Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

1997. urtean Kojon prieto y los Huajolotes taldeak, ¡¡Echale guindas!! izeneko diskoa kaleratu zuen. Disko horren hirugarren abestia, Txibato bezala izendatu zuten. Honela laburtuko nuke abestia: azken horietaz hitz egingo dizuet nik, arkume aurpegia duten txakurrak, gizarte ororen Judak diren faltsu eta koldar horietaz.

Ez larritu txota: prakan daramagun telefono mugikorra da gaurko protagonista.

Espainiako Estatistikako Institutu Nazionalak (INE), telefonia mugikor hornitzaileen ezinbesteko laguntzarekin, mugikortasunari buruzko azterketa egingo du. Antza denez, informazio anonimoa erabiliz. Helburua, beraien esanetan, mugikortasun azterketa burutzea da. Horretarako, zortzi egunetan zehar, gure telefono mugikorrek sortzen dituzten lokalizazio datuak zelatatuko dituzte – azaroaren 18tik 21ra, azaroaren 25ko eta abenduaren 24ko jai egunetan eta 2020ko ekainaren 20an eta abuztuaren 15an -. Hornitzaileen datuak ustiatuz.

Azterketa hau burutzeko Espainia – eta zoritxarrez, Hego Euskal Herria -, 3500 gelaxketan banatuko dute. Gelaxka bakoitzak, gehienez, 5000 erabiltzaile izango ditu. Hau da, gelaxkek hartuko duten lursail kopuruari erreparatuz gero, handiagoak izango dira herri txikietan eta txikiagoak hiriburuetan. Behin aipatutako gelaxkak osatuta, gaueko hamabiak eta goizeko seiak bitartean, sakelakoen posizioa hartuko dute. Hasierako konexio honek, bizilekua ezarriko du. Gero, goizeko bederatzietatik arratsaldeko seiak bitartean, pertsonen fluxuak aztertuko dituzte. Hau da, zein gelaxkatik zein gelaxkara mugitzen garen begiratuko dute. Nola jarraitu gauez mugitzen diren herritar kopurua? Eguna sei tartetan banatuz, eta tarteak banaka aztertuz.

Movistar, Vodafone eta Orange izango dira azterketa honetarako parte-hartuko duten ezinbestekoak eta argitzeke dago beraien azpiegitura erabiltzen duten beste hornitzaileek ere zelatatuko gaituzten. Txibatoa, noski, gure telefono liluragarria izango dira. INE-k ez du, kasu honetan, geure Internet konexioa zelatatu behar, izan ere, nahikoa delako gelaxka bakoitzean dauden telefonoak, banaka, triangulatzea. Jakingo duzuen moduan gure telefono mugikorrak, etengabe, telefonia azpiegiturari hurrengo mezua bidaltzen dielako: “Kaixo, Dabiden telefonoa naiz, hemen nago, bada berririk niretzat?”.

Baina ez nuke inor larritu nahi. Izan ere, edozein egunetan gure telefonoetan burutzen den azterketa baita – datuak anonimoak izango diren, LOPD legea edo RGPD legea urratuko duten, Txinan gobernuak herritarrak zelatatzen ote dituen… eztabaida albo batera usten badugu behintzat -.

Begiztatzen zait Espainiak behaketa masiboak egiteko gaitasun teknikoa duen ziurtatzeko proba interesgarria izan daitekeela. Baina – euskaldun gehienok dakigun bezala -, Espainiako gobernuak ez luke, sekula, horrelakorik egingo. Azterketa honetatik at geratu nahi duenak, konponbide zaila dauka. Telefono mugikorra erretzeaz aparte, ez zait bururatzen beste proposamenik. Baina poltsikoan daramagun txota txibatoak – geroz eta gehiago – gure bizitzaren kontrola hartu duela kontuan hartuta… ez deritzot proposamen txarra denik.

Ez izan zalantzarik, momentu honetan zure telefonoa zu zelatatzen ari da.

Debian, GNU/Linux sisteman oinarritzen den banaketa askea da. Dakizuen moduan, GNU/Linux banaketa asko daude, Ubuntu, Suse, Red Hat… eta norberaren behar izanen edo gustu pertsonalen arabera erabaki genezake zein den erabilgarrien suertatzen zaigun GNU/Linux banaketa.

Banaketa bakoitzak bere komunitate sendoa izan ohi du eta Debianek – 25 urte baino gehiago dituen banaketa izanik – komunitate sendo, parte hartzaile, eguneratu eta finko bat duela esan genezake.

