Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Edo: Ni? Inmuni.

Latinaren deklinazioak nola erabili jakin gabe buruz ikasi nituen garaiak gogorarazi dizkit izenburuak, baina harira. Okertu orduko, nire latina hautazkoa zen. Ez dagokidan adinik ez, mesedez.

Immuni izeneko aplikazioa izan da, Europa mailan, kontaktuen arakatze-aplikazioetan Google Play-n lurreratu den lehenetakoa. Suposatuko zenuten. Italiari dagokio. Eta euskaldunoi, espainiarrei, frantsesei eta Errusiako komunistei. Eta kapitalistei ere. Sortzailea, edo behintzat aplikazioa merkatura atera duena, Italiako Ministero della Salute izan da. Osasun saila izan zitekeen, Ministerio de Sanidad, Consumo y Bienestar Social edo Ministre des Solidarités et de la Santé. Barkatuko nauzu, baina argumentuaren txistea bukatzeko, zirilikoz idaztea gehiegizkoa deritzot.

Hain zuzen, hiru aukera daudela uste dut: lehena -noski, baztertu egingo litzatekeena-, neoliberal italiarrek azkenaldian Marx irakurri izana da, eta Covid-19ren borroka piztu izana ikuspegi internazionalistatik. Bigarrena, aplikazioa Google Play-ra igotzeko konfigurazioan nahastu izana. Eta hirugarrena, gainerako europarrak baino azkarragoak izatea. Gatazkaren konponbidea, edo aukeren erantzuna, biaren asko eta hiruaren zertxobait izango delakoan nago.

Lemoizetik Italiako Covid-19ren jarraipena egiteko aplikazioa instalatzeko aukera ikusi nuenean, burura etorri zitzaidan lehen galdera ezinbestekoa izan zen: zertarako? zer ekarpen egin diezadake, euskaldun gisa, datu-base horretan sartzeak? Norbaitek esan zidan: Italiara bazoaz erabiltzeko. Bistan da ez zuela erantzuna gehiegi pentsatu. Zuetako edozeinek erantzun ziezaiokeen gauza bera erantzun nion nik ere: ez dut hegan egiteko gaitasuna -fisikoa-.

+1.000.000. Aplikazioaren deskarga-kopurua letra hauek elkartzen ari naizen egunean. Wikipediaren arabera, Italiako errolda 60.541.000 pertsonakoa da. Horrek, kasurik onenean, %2ko instalazio-tasa ematen die. Dezimal batzuk oparitu dizkiet. Berriz diot: kasurik onenean. Nire instalazio hipotetikoa ere konputu horren barruan sartzen baita. Hemen bi aukera ikusten ditut: edo ez dute jakin aplikazioa saltzen -ez behintzat uste izan zuten bezala-, edo teknologia erabiltzaileok uste zutena baino azkarragoak gara. Oraingoz bigarrena aukeratuko dut.

Hala ere, bitxia da.

Nahiz hala dirudien, konspirazioaren teorian erori gabe, aste honetan bertan hasi gara horrelako titularrak irakurtzen. Bitxia da, halaber, guztiek, orain dela gutxi arte, erabiltzen zuten ezinbesteko erabilera tasa -eta balizko adituez ari naiz-, %60tik gorakoa izatea.

Ezin dute zuritu erabilera-datua, baldin eta titularrek zuritzen ez badute.

Izan ere, azkenean ez Orwell, ez Huxley. Hurra Bradbury.

(Hurra Luzarraga idazteak, egoera aski distopikoagoan jarriko ninduke. Bioteknologia. Hala ere.)

Aurrekoan, hezkuntzaren esparruan burujabetza teknologikoa sustatzeko beharraz hitz egin nuen. Ikasleen pribatutasuna eta datu horien erauzketatik ekonomikoki bizi diren enpresa handiak aipatuz. Argumentatu nuen, garrantzitsuena ez dela ikasgaien material didaktikoa soilik: material hori nola ematen dugun pentsatzea ere garrantzitsua dela.

Azken finean, “zer” bezain garrantzitsua da “nola”, helburuak ez baititu bitartekoak justifikatzen. Ezta maitasunean ere. Ez beti behintzat.

