Mundu bat gaztelania eta ingelesetik pasa gabe

Atalak: Bertsolaritza, Kultura

Zinar Ala kurdua “Iritsiko da Eguna” bertso jarriak kantatu berri.

Apirilaren 17an, Hernaniko Biteri Kultur Etxean, Europa Bat Batean Kantu Inprobisatuaren Nazioarteko Topaketako emanaldia gozatu genuen. Lau hizkuntza gutxituetako kantu inprobisatuak uztartu ziren oholtzan: Sardiniatik Simone Monni eta Paola Dentoni; Zinar Ala kurdua; Herrialde Katalanetatik Christian Simelio eta Anais Falco eta bertako Arrate Illaro eta Maialen Lujanbio.

Estaturik gabeko lau herritako lau hizkuntza gutxituetan egiten den kantu inprobisatutik zertxobait eraman genuen golkoan emanalditik. Eta hiztunon poza, konplizitate beroa, Maialen Lujanbiok hasierako eta amaierako agurretan seinalatu zuenez, gozatu genuen emanaldia ez baitzen izan “mundu mailakoa, baizik unibertsala”; eta emanaldi eleanitza posible izan zelako “gaztelania eta ingelesetik derrigor pasa gabe”. Inprobisatzaileek amaitu ostean laburpena euskaraz irakurri genuen atzeko pantailan. Hala, erritmo egokian jarraitu genuen zuzeneko jarduna.
Bat egin genuen Zinar Alarekin, Alemanian bizi den kurduak publikoari derrigorrezkoa zuela gure kolaborazioa adierazi baitzigun, ezagutzen zituen euskarazko hitz guztiak erabiliz, Ankarako Espainiako enbaxadak ez baitzien bi inprobisatzaile kurduei etortzen utzi. Ulertzekoa, kurduek kantagai sarri mina izatea, dengbêja bidez herriaren historia eta ezinezko maitasunak harilkatzea, Iritsiko da Eguna bertso jarrietan entzun genuen gisa.
Sardiniarrek ere eguneroko gaiei heldu zieten, zabalean planteatuta, erdi librean ariko bailiran: landako bizitzaz eta hirikoaz aritu ziren. Entzuleontzat harrigarriena kantakera izan zen: Cantadoreek inprobisatu ahala, atzean ahots oso grabez oinarrizko akordeak pausatzen zituzten bi koro egilek (Stefano Cara eta Michele Deiana) janzten baitzuten kantua. Ideia bera modu ezberdinetan ematen du cantadore bakoitzak, eta doinuaren solemnitatean ironia fina erabili zuen Simone Monni gazteak, esaterako, udaberriaren edertasunarekin batera zementua larreetara azkar hedatzen dela kantatuz, (sasi?)metaforikoki. Han eta hemen eguneroko borroka txikiak (kasu honetan, elikadura burujabetzarena) berak direla ohartzeko ere balio izan zigun emanaldiak, Paola Dentonik amaitu baitzuen kantaldi hura gogoratuz “ez dugu landa utzi behar jaten ematen digun lurra baita”.

Arrate Illaro eta Simone Monni elkarrekin ofizioka. Atzean, ezkerrean zutik, cantadoreak kantatu ahala akordeekin laguntzen duten bi ahotsak.

Katalanek glosa, garrotina eta corrandak kantatu zituzten, Gerard Diezek soinu txikiarekin lagunduta. Publikoak bakoitzaren leloak kantatu genituen. Ez zuten aukerarik galdu euskaldunokin partekatzen dituzten erreferentziak erabiltzeko. Bertso politikoenak hauek kantatu zituzten, umore kolpez jantziak. Esaterako, Christian Simeliori bakarka aritzeko gaia jarri zion Maite Berriozabalek: “Lapurra izan zara, baina lanean hastea erabaki duzu”. Simeliok bota zuen orain legalagoa dela egiten duena, “ulertuko duzue, PPko zinegotzia naiz”. Gaiak planteatzeko modua eta hauei ekitekoa hemengo bertsolarien oso parekoa dutela ikusi genuen. Horren lekuko, Anais Falco eta Maialen Lujanbiok egin zuten saioa, biak corranda doinuan, eta Lujanbiok itzultzailerik behar ez zuela, elkarri erantzunaz. Emanaldiko puntu gorenetakoa izan zen.
Arrate Illarok Sardiniako Simone Monnirekin eginiko saioak ere utzi zuen kolpe ederrik.
Amaierako agurrak biribildu zuen emanaldia, guztiek Herrialde Katalanetako doinu berean kantatu baitzuten, bakoitzak bere herrialdeko instrumentuz lagunduta. Elkarrekin oholtza gaina soilik ez, egun osoa partekatzearen emaitza, inondik ere. Lehen emanalditik bigarrenera jauzi handia nabaritu bada konplizitatean, kantu inprobisatuak besteenekin josteko moldean, nolakoak izango ote dira hurrengo emanaldiak? Ez galdu bizitzeko aukera (apirilaren 19an Dononstian, 20an Iruñean, 21ean Markina-Xemeinen, 22an Uztaritzen eta 23an Aramaion), edo gutxienez, bideoz ikustekoa (bertsoa.eus-en).