Ostiraletik, Txilek gobernu berria du. 35 urteko Gabriel Boric Font buru izango du, errepublikako 212 urteetan izandako agintaririk gazteena. Boric boterera heldu da alderdi komunistaren eta ezkerreko beste alderdi batzuen aliantza bati esker. Baina Kongresuan eta Senatuan gehiengoak bilatzeari begira, ohiko zentro-ezkerreko alderdien babesa lotu behar izan du; 24 urtez (1990-2010 eta 2014-2018) Txileko gizartea gobernatu zuten horiekin, metaketa kapitalistari aurre egin ezezik, eredu neoliberalean sakondu zuten horiekin.
Nicolas Grau Ekonomia ministro berriak adierazi duenez, “munduko beste leku batzuetako programekin alderatuz gero, gurea sozialdemokratatzat jo daiteke nagusiki”. Hauteskundeen aurreko eztabaidetako batean, Gabriel Boricek esan zuen, bere programaren planteamendua definitzeko “sozialdemokrata” hitzak ez ziola trabarik egiten. Baina kasu, ezin ditugu konparatu Abya Yalakoa eta gure inguruan sozialdemokraziarekin lotuta dagoena. Esate baterako, Boric presidenteak uztailean esan zuen “Txile neoliberalismoaren sorlekua izan baldin bazen, haren hilobia ere izango da”. Hitz horiek zientzia fikzioa dira “sozialdemokraziaren” izenean mintzo diren inguruko alderdi batzuentzat, arlo ekonomikoan neoliberalismoa sutsuki defendatzen duten alderdi sozialistentzat, adibidez.
Hugo Guzman kazetari txiletarrak azpimarratu bezala, Boric buru duen hauteskunde-programak ondorengo aldaketak jaso ditu: pentsioen sistema pribatu transnazionala eta monopolikoa desartikulatzea planteatzen du, mineralen ustiapenaren gaineko subiranotasun-mekanismoak indartzea (litioa eta kobrea), gaur egungo eskema pribatizatuaz harago bestelako osasun-sistema unibertsal bat sortzea, lan-berdinasunean aurrera egitea soldatapeko langileei eskubide gehiago emanez, gizartean ikuspegi feminista indartzea eta zerga-erreforma sakona egitea, besteak beste.
Baina proposamenak gora behera, gobernuaren kudeaketan beste faktore bat izango da funtsezkoa: aurtengo azken hiruhilekoan Konstituzio berriaren edukia onartu beharko dute txiletarrek plebiszitu bidez. Hau da, aurten bertan, adibidez, jatorrizko herrien garapena legez aitortu eta sustatuko duen estatu plurinazional bihur liteke Txile.
Konstituzio berriak ateak parez pare irekiko dizkio erregimen zaharrean eraldaketa sakonak egiteko aukerari. Horretarako, borondate politikoa eta herrialdean oso indartsua den sektore ultrakontserbadorearekin lehiatzeko prestutasuna beharko dira. Momentuz, enpresarien buruzagien jarrera gero eta oldarkorragoa da konstituzioa idazten ari den Konbentzioaren aurka, “benetako Txiletik” aldentzen ari direla diote.
Txile prozesu eratzaile betean murgilduta dago. Eta, ez dezagun ahaztu, 2019ko herri-matxinadari lotutako milaka barrikadek eta proposamenek sustatu dute prozesua. Kaletik, borroka eta antolakuntzaren bitartez, Txileko mapa politiko, sozial eta instituzional atzerakoia aldatzea lortu dute. Gizarte eta herri mugimenduen protagonismoak bizi-bizirik dirau, eta herri botereak botere instituzionalarekin izango duen harremanak baldintzatuko ditu hurrengo lau urteak. Sintonia lortuz gero, Txileko aldaketa garaia interesgarri hau, zinez, sakona izan daiteke.
