinen artean bada ere. Gasa, argia eta bestelako oinarrizko beharrak ere pizkanaka asetzen doaz, Kieveko juntak saboteatu dituen zentral elektrikoak edo bestelako azpiegiturei alternatiba erreal bat topatu diotelako batez ere.
Bestalde, hirian arazo ezberdinei aurre egin behar diete oraindik. Horren adibide dira hemen dauden jan edo diru falta, gerrak utzi dituen arazo humanitarioak, eta bestelako egoera larriak. Aldi berean, bonbek kaltetutako etxeak, ospitaleak, eskolak eta abarrekoak berreraikitzen doaz hiritarrak.
Hori da Novosvitlivkako kasua. Bertako eskola eta ospitalea berreraikitzen hasiak dira jada. Abuztuan ukrainar armadak herrixka honen aurkako ofentsiba abian jarri eta biztanleria zibilaren aurkako gerra krimen ugari burutu zituen. Egun jende asko herrira bueltatu eta bizitzari alaitasun ikaragarriarekin ekiten saiatzen dira, nahiz eta ingurua minez beteta egon. Eztanda egin ez duten bonbek 42 umeen heriotza eragin duela Ukrainan, UNIFECek adierazi duenez
Luhansk eta bere inguruak, egoera arriskutsua izaten jarraitzen badu ere, bakean bizi den hiria irudituko litzaiguke, tarteka entzuten diren bonben hotsengatik ez balitz. Hori ez da hilabete hauetan aldatu ez den gauza bakarra dudarik gabe.
Argazkiak: Ibai Trebiño / Mikel Arregi
Pervomaisk, gudaren ikur
Api 9, 2015 // Ukrainako gerra // Iruzkinik ez
Aleksei Grigorievitx Stajanov sobietar garaiko meatzari handi eta ospetsua izan zen. Ikatza erauzten txapeldun izugarria, bere arrakasta eta errekorren artean gogoratuena, 1935ean sei ordu eskasean 205 tona ikatz atera izatea da. Munduko lehenengo estatu sozialistako ikur eta eredu bilakatu zen Stajanov, eta horregatik, Sobietar Batasuneko heroi izendatu zuten. 1977an hil zen Aleksei, eta bere bizilekua izandako Kadievka hiriari Stajanov izena jarri zioten.
Stajanov, Brianka eta Pervomaisk-ek osatzen dute Luhanskeko bihotz industriala. Pervomaisk-era bidean, Stajanov-eko sarreran, kosakoen sinbologiak, blindatu eta antiaereo banak ongi etorria egin digute. Kosakoen eremuan gaude.
Hiria egun, Luhanskeko Herri Errepublika barruan dago; eta Pavel Dremov kosakoaren erregimientoa da bertan jaun eta jabe. Errusiar historia eta langile-klase kutsua uztartzen dituen «errepublika autonomoan» gaude, nahiz eta Luhansk-eko errepublikaren parte izanda, hemen kosakoen legeek agintzen duten.
Pervomaisk eta Stajanov, guda honetako ikur bilakatu dira. Gerra hasi zela ia urtebete pasatu dela, bi hiriek jasandako bonbardaketa latzek Luhanskeko erresistentzia eta harrotasun sinbolo bihurtu egin ditu hiriok.
Orain dela bi egun baino ez, ukrainar armadak Pervomaisk-eko meatze garrantzitsuena bonbardatu duela azaldu digu Olgak, hiriko alkateak. Bere senarra eraila izan ostean, emakume honek herriko agintea hartu eta egoera aurrera eramateko erronka bere gain hartu du.
Hiri sarraskitua da Pervomaisk. Meatzeak eta industrialdea suntsitua izateaz aparte, ukrainar armadak gerra krimenak burutu ditu biztanleria zibilaren aurka. 45.000 biztanletik hiria 8.000 biztanle baino ez edukitzera pasatu zen, bonbardaketen ondorioz. Egun, biztanle asko etxera bueltatu diren arren, hondamendia nabaria da; hiriko %85ak bere etxea galdu du, eta jendearen gosea asetzeko ekimen sozial ugari martxan jarri dira Errusia edo gurutze gorriaren babesarekin.