Debian komunitatea sendotzeko asmoz, Debian proiektuak urtero DebConf izeneko jardunaldiak antolatzen ditu. Komunitateak osatzen dituen norbanako desberdinek elkar ezagutzeko aukera interesgarria izateaz gain, Debian sistema eragile eta proiektuaren inguruan sakon berba egiteko – eta erabakiak hartzeko – parada eskaintzen du.

Munduko hamaikatxo txokotan antolatu izan dira azken urteotako DebConf jardunaldi desberdinak. Datorren urtekoa – hau da, 2020koa – Palestinako lurralde okupatuetako Haifa hiriburuan antolatuko da.

Ez gara gutxi izan Debian proiektuari 2020ko DebConf-a lekuz aldatzeko eskatu diegunak. Izan ere, software librea maite dugun askok, aktibista sozial eta politikoak garela gardentasun osoz adierazten dugu aukera dugun bakoitzean. Hauen artean, Israel estatu genozida bezala definitzen dugunok ez gara falta. Maila aktiboan Israelen kontrako BDZ – boikota, desinbertsioak eta zigorrak – kanpainan parte hartzen dugunok ere bagara, Debian sistema eragilearen komunitatean parte hartu edo Debian ahal bezain beste zabaltzeko lanetan aritzen garenok.

Horrexegatik ez dut begi onez ikusten Debian bezalako proiektu askatzaile batek, Israel moduko herrialde genozida baten zuriketa egitea. Nire aburuz, 2020ko DebConf-a Haifan egingo balitz, Debian proiektuak eta berau sustengatzen duen komunitateko kide aktiboenak, Israelgo estatuarekin normaltasunean oinarritzen diren harremanak mantentzeko moduko egoeran gaudela adieraziko lukete.

Eta egoera oso bestelakoa da.

Palestina gauza asko izango da, baina zoritxarrez ez da ohiko egoera sozial eta politikoa bizi duen herrialdea. Debian bezalako proiektu libre batek, ez ohiko egoera hau bistaratzen lagundu beharko luke. Horretarako bide bakarra ikusten dut: Palestinak pairatzen duen egoera sozialaren azterketa sakona egin ostean, 2020ko DebConf konferentzia lekuz aldatzea eta palestinarren egunerokotasun umiliagarria aldatzeko beraien burua BDZ kanpainan modu aktiboan txertatzea.

Garaiz daude.

Irailaren erdialdean Edward Snowdeni egindako elkarrizketa irakurri nuen El Diario egunkarian. Marta Peirano zen elkarrizketa, bideokonferentziaz, egiten zion kazetaria. Azken hilabeteotan, interneten pribatutasunaren afera aztertzen dituzten liburu oso interesgarriak idatzi dituzten idazle bi klik bateko distantzian (Vigilancia permanente, Edward Snowden eta El enemigo conoce el sistema, Marta Peirano).

Halabeharrez irakurri behar nuen elkarrizketa.

GDPR (General Data Protection Regulation) legearen inguruko hausnarketa interesgarriak egiten hasten du elkarrizketa Snowdenek. Titular oso interesgarriak utziz. Hala nola, “Gobernuek beren agintea plataforma teknologiko handien esku uzten hasi dira” edo “Europako Datuak Babesteko Erregelamendu Orokorra ez da eraginkorra izango plataformek urtero beren etekinen % 4 isunetan ordaintzen duten arte“.

Eta zer pentsatu ematen badu ere, ez da gai hori gaurko dudan helburua.

Teknologiaren inguruan berba egiten dugunean, Marta Peiranok bere liburuaren kontrazalean idatzitako lehen esaldia kontuan hartuz mintzatzen gara teknologia maite dugun – eta eraldatzailea izan daitekeela uste dugun – aktibista askok, ni barne: “Sarea ez da librea, ez irekia, ezta neutrala ere“. Izan ere, nire aburuz, eztabaidaren funtsa ez da teknologia erabili behar dugun edo ez, baizik eta, teknologia horri zein erabilera ematen diogun eta norentzako lan egiten duen. Auzia, askotan aipatu dudan bezala, ez delako teknologikoa, politikoa baizik.

Estatuek, geroz eta gehiago, interneteko enpresa teknologiko handien zerbitzuak kontratatzen dituzte. Gauza anitzetarako erabiliz. Hauteskundeak manipulatzeko asmoekin ikusi ditugu – eta ez naiz ari AEBetaz, Espainiar estatuaz baizik -, metadatuetan oinarritzen diren hilketak ikusi izan ditugu eta protestak zelatatzen eta aktibistei ikara sartu nahian ikusi ditugu, behin eta berriz. Aipatu dudan azken kontzeptuan sakontzearren, beraien egiteko eran kontraesan bat dagoela aldarrikatu nahiko nuke: zaila egiten zait pentsatzea nolatan, zilegitasun osoa duten protesten aurrean, Internet mozteko prest dauden gobernuak geroz eta gehiago diren.

