Susaeta argitaletxearen erantzuna
Liburu sexista hauen aurrean gaitzespena adierazi eta erretiratzeko eskaera eginez jasotako mezuei erantzunaz, gutun hau jaso dugu erdaraz, Iñaki Susaetak sinatuta:
Sentitzen dut gure liburuak diren “Mutikoentzako ipuinak” eta “Neskatoentzako ipuinak” sexistak iruditu bazaizkizu eta molestatu bazaituzte. Inola ere ez zen hori gure asmoa duela 4 urte argitaratu genituenean.
Edozein modutan adierazi nahi dizut mota honetako ipuin bildumak oso arruntak direla merkatu espainiarrean, baita merkatu anglosaxoi eta frantsesean ere.
Europako argitaletxe nagusietako web orrietan sar zaitezke (Hachette, Random House, Dorling Kindersley, Penguin, eta abar), edo bisitatu ditzakezu Paris, Londres edo New Yorkeko liburu dendak, eta izenburu hauetako liburuekin topo egingo duzu. Asko harritu nau duela 4 urte baino gehiago argitaratu ziren bi liburu hauekin egun hauetan Euskadin egon den erreakzioak.
Gauza zen printzesen liburuak “Neskatoentzako ipuinak” izenburupean biltzea, amonek eta amek normalean printzesen liburuak euren alabentzako erosten dituztelako eta ez semeentzako, eta ez dut uste hori batere diskriminatzailea edo sexista denik, gauza bera gertatzen da filmekin, jostailuekin, soinekoekin eta abar (normalean ez da printzesen mozorro arrosa mutil batentzat erosten), eta gauza bera egiten da soldadutxoen liburuekin eta abar. Erosketa erraztea da bilduma bat sortzearen helburua, inoiz ez dugu inor diskriminatzeko intentzio izpirik izan.
Edozein modutan, etorkizunean arazoak eragozteko, liburu hauek argitaratzeari utziko diogu, edizioa agortzen denean.
Euskaraz gehien argitaratzen duen argitaletxeetako bat gara eta laguntza ofizialetatik euro bat ere jaso ez dugun gutxietakoa. Pentsatzen dut konturatuko zarela lan hau oso zaila dela eta errentagarritasun gutxikoa eta horretan jarraitzeko guztien laguntza behar dugula.
Agur bat,
Iñaki Susaeta
Hona hemen nik bidalitako erantzuna:
Nire harridura ezin haundiagoa denez, eskutitz hau idaztera behartuta ikusten dut neure burua.
Algortan, 2014.eko abenduaren 10ean
Egunon Iñaki Susaeta jauna,
Zure emaila jaso dut eta benetan eskertzen dizudala zure erantzun azkarra, baina horren inguruan badauzkat “gauzatxo batzuk” komentatzeko.
Ezer baino lehenago; zure hitzetan: “somos una de las editoriales que más libros publican en euskera…” Ba horrela izanda, hona hemen nire lehenengo harridura, nik mezua euskaraz botata ta hain euskalzale izanda (“somos de las pocas que nunca hemos recibido un euro de ayuda oficial”), zure erantzuna erdara hutsean egotea. Así que…., nahiago baduzu erdarara noa denok argi ta garbi ulertzeko mezuan esan nahi dudana, inportantea baita nere ustez.
Al hilo del párrafo anterior, no entiendo que tiene que ver el tema de las ayudas económicas hacia su editorial con el tema que nos atañe aquí que no es por cierto otro más que: “El sexismo en las publicaciones infantiles”, pero aparte de eso; tengo otra serie de cuestiones que señalarle con las que discrepo totalmente.
Empezando por el inicio de su respuesta usted señala sentir que me hayan parecido sexistas sus libros “Cuentos para niños” y “Cuentos para niñas”, olvidando el también citado en mi mensaje “Recetas para niñas”.