«Gerrarik ez dugu nahi» esaten digu kalean aurkitzen dugun 14 urteko neskato batek. «Arazo politikoak negoziazio eta akordio bidez konpondu behar dira» dio amorruz. Pervomaisk-eko bere lagun gehienek hanka egin behar izan dute, ukrainar bonbetatik ihesean.
Gudak aurrera egiten duen bitartean, bertakoen bizitzak aurrera darrai. eta Lenin-en estatua aurrean, ukrainar armadak erabilitako arma ilegalekin egiten ari diren multzoa ere gero eta erraldoiagoa da.
Besarkada zintzo baten istorioa
Api 5, 2015 // Antifaxismoa, Ukrainako gerra // Iruzkinik ez
Donetsk-eko iparraldean dagoen Kivski auzo sarraskitutik bueltan, hiriko historia museoan geldialdia egin dugu. Erdigunetik oso gertu egon arren, museoa ez da Ukrainar bonbez libratu.Donbass Arena, futbol zelai ikusgarritik metro batzuetara baino ez dago. Gerra hasi zenean, ukrainar armadak zibilen aurka erabilitako arma ilegalen erakusketa bilakatu zen museoa, Donetsk-eko «sinboloetako» bat bihurtu delarik.
“Tochka-U” eta Grad misilak erakusgarri daude bertan, eta Donbassen ukrainarren «gerra krimenak» izan direla frogatzea du helburu erakusketak. Hau izan zen hain zuzen, joan zen abuztuan ukrainar armadak museoa bonbardatzearen arrazoi nagusia hemengoen ustetan. Ukrainako herritar guztien ondarearen eta historiaren aurkako erasoa dela ere salatzen dute museoko langileek. Egun, eta eraikina guztiz txikituta dagoen arren, zabalik jarraitzen du museoak.
Bitxikeri gisa, eta hemen ohikoa bada ere, bertan grabatzen ari ginela, miliziano bat gerturatu zaigu dokumentazio eske, kazetariak ginen edo ez jakin nahian.
Gerra batean lan egitea gogorra eta arriskutsua izateaz aparte, pazientziarekin hartu beharreko gauza da. Hein baten logikoa izan daitekeen moduan, neurri zorrotzak eta kontrolak jasan behar ditugu kazetariok, gustuko ez badugu ere; hemen, posizio militarrak edo bestelako detaileei argazkiak egitea guztiz debekatuta baitago.
Esan bezala, milizianoak gurera gerturatu eta dokumentazioa eskatu digu. Tramite hutsa. Berehala erakutsi diogu ARGIA-ko prentsa pasea, eta aurpegia erabat aldatu egin zaio bat-batean. Euskal Herritik -espainiar nazionalitatea inposatua izan zaigun arren- bi «xournalista» edo kazetari zituen bere aurrean. Milizianoak besarkatu egin gaitu. Zintzotasunez emandako besarkada izan da, eta Mikel eta biok erabat harrituta geratu gara.
Bere aitonak Espainiako guda zibilean borrokatu zuela azaldu digu milizianoak, frankismoaren eta faxisten aurka. Nazioarteko brigaden hegazkin pilotua izan omen zela azaldu digu. Milizianoak heroitasunez betetako istorioa kontatu digu: bere aitonak istripua izan eta paraxutari esker bizitza salbatu zuela aitortu digu.
Espainiar gerra galduta, Sobietar Batasunera bueltatu zen eta naziak garaitu ostean Kaliningradora bizitzera joan zela azaldu digu milizianoak, bere txapelan zeraman izar gorria, igitaia eta mailua erakusten zigun bitartean.
Espainar estatutik gatozen kazetarioi tratu ona ematen digutela esango nuke, mendebaldeko Europan uste den ez bezala. Kontrolak, «checkpoint», edo gerra guztietan dauden bestelako neurrietatik aparte, kazetari lana egitea nahiko erraza da hemen Donbassen, eta horren adibide dira instituzio ofizialetan sartzeko ditugun erraztasunak.