Edonola ere, Snowdenen Vigilancia permanete irakurtzen nengoela ideia bat berretsi nuen: ezinbestekoa dugu sare banatu eta mikrozerbitzu propioak martxan jartzea – software, hardware eta sare mailan – eta sistemak eskaintzen dizkigunei uko egitea. Hack.in#badakigu-n aspaldi gabiltza hurrengo esaldi hau erabiltzen: “Sistemak eskainitakoari uko egin eta alternatiba kolektiboak sortu”. Orain hamar urte zentzudun leloa zen. Are zentsu gehiago du gaur egun.

Horregatik iruditzen zaizkit hain interesgarriak Errekaleorren joan berri zaigun irailean burutu genuen asanbladaren moduko ekimenak. Etorkizun teknologiko – eta politiko – inperfektuak sortzeko beste bide batzuk eskaintzen dizkigutelako. Bide batzuk, non, ez ditugula behar berretsi dezakegun.

Izan ere, oso argi daukat: “Teknologia, herritik eta herriarentzat“.

Oporretan Datanomics irakurri nuen.

Idazlea, Paloma Llaneza, IT arloan lan egiten duen abokatua da, sistema eta segurtasun-aholkularia eta El País egunkariaren kolaboratzailea. Curriculum hain ona izateko, liburuan egiten dituen zenbait baieztapen oso arrotzak egin zaizkit.

Izan ere, liburuaren sarreran bertan, Apple enpresaren – eta bere CEO den Tim Cook-en – erabateko zuriketa burutzen du.

Llanezaren ustez, Apple enpresaren negozio ereduak ez dauka lotura zuzenik datuen erauzketarekin eta horren ondorioz, ez zaio bitxia iruditzen Tim-ek datu erauzketatik etekinak ateratzen dituzten enpresen kontra gogor jotzea. Gezur galanta. Iritzi hori ezeztatu orduko, Apple-en zuriketa egiteko lagungarria zaion beste iritzi bat komentatu nahiko nuke. Llanezaren esanetan, Tim pribatutasunarekiko konpromiso sendoa duen pertsona da. Ez dut uste hala denik.

Guzti hau hitzaurrea bukatu orduko.

Ez dut hemerotekan oso atzera egin behar, bi baieztapen hauek albiste bakarrarekin deuseztatzeko. Izan ere, 2019 honetan bertan, izen handiko egunkariek Siri-k – Apple enpresaren ahots-morroia -, bere inguruan sortzen ziren hizketaldien zatiak grabatu eta prozesatzen – entzuten – zituela informatzen zuten. Siri-k – aldizka – harreman sexualak ditugula entzuten omen du. Baina lasai, Apple berak “segundo gutxi batzuk” direla aitortzen zigun. Inor lotsagorritu baino lehen. Grabaketa, klimax sexualera heldu orduko egingo duen esperantza daukat.

Lotsagarria deritzodan ohitura dago beraien buruak aurrerakoitzat izanda, kapitalismo teknologikoaren morroi diren aurpegi publiko batzuen artean. Apple Inc. zuritzea. Ez dakit ez ote den izango Apple erosterakoan norberaren burua zuritzeko erabiltzen duten arrazoinamendua edo Apple Inc. bi hippik sortu izanaren eragina.

Dakidana, ordea, zera da, Apple – Microsoft Corp. eta beste teknologia enpresa gehienak bezala -, datu erauzketatik – ere – kapitala metatzen duen enpresa izanik, beraien bezeroen zelatatze masiboa burutzen duela. Zaragozako punk talde bat parafraseatuz: “Ez dago ikusi beharrik elkar jakiteko. Ez dago hitz egin beharrik elkar ulertzeko”.

Zoritxarrez, aipatzen dudan gaurko hau, ikusi, ikusi dugu. Sarritan, saiakera idazle desberdinei, erredakzio-buru batzuei eta Telefonicako txima luzedunen bati, kontrakoa irakurri behar badiet ere.