Y la cuestión no es que a mí personalmente me hayan parecido sexistas, sino que lo son. Teniendo en cuenta la definición de sexismo, podríamos decir que éste es (y no en palabras mías): el prejuicio o discriminación basada en el sexo o género, también se refiere a las condiciones o actitudes que promueven estereotipos de roles sociales establecidos en diferencias sexuales. Las actitudes sexistas se sostienen en creencias y estereotipos tradicionales sobre los distintos roles de género. El término no es solo un concepto dependiente de actitudes individuales, sino que se encuentra incorporado en casi todas las instituciones de la sociedad…
De no ser así ¿cómo explicar que puedan existir cuentos clasificados por el sexo con el que supuestamente hayamos nacido? ¿son acaso biológicos los roles, valores, actitudes, estereotipos asignados en función de ser niño o niña en nuestra sociedad?
Su argumentación de que “este tipo de agrupaciones de cuentos es algo muy corriente” (y puede citar todas las editoriales, librerías y demás que considere conveniente), no quiere decir que no sea claramente sexista, ya que todas y todos sabemos en qué mundo vivimos y qué transmitimos y reproducimos en él.
Me dice también “le sorprende mucho la reacción que ha habido estos días con estos dos libros publicados hace más de 4 años”. A mí personalmente, me sorprende muchísimo más que esto le sorprenda, al mismo tiempo que me alegra también muchísimo esa reacción, que si no ha sido anterior supongo será porque no sabíamos de su existencia (en mi caso al menos así ha sido) o porque nos estábamos suficientemente sensibilizadas/os con el tema y no sabíamos reconocer tan claramente el sexismo en los cuentos infantiles u otros campos.
No entiendo por qué supone que somos” las madres y abuelas quienes compramos libros de princesas para nuestras hijas y no para nuestros hijos”. Es esta una actitud que sobrepasa ya los límites de lo políticamente correcto para dejar bien a la luz el sexismo puro y duro que desborda el planteamiento de inicio.
Todo este cuarto párrafo de su email no tiene desperdicio en cuanto a actitud SEXISTA Y totalmente DISCRIMINATORIA, ya que nos marca que tipo de libros, películas, juguetes, disfraces o hasta colores son para cada sexo dejando al otro totalmente excluido. Usted me dirá ¿cómo es posible que esto no divida y limite a nuestras hijas e hijos desde sus más tempranas edades? Y eso sin entrar a analizar con mayor profundidad los valores, estatus, modelos, estereotipos, expectativas y demás consecuencias que generan tanto a corto, como a medio y largo plazo en nuestras criaturas futuras personas adultas del mañana.
No sé si personalmente tendrá noticias del “Plan Director para la coeducación y la prevención de la violencia de género en el sistema educativo” impulsado por el Gobierno Vasco que se está llevando a cabo en nuestros centros educativos de la CAPV; pero estaría bien le echaran un vistazo ya que explica perfectamente tanto la situación como sus consecuencias, así como los retos y metas de futuro para la construcción de un sistema coeducativo que contribuya a prevenir la llamada “violencia de género” (yo personalmente prefiero llamarla violencia machista que creo es lo que es ) y cualquier otra que tenga su origen en el sexismo.
Considero por tanto que publicaciones de este tipo atentan contra esos valores que tanto desde la escuela como desde la Administración (amparadas ambas por la legislación vigente al respecto) se están intentando transmitir, y apelo a su responsabilidad en cuanto al grado que como agente socializador y educativo le corresponde.
Me parece no sólo estupenda sino también urgentemente necesaria la no publicación de estos y otro tipo de libros “estereotípicos” similares, y no simplemente “para evitar problemas futuros” que usted señala, sino por ser de justicia social como pilar base de la igualdad entre personas.
Los problemas yo personalmente creo que ya se los han buscado con su publicación, y tal vez agravado con su desafortunada “supuesta justificación” con el email al que me refiero a lo largo de mi escrito.
Sintiéndome defraudada como cliente suya que fui en su día;
Un saludo;
JASONE ZARATE EMILIO
Mila esker Jasone. Zure gutuna irakurrita argumentazioa asko aberasten da! Hurrengoan bidali diezaiokezu euskaraz, aurrekoa ere norbaitek itzuli zion eta! Erantzuteko gutun eredu ederra. Eskerrik asko egindako ekarpen eta lanagatik.