Kazetari batzuek erabiltzen dituzten irizpideak alde batera utzita, edo bakoitzak hemengo egoerari buruz kontatu -edo izkutatu- nahi dituen istorioetan sartu gabe, badaude Espainiatik etorritako kazetariek egindako iruzur galanta.
Novorrosiako parlamentuan lanean gabitzala, Igor milizianoa ezagutu dugu. «En tierra hostil» Antena 3-ko telesail penagarrian agertzen den milizianoa da bera, eta tipoa ikusi bezain pronto aurpegia ezaguna egin zaigu. Bera zela asmatzea ez zaigu asko kostatu. Programari dagokionez, Igor oso haserre agertu da. Jalis de la Serna aurkezlea iraintzen hasi eta mezu bat helaraztea eskatu digu: «Jalis ergel hutsa zara» (Berak esanda).
Bada baina beste gauza bitxi bat: Ukrainaren inguruan idazten dugunok, irizpide desberdinak izaten ditugun arren, «En tierra hostil» saioa urteetan ikusitako saiorik makalena dela argi daukagu. Eta Igorri esan diodan bezala: lasai egon Igor, hori ez da kazetaritza sentsazionalismoa baizik. Horretan munduko kazetari guztiak ados daudela esango nuke, zorionez.
Vostok brigadako miliziano bat
Futbola, elkartasuna eta Donetsk-eko eskola bat
Mar 31, 2015 // Elkartasuna, Futbola, Ukrainako gerra // Iruzkinik ez
Futbola herriaren opioa dela esaten da; egungo «futbol modernoaren» balore galerak kirolaren desitxuraketa ekarri du mendebaldeko gizarteetara, baina badaude duintasuna baliatuz kirola aldatzeko edo arma gisa erabiltzeko prest daudenak ere.
Biris Norte, Sevillako zale taldeak, hiriburu andaluziarrean ospatu beharreko Espainia-Ukraina partiduaren harira, federazioak gonbidatutako ukrainar soldatu «kolpista eta faxisten» presentzia gogorki salatu eta gaitzetsi du berriki. Donetsk-en, alaitasun handiz hartu duten albistea bilakatu da Sevilla aldetik etorri zaiena.
Aipatu baita, zaleez aparte, badaudela besteen arazoez arduratzen diren futbolariak ere. Honen adibide da Cristiano Ronaldok, Real Madrileko aurrelari famatuak, Palestinako umeei erakutsitako elkartasuna. Aspalditik, aski ezaguna da «CR7k» bere irabazien zati txiki bat Israelen okupaziopean bizi diren palestinar haurrei ematen diela. Gogoratu baita, Cristianok partidu baten ostean Israeleko jokalari bati kamiseta aldatzeari uko egin ziola; Israel «estatu terrorista» delakoan hiltzaile baten ezer ez nahi zuela argudiatuta.
Halere, niri ez zait Real Madril gustatzen, Alaves-a baizik. Bigarren mailan egon arren, nire hiriko taldea delako. «Support your local team» esaten ohi da zaleon munduan. Talde apala baino sentitua da Alaves-a, eta zalego amorratu eta fidelak dira taldearen jaun eta jabe. «Etxeko» jokalari batzuk ere badauzkagu, adibidez Einar Galilea, atzelari gasteiztarra edo Manu Garcia kapitaina. Laguna dut Einar, eta Donbass-en egindako lanen «jarraitzailea» da. Pertsona oro bezala, Einar ere Ukrainan gertatzen dena ulertu nahian dabil.
Donetsk-era etorri aurretik, Einarrek oso opari berezia egin zidan; Alaves-eko bandera bat, jokalari guztiek sinatutakoa, Donetsk-eko umeei -gerra jazan duten zibil errugabeei- oparitzeko asmoarekin. Gerrak bere taldea kendu egin die, Shakhtar etxeko taldea, Donetsk-etik 1000km-ra jolastera behartu baitute Ukrainar armadaren bonbek.