Esan diezazueket arrakasta neurritsua izan duen artikulu bat izan dela, eta gustatuko litzaidake pentsatzea zuetako batzuei, nahiz eta agian konbentzitu ez, gutxienez, merezi duen garrantzia ematen ez diogun zerbaitetan pentsatzeko balio izan dizuela: pribatutasuna hezkuntzan eta eremu digitalean.

Baina artikulu honen lehen paragrafoan aurreratu bezala, askoz arrazoi gehiago daude burujabetza teknologikoa sustatzeko. Eta Hezkuntzan ere Librezale-n badakigu.

Dakizuenez, Euskal Herriko ikasgeletan software librearen erabileraz eta burujabetza teknologikoaz arduratuta dauden pertsona-taldea da Hezkuntzan ere Librezale. Dozenaka gurasok, irakaslek eta aktibistek osatzen dugu (ikasle bat edo beste ere badagoela pentsatzea gustatzen zait).

Pertsona horien borondatezko lana taldearen hurrengo deialdi publikoan islatuko da: Hezkuntzan librezale topaketak.

Topaketa birtual hauetan bi mahai-inguru izango ditugu, bi saio desberdinetan. Lehenbizikoak balioko du jakiteko nola bizi izan duten hezkuntza komunitateko zenbait partaidek online hezkuntzaren erronka Covid-19-aren alarma egoeran, eta ekainaren 11an izango da arratsaldeko 18:00tan. Bigarren saioan, ekainaren 18an 18:00tan, gizarte gisa hezkuntzaren aurrean ditugun erronka teknologikoei buruz hitz egingo dugu, galdera potolo bat erantzun nahiez: nola egingo diegu aurre erronka hauei kolektibo gisa indartuta atera nahi badugu? Bigarren saio horretan hizlari gisa parte hartuko dut, eta software libreari eta burujabetza teknologikoari begira jarriko naiz, Durangon aurkeztu genuen komunikatuan sakonduz.

Bi saioetan parte hartzera gonbidatzen zaituztet hemendik ere.

Gustatuko litzaidake azken aste hauetako lanak ehunka iritziren ordaina izatea: hezkuntzaren esparruan burujabetza teknologikoaren eztabaida txertatzeko.

Gaiak gure arreta merezi du.

Trump jauna zenbait egunetan kabreatuta iristen omen da ohera. Tximino-plantetan imajinatzen dut. Hiperkabreatuta. Eta hiperazeleratuta.

Gaurkoa laburbilduz: Twitter plataformak Trump jaunaren txio bat ezkutatzea erabaki ei du eta albisteak ez du presidentearen poztasuna piztu. Twitter-ek dio txioaren testuak -irakurtzeko batere interesik ez dut-, gorrotoa eragin dezakeela. Amerikako Estatu Batuetako presidentearen mezuen mailari so eginez, zerbait berria balitz bezala.

Esan gabe doa ez natorrela bat ideologikoki Trump jaunak sustatzen duen estatu eta ekonomia ereduarekin, baina, badaezpada, hobeto aipatu. Gehien harritzen nauena da hilabete baino gehiagoan ez zuela atzamarrik mugitu estatubatuarrak Covid-19tik babesteko, baina 48 ordu baino ez dituela behar izan Twitter “zigortzeko” neurriak hartzeko.

“Egun handia izango da sare sozialetarako eta inpartzialtasunerako!” txiokatu zuen. Prestatzen ari zen dekretuari buruzko xehetasun gehiago eman gabe.

Handik ordu batzuetara jakin genuen sinatutako dekretuak Estatu Batuetako epaileei (edo) lege bat berrinterpreta zezatela eskatzen ziela. Antza denez, erabiltzaileek argitaratutako edukiengatik Silicon Valley erantzukizunetik salbuesten duena. Sare sozialen aurkako auziak errazagoak izatea da, funtsean, helburua. Edo hori esan digu behintzat. Sare sozialen indarra kontuan hartuta, oso zaila egiten zait horrelakorik imajinatzea. Ipar Amerikako presidentearen hitzetan, historikoki adierazpen-askatasuna errespetatu duen herrialdea da berea, eta praktika antiamerikarra eta antidemokratikoa ei da bere hitzak ezkutatzea. Hipokritagoa izatea ez dirudi gauza erraza.

