Donostia 2016 irekiera: Sinesgarritasunez, zutik

Atalak: Kultura

Donostiako “bonberenea”n aterpetu ginen estu-estu larunbatean, Easoko egoitzak ateak herritarrei irekitzeko ekitaldian. Ez nuen Donostia 2016rik nahi, baina emanaldiak nire bihotza irabazi zuen. (Egunean zehar Donostiako zortzi auzoak kultur ekintzez lotu zituen Artejira ekimenak eta zortzi zutabe hauek batu ziren arratseko emanaldian).

Iban Garate, Ane Gabarain eta Ainhoa Moiuak aurkeztu zuten emanaldia: Oreka izango zuen zutabe edo muineko ideia. Behingoz hizkuntzen arteko orekan ikuskari bat nola egin adibide ederra izan zen, horregatik bakarrik merezi izan zuen. Publiko guztiarentzat irekia (gor-mutu eta entzumendunentzat), euskaratik sortua, gazteleraz ere oso ongi jarraitu zitekeena eta ingelesak eta frantsesak aberastua. Zer mezu zein hizkuntzetan eman inteligentzia finez hautatua iruditu zitzaidan. Hizkuntzak aberasgarri erakutsi ziren, guztiak tentagarri.

Oreka kontzeptua mamitu zuten lan eszenikoek izan zuten harridura elementurik. “Hortxe zegoen eta ez zitzaidan inoiz okurritu!” entzun genion bati eta besteari, esaterako soka-tiraldiaren erdian zapiaren ordez ekilibrista bat ikusi genuenean atzera eta aurrera. Edo amaieran kalera atera eta eraikinaren fatxadan, lurretik perpendikular bikote bat dantza lotuan aritu zenean, ikusleak ahozabalik utziz.

Kritikotasuna, kulturaren K hori

“Hemengo inork badaki zertarako den kultur hiriburuaren kontu hori guztia?” askok eta askok duela juxtu hiru urtetik buruan darabilgun errezeloa zapla bota zuten aurkezleek eurek. Kulturak gizartea kohesionatzeko eta zubiak eraikitzeko duen balioa eta izendapenak gure ezagutarazteko ematen duen aukera jarri zituzten erantzun gisa.

Gordintasun berarekin azaldu zuten bideoz kaleko jendearen iritzia. Berdin gordin eta kritiko lotu zituzten kultur hiriburutza partekatuko dituzten Wroclaw eta Donostia hiriotan bizi diren bi musikarien adierazpenek,  errioxar-euskaldun bat Poloniakoan eta poloniarra gurean. Garbi geratu zen berez kulturalki oso aberatsa den hiria “loratzen” ikusi duela batak, eta aldiz “musikaria izanik ere ez naiz ia ezertaz enteratu” sentitzen duela besteak. Donostia 2016 aurrera ateratzen diharduten langileek “ze arraio!” batekin bizi dutena adierazteko hartutako tartea iruditu zitzaidan. Ezer justifikatzeko beharrik gabe. Oso osasungarria.

Gordina, zorrotza, benetakoa, generoaren sokan batera eta bestera sexu aukeren orekan aritu ziren Angel Errok irakurritako poemak, esanahia eraldatzen zuen Noemi Vianaren dantzak eta aldarteari ahotsa jarri zion Ainara Ortegak.

“Zalantza, balantza, orekaren dantza” dio estreinatu zen kantu ofizialaren leloaren hasierak (musika Juantxo Zeberio, hitzak Harkaitz Cano, Uxue Alberdi, Angel Erro eta Iñigo Goienetxe). Zalantza, sormenaren arrakala.

Artistek dezaketena

Maila handiko ikuskizuna izan zen. Aipatuez gain, opera jorratu nahiak Alemaniara eramandako Ainhoa Garmendia sopranoa entzuteko aukera izan genuen. Dantzaz konpainiaren lana, hain musika estilo anitzetako izen handiak elkarrekin ikustea, idazle estimatuen pultsua nabaritzea… Agurtzane Intxaurragak artez jositako lana izan zen. Hain alor eta jende ezberdinek dezaketenaz harrotasuntxoa sentitzekoa, eta diferentziez gozatzekoa.

Orekaren dantza eta zutitu den hori

“Zalantza, balantza, orekaren dantza; Erortzeak ez al du zutitzearen antza?”. Kantu on guztien hitzak bezala, honakoa mila gai zehatzez mintzo ote zen irudikatu nuen lehen entzunaldian, baita bere buruaz ere. Zer oreka ariketa egin behar ote diren egunero proiektu honetan, beronen bultzatzaile izanik lau erakunde ordezkatzen dituzten hiru alderdi eta koalizio bat! Zalantza, bakoitza bere erantzukizuna betetzen ari den, alegia, proiektuaren bultzatzaile diren erakundeek tiratzen ote duten proiektutik euren arteko oreka bilatuz eta erantzule agertuz, ala proiektua den euren arteko tira-birak orekatzen dituena eta erakundeak kontuak eskatzen dizkienak.

A zer balantzak sorrarazten dituen halako parafernalia boto biltzeko gailu izateak: kultur hiriburutzarekin enkapritxatutako alkatea alkate ez denetik kultur hiriburutzarekin zapuztuta bizi da, halako ponposokeriei pixa egin dien sektoreari dagokio orain antolatzearen ardura, udaletako aulki-dantzan musika jotzen duen periodicoak ekaitza iragarri du hurrengo ekintza guztietarako…  Zenbatetan ikusi(ko) dugun Donostia 2016 erortzen, botatzen…

“Erortzeak ez al du zutitzearen antza?” Bizitzan primeran etortzen den jarrera horrekin egoera iraultzeko gaitasuna sumatu zen inaugurazio ekitaldi hartan. Tituluen, kanpo-ederkerien, botere borroken azpitik kultur ekintzak ikusi genituen zutitzen. Eta hunkitu ninduen sentitzeak behingoan fokupean zutitu den hau euskal kultura dela.

2014-06-28, Donostia 2016ko Artejira ekimenaren amaiera ekitaldiak oreka izan zuen ardatz. Argazkia: Juan Carlos Ruiz / Argazki Press.