Astearte goizean albiste gogor batekin esnarazi zigun FSF-ak (Free Software Foundation): “2019ko irailaren 16an, Free Software Foundationeko sortzaile eta presidente den Richard M. Stallmanek uko egin zion presidente eta zuzendaritza-batzordeko kide izateari. Zuzendaritza-batzordeak presidente berria bilatuko du, berehala hasiko da. Bilaketaren xehetasun gehiago fsf.org webgunean argitaratuko dira. Galderetarako, jarri harremanetan John Sullivan FSFko zuzendari exekutiboarekin Johns (abildua) fsf.org.“. 60 hitz baino gutxiago FSF-ren sortzaile eta zuzendari historikoaren dimisioaren berri emateko. Ez nintzen gai izan albistea ulertzeko.

Gaiari lotzen zaizkion beste zenbait albiste irakurri arte.

Jada jakingo duzue Richard M. Stallman software librearen alde lan egiten duen aktibista dela. Besteak beste, FSF fundazioaren sortzailea, GNU proiektuaren aita, hizlari nekaezina edo Free software, free society liburuaren idazlea. FSF fundazioak hiru hamarkada baino gehiago daramatza software librea sustatzen, eta esango nuke zuzendari bakarra izan duela denbora guzti horretan zehar. Bere sortzailea izandako Stallman, hain zuzen ere.

Aurkezpenak eginda.

Asko laburbilduz. Jeffrey Epstein enpresariak ekimen sozialaren eta judizialaren itzala izan zituen bere gain. Hala behar zuen, kontutan hartzen badugu sexu-esplotazio helburuetarako pertsonen salerosketa leporatzen dion epaia martxan zela. Udan bere buruaz beste egin zuen espetxean. Inbestigazio horren bitartez beste izen batzuk agertu ziren. Zerrenda horretan agertzen den izenetako bat Marvin Minsky da (2016an, 88 urte zituela, zendu zen MIT institutuko irakaslea). Itxura denez, bigarren honek, Epstein sareko neska batekin harreman sexualak izan zituen, neskak 17 urte zituela. Virginia Giuffre da emakumearen izena. Harreman sexual horiek – Giuffre-ek berak salatu zuenez -, bere borondatearen kontrakoak izan ziren. Stallman-ek, Minsky babesteko asmoarekin, MIT-eko posta zerrenda batera e-posta bat bidali zuen. Bestalde, babeste aitzakia horrekin Stalman-ek erabili zituen esaldi batzuk… en fin. Iritziak izanda ere, defendaezinak dira.

Stallman-ek, publikoki, Minsky-k Giuffre bortxatu izana zalantzan jartzen du. Esaldi hauek, badaezpada, ez ditut itzuliko: “We can imagine many scenarios, but the most plausible scenario is that she presented herself to him as entirely willing.“. Esaldi horri, beste hau gehitzen dio: “Assuming she was being coerced by Epstein, he would have had every reason to tell her to conceal that from most of his associates.“.

Zoritxarrez, albiste honen bitartez jakin dudanez, ez da Stallman-ek honelako astakeriak esaten dituen lehen aldia. Geek Feminism Wiki-a irakurtzea gomendatzen dizuet. Gaiak eztanda egin eta gutxira, iragan hurbileko beste albiste batzuk argiztatu ziren. Stallman-ek bere web orrian egiten dituen zenbait iruzkin, adibidez. Hauetako batzuk irakurtzea oso bortitza izan da. Argazki hau bere bulegoko atea omen da. Egia baldin bada, argazki hori misoginoarekin lerratzeko hamaikatxo argumentu bururatzen zaizkit.

Selam Gano-ek – adimen artifizialean aditua eta MIT-eko ikasle ohia – Medium blog plataforman idatzitako Remove Richard Stallman artikuluan nire honetan baino askoz hobeto zehazten da gertatukoa. Bertan aurkituko duzue, besteak beste, Stallman-ek bidalitako e-posta, osorik.

Stallman-i egurra eman dieten iruzkin asko irakurri ditut. Babesa agertu nahian, feminismoa deuseztatzen, ikusi ditudan bezainbeste. Baina ez. Oso gauza desberdinak dira, adibidez, Putzuzulo gaztetxean eman zuen hitzaldia hiru orduz atzeratu izana edo honelako iritziak defendatzea. Gizarte askeago baten ametsa dugun software librearen aldeko ekintzaileok (are gehiago, emakume batek bortxaketa salatu duela kontutan hartzen badugu), Stallman-en adierazpen hauekiko tolerantzia zero izan beharko genukeela uste dut. Software librea egurtzeko albiste hau erabili dutenek, beraien argudioak berrikusi beharko lituzketela pentsatzen dudan modu berdintsuan.

Giuffre-k merezi duen erreparazioa lortzea desiratzen dut. Stallman-ek bere hitzengatik gertatutakoa zalantzan jarri izanagatik barkamena eskatzearekin batera hasi daiteken erreparazioa.