Scheherezade Surià: “IKEAk katalogoa itzultzen inbertitzen du aurrekontuaren %70”

Atalak: Sailkatugabeak

Itzultzaileei txalo zaparrada bat eskainiz hasi du Scheherezade Surià-k “Itzulpenik gabeko mundu bat?” gaztelerazko hitzaldia.

Itzultzaileen lana ezinbestekoa da gaur egunean, baina beren lana oso ezezaguna zaigu. Hizkuntza eta kulturen arteko zubiak beharrezko ditugu gure mezua gehiago hedatu dadin. Filmetan kontziente gara itzulpenaz. Badira gozatu nahi dutenak burua gehiegi nekatu gabe, eta badira beste batzuek gehiago gozatzen dute filmaz bitartekari gutxiagorekin, azpitituluak jarraituz, nahiz horrek dakarren irudia gutxixeago jasotzea.

Literaturan ere itzulpena oso agerikoa zaigu.

Baina komuneko produktuetan ere badago itzulpena, esaterako, krema baten poteko osagaietan. Berdin sukaldeko armairuko elikagaiekin. Itzulita ez baleude, ez nuke jakingo alergia egingo digun. Medikazioen prospektuak itzulita egotea ere ezinbestekoa da. Itzulpenak bizitzak salbatu ditzake. Arriskuak seinalatzen dituzten testuek, medikuntzen aurrerakuntzen artikuluek, prospektu medikoek… aurrerapen horiek mundu osoan ezagutzera ematea oso beharrezkoa da. Berdin gertatzen da arreta zerbitzu publikoetan dauden interpreteekin (SOS deietan eta abar). Ospitaleetan interpreteen lana ere ezinbestekoa da, gertatu dira larrialdi kasuetan interpreteak egindako itzulpena gaizki ulertzearen ondorioz osasun kalte oso larriak eragitea.

Itzulpenak gure eskubideak bermatzen ditu. Legearen aurrean berdinak garela da oinarria, eta beste herrialde batera bagoaz edo kanpokoak hona badatoz, itzulpen zerbitzuak behar ditugu, legearen aurrean galduta ez egoteko. Epaiketetan ere eskubidea dugu nor bere hizkuntzan mintzatzeko, eta errumaniarren kasuak egon dira itzultzailerik egon ez dena eta beraz, denok atera gara galtzen kasu horietan.

Itzulpenak aberastasuna sortzen du. Multinazional asko merkatu berrietara irekitzeko ezinbestekoa dute produktua ongi itzultzea, herrialde hori ezagutzea eta ongi komunikatzea. Hartzailearen hizkuntzan mintzatzeak eramaten gaitu bere bihotzera. IKEAk katalogoa itzultzen aurrekontuaren %70 inbertitzen du. Katalogoak, kartelak eta dena itzultzearen balioa oso garbi dute.

Itzultzaile on batek laguntzen dizu buruhausteak saihesten, kultura ere kontuan hartu behar delako. Esaterako, “puto” izeneko produktu bat ongi salduko litzateke? Itzultzaile on batek badaki aholkuak ematen. Esaterako, Mitsubishi Pajero kotxeari izena aldatu zioten gaztelerazko merkatuetan sartzeko.

Kulturalki ere aberasten gaitu. Esaterako, filmak itzultzerakoan oharrak ere gehitzen ditugu itsuek irudiak jarraitu ditzaten.

Zergatik ez utzi itzulpena esku ez profesionaletan? Itzulpena ez delako errobotek egin dezaketen zerbait, guk esanahiak itzultzen ditugu. Itzulpen automatikoak laguntzen digu ulertzen, baina ezin du kontuan hartu testuingurua eta beraz ez du kalitatezko emaitza bat ematen. Pertsonak behar ditugu itzulpenak egiteko.

Filmen itzulpen amateurrak ere maiz ez dira egokiak, ezta literatura lanen itzulpen amateurrak ere.

Posible litzatekeen itzultzailerik gabeko mundurik? Bai, baina ez litzateke hain segurua, injustuagoa litzateke, tokikoagoa eta inkultuagoa.