Beste hau, nire erantzuna…
Arratsalde on,
Pensaba escribirle sobre la paridad, la igualdad de oportunidades, sobre el rol de géneros, sobre el significado de la discriminación… Sobre las consecuencias que tiene la “normalidad” de la que habla en su respuesta, como puede ser lo acaecido este mismo fin de semana en Euskal Herria por ejemplo. Pensaba explicarle que una persona de siete años no está interesada por la cocina o en “soldaditos” porque haya nacido con cierto órgano sexual, que el gusto por los colores no está ligada al cromosoma que tenga. Pero después de haber leído y releído su mensaje, me he dado cuenta de que no merece la pena porque ni siquiera lo entendería.
Puede que usted(es) acepte(n) y le(s) parezca “normal” que en el ámbito laboral no exista igualdad de oportunidades entre hombres y mujeres, que los espacios de poder los ocupen mayoritariamente los hombres y la mayoría de mujeres queden relegadas al ámbito doméstico y privado, que muchas mujeres no sientan más ambición en la vida que dedicarse a un hombre “que las proteja” y a su familia, que haya miles de casos de violencia de género (en Euskal Herria, en el Estado Español, e incluso en las sociedades como la francesa y anglosajonas, fíjese)… Pero sepa que cuando están ustedes comercializando ese tipo de cuentos, están también transmitiendo ciertos valores, los cuales propician esa “normalidad” y la van anclando en las nuevas generaciones.
Por otro lado, en cuanto al tema del euskera y la rentabilidad… Estoy segura de que no reciben ninguna ayuda pública por publicar en euskera; he ahí otro problema con el que convive cada día un sector en Euskal Herria. Otra opresión. Otra discriminación. Pero fíjese que para mí el poder encontrar buenos libros y cuentos en euskera sería lo “normal”. Tendría que serlo. Conseguir esa normalidad sí es trabajo de todos y todas. Igual que conseguir una sociedad justa, formada por niños, niñas, adultos y adultas iguales.
Si eso no es compatible con la “rentabilidad”, apaga y vámonos…
Ondo izan eta zorte on.
Kaixo Ira
Mila esker zuk eman diozun erantzuna gurekin partekatzeagatik! Irakurle askok bere gutuna irakurritakoan sentitu dugunarekin primeran konektatu duzu. Hurren arte!
Penagarria Susaetaren erantzuna. Eskerrik asko Estitxu ideia hori eman zenigulako eta Susaetak esaten duen bezala oraindik lan asko daukagu!!
Aupa Nekane
Ideia jendeak eman zuen, argazkien aurrean sare sozialetan adierazi zuen haserreak. Eta Susaeta erantzutera behartu duena guztion gutuna izan da, bakarra jasota ez zuten ireki ere egingo. Beraz arrazoi duzu, asko daukagu egiteko eta merezi du bakoitzak bere ideiak adierazteak! badu bere eragina saltzaileengan. Ondo segi
Kaixo,
Goian aipatutako guztiarekin bat nator, neuk ere susaetaren erosle sutsua naz eta momentuz hórrela jarraituko dut, dena den, Susaeta jaunari gauzatxo batzuk esango nizkioke, orain arte inork ez esatearena horixe baino ez dela, inork ez du esan, aipatu, salatu ipuin horien izenburua sexistak direla, baina horrek ez du esan nahi halakorik ez direla.
Eta bestetik nik orain dela bi hilabete, “sexista salaketa honi buruz ezer jakin Gabe” liburudenda baten bi liburu horiek gainbegiratu nituen, ea ze demontre ziren neska eta mutilentzako liburu horiek, eta biak gainetik begiratuta gustoko nituen, baina nahita ez nuen bat hartu, ni mutila izanda ez nago prest halako liburuak etxeratzeko, neska izanda ere ez nituzke erosiko.
Beraz, nire partetik horretan argitaletxea galtzaile atera zen, eta azkenik mundu osoan, tamales, sexismoa, matxismoa eta injuztiziak Beteta dago, beraz, ez da zilegia beste hizkuntzetan ere halako argitalpenak daudela esatea eta harro sentitzea.