Hala ere, nire ustez, Trump-ek eskerrak eman behar dizkie gizarte-sare horiei; adibidez, Cambridge Analyticak egin zizkion mesedeak edo Youtubeko algoritmoek, xenofobia eta faxismoa sustatzea ordaintzeko. Besteak beste. Izan ere, niretzako berdin du Twitter izan, Youtube izan, edo Facebook izan. Ideologikoki gauza bera baitira. Ez didazu sinesten? Egin dezagun proba erraz bat. Sartu Youtuben, bilatu espainiar politikari buruzko bideo polemiko bat, adibidez, Pablo Iglesiasena, “markesa” hitza behin eta berriz errepikatuz. Ziur nago, gomendatutakoei erreparatzen badiezu, gutxienez VOXen en Libertad Digitalen hiru edo lau bideo aurkituko dituzula, bide horri jarraitzen badiozu… akabo. Zergatik? Ez zehazki faxismoa goraipatzeagatik, baizik eta sare sozial korporatiboetan polemikak saritzen direlako. Ez al dizue Youtubek inoiz gomendatuko terraplanismoari buruzko bideo bat?

Konspirazio teorietan sartu beharrik gabe, batzuk uste dugu hori ez dela kasualitatez gertatzen eta algoritmo horiek ez direla neutralak.

Trumpen gaira bueltatuz, dekretu berri hau lege-borroka luze baten abiapuntua izango dela aurreikus daiteke. Hala ere, nik Trumpi esango nioke ez dadila hainbeste haserretu, goza dezala bere bizi oparoa eta ez diezaiola haginka egin jaten ematen dion eskuari.

Adierazpen-askatasun handiagoa dugun Fedibertsora pasatzeko gomendatuko nioke? Hobeto ez aipatzea ere; Trumpek bere buruarekin pizten dituen haserre-mailak lasaitzeko arazoak izango lituzke, eta, ondorioz, ezingo luke onartu sare libreetan hainbeste balioesten dugun netiketa. Eta gainera, ez dut nahi, nire erruz, Fedibertsoa zaborrez betetzerik.

Bukatu dut interbentzioa, epaile jauna.

Aste honetan bi gai nituen buruan artikulua idazteko.

Lehenengoa, Covid-19-aren aitzakipean kontaktuen jarraipena egiteko aplikazioei buruzkoa zen. Bigarrena eskola areagotua. Lehenbizikoa oso mamitsua da, baina bigarrenaren alde egingo dut. Gaur inoiz baino garrantzi handiagoa baitu.

Hezkuntzan ere erronka berriak utzi dizkigu Covid-19-ak, eta argi dago erronka horietako asko, teknologia lagun izanda gaindituko ditugula. Bistan da ez naizela hezkuntzan aditua, baina iruditzen zait material didaktikoak eta ikasleen ikasketa-beharrak egokitzen baditugu eta ikasteko aukera emango dieten plataforma teknologiko egokietara bideratzen baditugu, ikasle askori lagunduko diegula koronabirusaren ondorioz ikasketak ez geldiarazten.

Baina honek, berriz ere, dilema handi baten aurrean jartzen gaitu: on line estrategia didaktiko bat definitzean garrantzitsua da ezarri beharreko softwarea? Bada, badirudi askok ezetz sinestarazi nahi digutela, baina noski baietz, oso garrantzitsua da.

Gaur akaso atzo baino zentzu handiagoa du Hezkuntzan ere Librezalek duela hilabete batzuk aurkeztu zuen adierazpenak.

Izan ere, nik interpretatzen dudanaren arabera, bi aukera besterik ez zaizkigu aurkezten. Lehena, funtsezkoena material didaktikoa dela argudiatuz, datu erauzketatik bizi diren -eta aberasten diren-, enpresen aplikazioen erabilera sustatzea da. Bigarrena, hezkuntza-arloko burujabetza teknologikoa material didaktikoa bezain garrantzitsua dela onartzea. Bigarren kasu honetan, gure ikasleek material didaktiko onena izateaz gain, multinazional handien mende ez egoteko moduak bilatzea da erronka honen oinarria.

