Aitziber Aranberri: “Ez gara iristen, jende gutxi gaude zaharren egoitzetako egoiliarrak artatzeko, eta Aldundiari ez zaio axola?”

Atalak: Feminismoa

Apirilaren 29an Donostiako Kaxilda liburu-dendan Emakumeak greban mahai-ingurua antolatu zuten ELAk eta ARGIAk elkarlanean. Hiru hizlari hauek aritu ziren gela bete jenderen aurrean, bakoitza borroka bana kontatzen: Onintza Irureta ARGIAko kazetaria eta Berdea da more berria liburuaren egilea; Aitziber Aranberri Gipuzkoako zaharren egoitzetako langilea eta Nekane Zabala Hernaniko polizi-etxearen garbitzailea.

Onintza Iruretak eman zion hasiera solasaldiari, Bizkaiko zaharren egoitzetako greba arrakastatsuaz argitaratu berri duen liburuari tiraka. Jarraian, Aitziber Aranberri eta Irureta elkarrizketan aritu ziren, kazetariak galderak pausatu eta Gipuzkoako zaharren egoitzetako gerokultoreak erantzun:

[Onintza Irureta] Aitziber Aranberrik Donostiako Ategorrietako Villa Sacramento egoitzan egiten du lan, eguneko zentroan. DomusVi enpresa multinazionalak kudeatzen du egoitza. Duela dozena bat urte hasi zen sektore honetan lanean. Lanpostu finkoa lortu eta segituan afiliatu zen ELAn. Duela lau urtez geroztik ordezkari sindikala da. Martxoak 8an Bulebarreko ekitaldian hitza hartu zuen eta bere hitzartze kementsua buruan izango dugu askok.

Iazko irailean hasi zineten greban, Gipuzkoako zaharren egoitzetako garbitzaile, gerokultore eta erizainak. Zer moduz zaudete?

[Aitziber Aranberri] Indartsu, baina gorabeherekin. Eskatzen duguna ez da astakeria bat, eta seguru gaude lortuko dugula, bukaeraraino jotzeko prest. Nekatuta? bai.

2017tik zuen lan hitzarmena geldirik dago. Zein dira zuen eskakizunak?

Enpresa hitzarmena eta lurraldekoa biak batera sinatzea, sinadura bikoitza izatea. Eta 2017a eta 2018a ere sartzea hitzarmen berrian.

Lanaldi osoak eta kontratu mugagabeak eskatzen ditugu, horrek ekarriko baitu sektorea egonkortzea.

Plantila %10-15 igotzea zerbitzuaren kalitatea hobetzeko eta prekaritatea bukatzea. Ebentualen kontratuak oso prekarioak dira, rotazio ikaragarria dute…

Soldata igoera eskatzen dugu: lau urtetan IPCa eta %8a. Horrekin soldata arrakala murriztu nahi dugu, ze formaziorik gabeko gizon azpikontratatuek baino %30 gutxiago kobratzen dugu, urtean 6.000-7.000 euro.

Jaiegun eta igandetako plusak igotzea eskatzen dugu, ze urtean 365 egiten da lan sektore honetan. 20 minutuko atsedenaldia daukagu egunero, eta horietatik 10 minutu ordaintzen dizkigute baina beste 10 minutu ez, alegia, 7 ordu sartzen ditugu lantokian baina 6 ordu eta 50 minutu ordaintzen dizkigute.

Lan baldintzak patronalarekin negoziatu behar dituzue baina Gipuzkoako Aldundiak badu bere ardura. Zer jarrera du?

Finantzazioa Aldundiaren esku dago. Aldundiak esan zuen: zuek adostu lehenik patronalarekin, eta guk finantzazioa jarriko dugu. Patronalarekin aurreakordio batera iritsi ginen, baina Aldundiak atzera bota zuen, ez zuen finantzaketarik jarri. Nonbait, uste baino garestiago atera zaio Aldundiari patronalarekin lortutako aurreakordioa. Aldundiak ez zuen onartu, eta ELAren proposamen unilaterala zela esan zuen publikoki. Eta hor dago, harremana izoztua.

