Pietrasanta: zer gertatu zen Europako erraustegi “seguruena”rekin?

Atalak: Sailkatugabeak

Rossano Ercolini-k, Zero Waste Europeko lehendakaria eta 2013ko Goldman saria jaso zuenak, Hernanin hitzaldia eman zuen maiatzaren 7an (hemen irakurgai hitzaldiaren laburpena). Bertan kontatu zuen belaunaldi berriko erraustegi “seguru”en ikurra falazia izan zela. Chiara Buratti kazetariak eman zituen xehetasunak bere blogean, 2015eko abenduko artikuluan:

Lucca probintziako Pietrasanta herrian 1974tik dute erraustegia (Falascaia deitua). Herriak 1.500 biztanle ditu eta denek izan dute gertukoren bat minbiziak jota. Erraustegiaren aurkako herritarren mobilizazioak “milaka” izan zirela dio Burattik. Eta urteak behar izan zirela herritarrek sumatzen zutena erakundeek (Herriko Osasun Unitateak eta Toskanako Ingurumen Babeserako Agentziak) onartzeko. Erraustegia itxiko zela zirudien une hartan, Ahaldun nagusiak, Vannino Chiti-k, agindu zuen erraustegi zaharraren ordez berria egiteko, juxtu zaharra zegoen eremuan. 1997an herritarrak erraustegiaren ateetan elkartu ziren, sarrera galarazteko erraustegi berria eraikitzeko prozesua abiatzera zihoazen Termomeccanica eta Consorzio Etruria enpresetako langileei. Poliziak 100 lagun eraman zituen atxilo, umeak eta aitona-amonak barne. Bideo honek bildu du momentu hura:

Erraustegi berria “hain da segurua, bizi ere egingo garela” ziurtatu zien herritarrei Enzo Papi, Termomeccanicako lehendakari ohiak. Ercolinik gogoratzen ditu politikarien eta osasun publikoa babesteko erakundeen promesak: “Herritarroi esaten ziguten Europako sistema kontrolatuena zela, dioxina isurketak etengabe neurtzen zituelako, ez urtean hiru aldiz bakarrik…”.

2003an Toskanako Ingurumen Babeserako Agentziak (TIBA) egindako azterketak erakutsi zuen erraustegiaren inguruko lurretan dioxina eta kutsatzaile kopuru handiak zeudela, legez baimendutakoa baino 12 aldiz gehiago. Beraz, udalak eta aldundiak ixteko agindua eman zuten. Baina bi aste soilik iraun zituen itzalita, TIBAren beste azterketa batek legearen barruko kopuruak erakutsi baitzituen.

Emisioak kontrolatzeko sistema manipulatua

Ercolinik hala kontatu zuen: “Hondakinak erretzen hasi eta handik bi urtera kudeaketa TEV Veolia multinazional frantziarraren esku geratu zen. Bitarte horretan, gutun anonimo bat iritsi zen epaitegira (boterea galdu zuen norbaiten bengantza izan zela uste dugu). Gutun horrek salatu zuen emisioak kontrolatzeko sisteman software bat jarri ziotela emisioak hamar aldiz gutxitzen zituena (Volkswagen autoek bezala), emaitzak baimenaren barruan egon zitezen beti”. TEV multinazionaleko exekutiboa zen Francesco Sbrana eta langilea zen Umberto Ricci izan ziren epaituak, 2012an. Fiskalarekin akordiora iritsi ziren eta 4.000 euroko isuna da bakoitzak jaso zuen zigorra. Ez zaigu zerorik ahaztu, 4.000 euro baino ez ziren izan. Herritarrentzat porrota izan zen. Baina ekarri zuen garaipenik ere: baimena urtebete eta erdira eten egingo zela erabaki baitzuten. Eta ez hori bakarrik, denbora tarte horretan ere ez zen berriro laberik piztu. Ia egunerokoak ziren herritarren mobilizazioen eraginez, erraustegia 2010ean itxi egin zen.

Baina herritarrentzat, “prozesua, benetan, 2015eko urtarrilean” bukatu zen: TEVeko lau kide (teknikariak eta zuzendaritzako kideak) epaiketetara eraman zituzten bide penaletik, 2007an erraustegiko ura araztu gabe Baccatoio ibaira botatzeagatik. Daniela Bertolucci-k (Versiliako Ingurumena Zaintzeko Elkarteko kidea) hala kontatu dio Buratti kazetariari: “Gauetan ur oso kutsatuak isurtzen zituzten ibaira. Inguruan bizi ginenok ikusten genuen urak sortzen zuen lurruna. Inork ikusiko ez zituela ziurtatutakoan egiten zuten. Baina lagun batek eta biok kamara hartu eta ezkutatu egin ginen. Lanean harrapatu genituen”. Sei hilabeteko kartzela zigorra eta bakoitzari 15.000 euroko isuna ezarri zien epaileak.

Eragin dituen minbiziak

Toskana osoan tumore kasu gehien dituen zonaldea da eta Italiako gainerako hiriekin alderatuta, minbizi kasuak hiru aldiz gehiago dira. Italiako gutxien industrializatutako inguruetako bat da baina aldiz gaixotasun hau duten pertsonen kontzentrazioa oso handia da: minbizia, leuzemia, sarkoma, linfoma ez-Hodgkin, haurren minbizia, Alzheimerra… Orain, 2003-2007 epean malformazioekin eta arnasketa arazoekin jaio ziren haurrak ari dira ikertzen.

Burattik artikulua bukatzen du herritarrek berreskuratu duten eguneroko bizitzako “luxu” bat kontatuz, egunero hori gozatzen dugun herritarroi hotzikara eragiteko moduan: “Bitartean, Pollino, Valerio eta Patrizia egunero goiz jaikitzen dira lanera joateko. Noizean behin begirada jasotzen dute, zerura. Oraindik ezin dute sinetsi urdin bihurtu denik”.

Historia kontatuta cortocircuito webgunean.

Kasuaren aipamen laburra Beppe Grilloren blogeko post honetan.

Sententziaren xehetasun denak kontatu ditu Daniela Francesconik Lucca in Diretta webgunean.