Ni bigarren interpretazioaren aldekoa naiz.

Hau da, gaur eztabaidatu beharrean, atzo eztabaidatu behar genuena: ikasgelak ikasgeletatik atera eta etxera eramateko bidea, nola egin? Horretarako, ezinbestekoa da software libreko irtenbideak sustatzea eta gure esku dauden neurri publiko guztiak jartzea, ikasleek Internetera konektatu gabe, ikasteko ordenagailurik gabe, ikasteko espazio egokirik gabe eta pribatutasunik gabe gera ez daitezen.

Zer nahiago duzu mediku euskalduna edo mediku ona? Bi gauzak. Ondo da, bada, iritsi da unea, galdetzen digutenean, zuk zer nahiago duzu ikasleak eskolara “joatea” edo ikasleen pribatutasuna errespetatzea? Erantzun dezagun: bi gauzak.

Zoritxarrez, hemen ez dago tarteko biderik, informatika 0 edo 1 da. Burujabetza teknologikoa dago edo ez dago. Bistan da, gaur, ez dagoela. Agian, norbait damututa dago Euskaltel oparitu izanaz. Damutze hitzaren adiera ezagutzen badu behintzat.

Laburbilduz, kontrakoa saldu nahi badigute ere, sendagile ona izatea ez da bateraezina euskaldun izatearekin, eta online ikastea ez da bateraezina pribatutasuna errespetatzearekin.

Baina prest gaude, behingoagatik bada ere, gauzak ondo egiteko? Ikusiko dugu.

Onartuko didazue Covid-19aren inguruan txapa pixka bat ematen jarraitzea. Establezimendu batzuek “gerra koronabirusari aurre egiteko” lemapean hartu duten neurri konkretu bati buruz. Izan ere, konfinamendua hasi genuenean, ez ziren gutxi izan, gerra-terminoa birus baten aurka erabiltzea asmo txarrez egina zela ohartarazi ziguten ekintzaileak. “Gerran eta maitasunean denak balio du” esaten ei dute, ezta? Jakina, ezetz. Ez kasu batean ez bestean.

Joan den asteko artikuluan, aurreratu nizuen bezala, establezimendu batzuk kamera termikoak ezartzen ari dira koronabirusari gerra partikularra irabazteko. El corte Inglés zen haietako bat eta, antza denez, ez da bakarra izango. Artikuluaren azken paragrafoan, AEPDk gaiari buruzko iritzia eman zezakeela aipatu nuen. Dagoeneko emana zuela ohartu gabe. Baina utz dezagun hori aurreragorako.

Munduko Osasun Erakundeak tenperatura-eskaner hauen buruzko iritzia eman du. Ez bakarrik kamera termikoen inguruan, baita zenbaitek egin nahi dizkiguten tenperatura-neurketei buruz ere; adibidez, autobus-geltoki batzuetan. Lehenik eta behin, esaten digu kamera horiek sukarra duten pertsonak bakarrik detekta ditzaketela, sukarra oraindik garatu ez dutenak (infektatutako pertsonek 2 eta 10 egun bitarte behar dituzte sukarra izateko), jakina, ezin dira detektatu. Oso interesgarria iruditzen zait asintomatikoen gaia koronabirusaren detekzioan. Hain zuzen, irakurri dut koronabirus frogetan positibo ematen duten 4tik 3 asintomatikoak direla. Portzentajerik moderatuenek %43 asintomatikoak direla adierazten dute. Oso interesgarria iruditzen zait establezimenduak kamera-termikoz betetzea detekzioaren eskusarekin, kasurik onenean 10 kasutik 4 detekta ditzagun. Kasurik okerrenean… egin kalkulua.