Zaharren egoitzak beste modu batez kudeatu behar lirateke? Pribatizazioak zuen prekaritatea dakar…

Zerbitzu publikoa eskaintzen dugu baina enpresa pribatuak kudeatzen ari dira, eta enpresak diru etekina bilatzen du. Gure sentsazioa da Diputazioak ez duela inongo jarraipenik egiten, nola eramaten den kudeaketa. Greba egunetan bai, axola zaiena egoiliarren ongizatea da, baina greban ez gaudenean zer? ez gara iristen, jende gutxi gaude denak ongi artatzeko, eta orduan Aldundiari ez zaio batere axola? Maite Peñak esan zuen Batzar Nagusietan “egoiliarren ongizatea zaindu nahi dugu greban”, bai greban eta urte osoan ere bai! Gero eta dependentzia altuagoko egoiliarrak etortzen dira: bizi itxaropena gero eta handiagoa da, etxean ahalik gehien egoten dira, eta beraz, zaharren egoitzara datozenek gero eta dependentzia handiagoa dute. Langile kopuru berarekin lan gehiago egin behar dugu egoera horretan.

Bizkaian Babestu elkartea sortu zen, grebalariak babesteko, lehen aldiz. Aurreko grebetan zaharrak abandonatzea leporatzen zitzaien grebalariei. Badirudi Bizkaikoan aldaketa sumatu dutela. Zuek nolako harremana duzue egoiliar eta senideekin?

Egoiliarrek ulertzen dute, ze egunerokoan ikusten dute bizitzen duguna. Senideekin aurreko grebetan sentsazio inkomodoa izan dugu, eta aldiz, oraingo grebetan hasi dira egoitza ezberdinetakoak elkar ezagutzen, harremanetan jarri dira eta babesa eskaintzen ari zaizkigu, hurrengo asteetan guri babesa adieraziz prentsaurrekoa emateko asmoa dute, Aldundia interpelatuz.

Gizartearen aldetik zer jarrera sumatu dituzue?

Zaintza lana beti emakumeek egin izan dugu, isilpean, errekonozitu gabe, egin beharrekoa zen… uste dut gizarteak hori oso barneratua duela eta ez duela ikusten zer lan egiten dugun. Orain profesionalizatu denean, prekarizatuta dago, gaizki ordainduta, eta oraindik ere onartu gabe dago gizartean. Bizkaian lortu zen zaharren egoitzetako lana ikusgarri izatea, hemen ez hainbeste. Ea lortzen dugun.

Zuentzat eredu izan da Bizkaiko greba?

Bai, ikaragarrizko oihartzuna izan zuen, gu ere joan izan ginen manifestazioetara, ikusten zen zenbat jende mugitzen zuten, kamiseta berdeak ezagun egin ziren…

Zuen lanaren okerrena zer da?

Lan fisikoa eta psikologiko oso gogorra da. Obrako langileak bezain nekatuta ateratzen gara. Psikologikoki ere bai, pertsonekin ari gara lanean, bakoitzak bere beharrak ditu… eta pertsonal falta badago, gure hitz erabiliena da “itxaron pixka bat, orain ezin dut”. Ez gara iristen denera. Denbora markatuta dugu zeharo. Orain dena ajustatzen dute.

Pertsonala gutxitu egin zen, eta lan gehiago jarri zizkiguten. Egun gimnasia ere egin behar dugu, arropa banatu behar dugu geletan (lehen garbitzaileek egiten zuten), jaten eman behar diegu (dependentzia altuaren ondorioa da).

12 urtetan hirugarren enpresa ezagutu dut, saldu egiten gaituzte, eta aldaketa bakoitzean murrizketak datoz.

Azaldu zer diren “dobleteak”.

Lankarga gehien goizean izaten dugu, egoiliarrak jaiki, garbitu eta gosaria ematean eta gauean dator beste lankarga, oheratzeko unean. Ebentualak diren batzuek egiten dute 8:00-10:30etara lan eta gero 15:0etatik 22:00etara egun berean, eta lan karga handienak diren bi momentuak dira.