Atzo, Makalievka auzoko 53. eskolan izan gara Mikel eta biok, gure dokumentalaren grabazioari ekiten. Momentua aprobetxatu dugu Einarrek emandako bandera bertako umeei oparitzeko. Poztazuna eta alaitasuna; Europako mendebaldeak ahaztutako haurrek jokalari profesional baten oparia jaso baitute.
Elkartasuna eta maitasuna ere bueltan etorri zaizkigu guri. Harrera bikaina egin digute eskolan eta opari batzuk eman dizkigute ere: pastelak, umeek egindako marrazkiak eta batez ere lekzio handi bat; Donetsk-eko eskolaren hormek Rosseau, Tolstoi, Deskartes, eta bestelako filosofo, idazle etabarren aurpegiek apaintzen dituzte. Oso gauza bitxia eta esanguratsua iruditu zaigu eta Mikel bidaikideak zera esan dit: «mendebaldeko gizarteetan balore guztiak galdu dira, zoritxarrez. Lekzio ikaragarria eman digute ume hauek». Eta bai, hala da. Egungo futbola ere ez da lehengo futbola, zoritxarrez.
Sebastopol «hiri heroikoa»
Mar 26, 2015 // historia, Nazioarteko politika, Ukrainako gerra // Iruzkinik ez
2014ko otsailaren 28an; Sebastopolen milaka pertsonek Nakhimov almirantearen plaza hartu eta hiriaren defentsa antolatzen hasi ziren. Egun batzuk lehenago, Kieveko Maidan plazako ekintzaile europarzaleek eraikin publikoa okupatu eta botere aldaketa bortizki gauzatu zuten.
Haurrak, emakumeak, agureak. Denek nahi zuten Nakhimov plazako iraultzaren parte izan. Jubilatu gutxi batzuk ere armak hartzeko prest ageri ziren. Simferopolen herritarrak ukrainar agiantari berrien aurka matxinatzen hasiak ziren. Zorionez, eta egun batzuk beranduago, Krimeak gehiengo borobil bateko babesarekin bere «askatasuna» lortuko zuen, tiro bakar bat ere eman gabe. «Krimskoy vesni» edo «udaberri krimearra» martxan zegoen.
Orain urtebete «Sebastopol herri altxamenduaren aitzindari izan zela» diote harro hemengoek. Sebastopol ez da hiri arrunta eta nahikoa da kaletik paseatzeak hortaz konturatzeko. 1783. urtean Grigori Potemkinek sortua, ordutik Errusiako itsas-armadaren hiriburua izan da.
1941 eta 1942, urtean Sebastopolek ejertzito naziaren setioa 250 egunez jasan zuen. Populazio gehiena sarraskitua izan ostean, 1944. urtean ejertzito gorriak tropa naziak hiritik kanporatzea lortu zuen azkenean. Sebastopol hiri heroikoa bilakatu zen, eta Stalingradorekin batera, nazien aurkako erresistentziaren sinbolo sobietarra da ordutik hiria. Bere historia Errusiaren defentsan izan du oinarri beti; Errusiar inperiotik hasita, Sobietar Batasunetik pasatuta, egungo Errusiar federaziora arte. Errusiarekiko historia amankomuna ukaezina da.
Errusiar eta ukrainarren arteko historioa ere amankomuna da. Sebastopolekin batera, Kiev eta Odessa ere hiri heroikoak dira; Sobietar Batasunak nazismoaren aurka erresistitu zuten hiriei emandako titulo sinbolikoa dute biek ere. Guztira hamairu hiri baino ez dira heroiko titulua dutenak.
Sobietarren garaipenetik 70 urte betetzen direnean, Kiev eta Sebastopolen bideak, eta amankomuneko historia ordea banatu egin da. 1945. urtean nazismoa garaitu zuen Kiev hiri heroikoen omenez Sebastopolen eraikitako monumentoan, joan zen maiatzean herritarrek «Kiev» hitza estali eta bere ordez Slaviansk -herri altxamenduaren aitzindaria Donbassen- jarri zuten. Ukrainarrek, egungo nazien aurkako borrokan, Slaviansk eta Sebastopol bilakatu dituzte hiri heroiko.