Lehen esan dudan bezala, sukarra bera ez da COVID-19 edo gaixotasun jakin baten adierazle. Gaixotasun askoren sintoma da, eta ez bakarrik gaixotasun infekziosoena. Oso beharrezkoa iruditzen zait espezifikazio hori egitea, are gehiago kontuan hartzen badugu kamera termikoen neurriek ez dutela bermatzen sintomarik gabeko edo sintomatologia arineko pertsona kutsakorrik ez pasatzea. Hala ere, tenperatura-neurketan positiboa ematen dutenak kriminalizatzea bermatzen duela uste dut. Eta, era berean, guztion kontrako kontrol sozialeko aparteko neurriak hartu ahal izatea bermatzen dute, nire ustez datuetan oinarrituta inolako justifikaziorik ez dutenak.

Nahiz eta aditu askok, nik irakurri ditudanak askok behintzat, uste duten neurketa horiek erabilgarriak izan daitezkeela, dendetako jabeek sintoma hori interpretatzeko gaitasunik ez izatea garrafala izan daiteke, eta pribatutasunerako eskubidean ahultasun asko eragin ditzake (besteak beste).

Gorputzaren tenperatura eta balizko sukar sintoma osasun datu bat da, eta ezin da arinkeriarekin tratatu. DBEOn, aurreko artikuluan esan bezala, informazio mota horrek babes berezia du.

Eta puntu honetara iritsita, AGPDren gaira itzuliko naiz; izan ere, erakunde horren arabera, tenperatura hartzea “eragin bereziki bizia” du eragindako pribatutasun-eskubideei dagokienez. Eta dagoeneko, nork baloratuko du “eragin bereziki bizia”? Ba norberak hausnartu beharko duela ematen du. Baina balorazioan kontuan hartu beharko zenukete datu hori ez dela bakarrik osasun datu bat, baizik eta datu horretatik abiatuta pertsona batek gaixotasun bat duela edo ez duela ondorioztatuko dela. Horrek, dendetako jabeek sintoma hori interpretatzeko gaitasun ezarekin batera, panorama jakin baten aurrean uzten gaitu. Nire ustez, Streanger Things-ekoa baino beldurgarriagoa.

Eta bai, onartzen dut, egia da gorputzeko tenperatura beste balioren batekin lotzen ez bada, ez duela nire nortasuna adierazten. Baina, hasteko, nire pertsona estigmatizatzen du.

Horri guztiari gehitzen badiogu establezimenduak ezartzen ari diren kamara asko grabazioak gordetzeko aukera ematen dutela… Inork ezin dit esan datu horiek nire nortasuna ez dutela adieraziko. Hala ere, AEPDk argudiatzen du datu horiek Laneko Arriskuen Prebentzioari buruzko Legearen 22.1 artikuluaren arabera hartzea, legez justifika daitezkeela. Baina, era berean, aipatu du datuak osasun langileek, mutuek edo laneko arriskuei aurrea hartzeko zerbitzuek soilik erabili ahal izan behar dituztela, baina ez enpresak berak. Eta benetan uste dugu hori horrela izango dela? Deabrua naizenez, pentsatuko dut enpresako pertsona bat egongo dela nire gorputz-tenperaturaren arabera establezimenduan sar naitekeen ala ez erabakitzen.

Pribatutasuna urratu dezakeen kontrol orok beharrezkoa, proportzionala eta mugatua izan behar du. Iruditzen zait horrelako neurri batek ez dituela demokrazia batek ezinbesteko izan beharko lituzkeen balore hauek errespetatzen.

Bukatu nahi nuke aipatzen kamera horiek hackeatzeko modu sinpleak bururatzen zaizkidala. Buelta gehiegi eman gabe bururatzen zait, adibidez, maskarilak erabil daitezkeela (nahiz eta badiren horiek antzematen dituzten adimen artifizialak), betaurrekoak, bizarra, aurpegia urez freskatu establezimendura sartu aurretik… gure pribatutasuna babesteko neurri gisa, zer egingo dugu?

Ez dakit zenbat denbora gelditzen den Covid-19-aren kontrako neurrien kontra, neure burua intsumiso deklaratzeko. Baina aspaldi gainditu zen onargarria deritzodan muga.

Teknokrazia zoragarria geratzen ari zaizue.