Kubako repentisten transmisioa: aitona mitikoaren (ustekabeko) biloba eta tailerrak

Atalak: Bertsolaritza, Feminismoa

Europa bat-batean jardunaldien barruan, uztailaren 12an Transmisioa izan da gai ardatza.

Rizo Maldonado ospetsuaren biloba Yunet López, bera ere repentista.

Patricia Tápanesek Kubako puntua transmititzeko modua azaldu du: “Puntu kubatarra belaunaldiz belaunaldi transmititzen da, etxean. Tailerrak ere badaude, eta hauetan Alexis Díaz Pimientak egindako metodo formala ematen da”. Ondoren Junét aurkeztu du, transmisioaren bilakaeraren adibide izan daitekeena: “leinu mitiko batetik dator: 40ko hamarkadan repentismo kubatarraren urrezko aroa bizi izan genuen, ordukoak dira repentista ezagun asko, tartean Rigoberto Rizo Maldonado, bere aitona. Yunetek etxetik jaso zuen repentismoa, eta umetan ikasi zuen baita ere bere herriko eskolan, eta egun bera irakasle da”.

Yunet López bere historia kontatu du, umore handiz: “Gure etxean lauda instrumentua entzutea oso berezia zen, aitona repentista baitzen. Aitonaren bidez, inprobisatzaile handiak gure etxean ezagutu nituen. Baina inork ez zekien nik inprobisatu nezakeenik, eta oso berandu jakin zuten. Zergatik? bada emakumea nintzelako. Gure etxeko arreta guztia zentratuta zegoen nire lehengusuan: mutikoak 10 urte bete zituenerako egin zioten bere dezima, ikasi zezan… Behin, gure ikastetxean egin zuten kaptazio bat errepentismoa ikasteko baina ni ez nintzen joan, nahiago izan nuen film bat ikusten geratzea. Gelara itzuli nintzenean nik ere dezima egin nuen, niri inork ez zidan erakutsi behar zerk zerekin errimatu behar zuen, barruan barneratuta neraman.

Hazten joan ahala, gure lehengusua musikari bihurtu da eta inprobisatzaile ni. Aitonarekin behin bakarrik kantatu nuen: repentismo tailerrean nabil irakasle, eta ikasturte bukaerako nire oparia izan zen ikasle bakoitzarekin gure etxean dezima bat kantatzea, eta bukaeran aitonak esan zuen berak ere kantatuko zuela”. Bideo honetan kontatu digu aitonak urtebetetzero dezima idazten ziola, eta 14 urterekin berak erantzun egin ziola beste dezima bat jarriz:

Tailerrak ireki zion zirrikitua berari inprobisazioan barneratzeko, eta berari bezala beste ume askori: “Gure aurrekoetan, ume asko hazi ziren inprobisatzaile helduekin batera kantatzen. Gure garaian inprobisatzaile eskolak asko lagundu zigun, ehunka umeren artean jardun ginelako kantuan”.

Egun, bera irakasle den tailerrean 15 ume daude “13 neska eta 2 mutil, baina ondoren jauzia eman behar denean gauzak aldatu egiten dira”. Euren helburua ez da denak inprobisatzaile ateratzea: “Hori ezin da. Bakoitza jaiotzen da bere doiarekin, eta tailerrak garatzen laguntzen du. Atera daitezke inprobisatzaile, edo dezima idazle, edo kantari”.

Publikotik galdetu du ea hedabideetan zer presentzia duen puntu kubatarrak: Batetik azaldu dute irratian gehien entzuten den saioetako batean ematen dela. Eta bestetik, oso zabaldua dela emanaldiak grabatu eta saltzen dituzten euskarri “piratak”. Honen aurrean babesgabe daudela inprobisatzaileak, euren obra ustiatzeko garaian, baina bestalde hedatzeko modu oso on bat dela, badituela bere alde on eta txarrak.