Kaixo Arantza
Mila esker zure esperientziaren berri emateagatik. Oso argi eman dituzu argudioak argitaletxeek bere bezeroen baloreak kontuan hartu ditzaten, zeuk esan duzun moduan, gainerakoan eurek ere galtzaile ateratzen dira-eta. Erantzun guzti hauek “oparia” ere badira produktuen sortzaile eta dendentzat, bezeroen gustu, jarrera, baloreak aztertuta atxikimendu handiagoa lortuko duten produktuak sortzeko.
nire erantzuna hau izen zan:
eskerrik asko erantzuteagaitik, baina ez nago batere konforme emon duzuen erantzunarekin. Hasteko, euskeraz erantzun ez izanak asko harritu nau zuen argitaletxeak euskara bultzatzeko lana egiten baitu.. baina tira, liburuen harira itzuliz, berdin dit beste herrialdeetan eta argitaletxeetan ze eredu dituzten eta betidanik horrela izan bada, izan ere, betiko rol horiek hausteaz arduratu behar ginateke eta “neskentzako” eta “mutilentzako” ipuin bereziak egotea ez du horretan batere laguntzen. Gehien mindu eta harritu nauena zure laugarren paragrafoa izan da, ez dut sexismoa bultzatzen ez duen esaldirik aurkitu: amek eta amonek erosten dituztela neskentzako printzesa liburuak, mutikoei ez dagozkiela larrosa koloreko printzesa mozorroak..
egia esan ez dut liburu horretariko bat ere ez irakurri, baina zure erantzuna ikusita beraien edukia imajinatzeko behar ere ez.. eta erakutsi duzuen jarrera arazoa ulertu ez duzuenaren seinale dela uste dut.
ondo izan,
Mila esker E
Asko eskertu dut hizkuntzan jarritako arreta, jada zoritxarrez sexismoarekin bezala ohitu gara bezeroek hizkuntza batean elkarrizketa hasi eta lehen erantzuna erdaraz jasotzera. Zure erantzuna, gainerakoak bezala, oso eredu ederra iruditu zait bere horretan bidali nahi duenarentzat. Ondo segi
Kaixo,
Parkatu esatea, baina tipoak bere mezuan azaldutako argudioekin bat ez natorren arren, esan behar Jasoneren erantzunarekin ere ez natorrela erabat ados. Hasteko, ez dut uste euskaraz hitz egitea erabat beharrezkoa denik euskararen alde zerbait egiteko (nahiz eta abiapuntua hau izan litekeen).
Argitalpen hauei dagokienez, esango nuke baietz, badirela sexistak, eta era berean sinesgarria iruditzen zait estrategia komertzial batekin lotuta dagoela berauek argitaratzea.
Honekin, ez dut esan nahi argitalpen mota hau ondo iruditzen zaidanik. Esan nahi nukeena da badaudela beste hainbat kasu hau bezain sexista izan daitezkeenak baina itxuraz behintzat inor asaldatzen ez dutenak. Haurrentzako jostailuetan oso sarri daukazue, sukalderako gaiekin lotutako iragarkietan, eta beste hainbat produktu edozein supermerkatutan aurki ditzakezuenak: ilea/bizarra mozteko aitzurrak (gizonentzakoa eta emakumeentzakoa kolorez eta argazkiz desberdinak dira), ilerako tinteak eta abar luze bat. Ipuin hauen “pekatua” modu esplizituan mutiko eta neskatoak bereiztea izan da, baina esan bezala, ehunka edo milaka produktutan gertatzen da hau. Zentzu horretan, guztiz egia da merkatu estrategien ondorio direla. Produktu bera desberdin zuzentzen zaie gizonei eta emakumeei, nahiz eta berez berdina izan, gehiago saldu asmoz. Beraz galdera da, ea zergatik saltzen diren gehiago sexu-bereizketa egiten denean? Ba zoritxarrez gizarte hau oraindik sexista delako.
Beraz barkatu, baina tipoak nere ustez arrazoia dauka: ama eta amamek (eta aita-aitonek) ipuin hauek BAI erosten dituzte, normalean alabei irakurtzeko, eta alderantziz, kolore urdineko ipuinak semeentzat. Eta bai, horrelako bereizketa hauek tristetu egiten naute.
Dena den, ez gaitezen hipokritak izan sasi-feminismo baten izenean eta gauza bakoitza bere lekuan jar dezagun. Sexismoa badago hainbat lekutan, hainbat egoera eta produktutan, eta gu guztiok tranpa horretan behin edo behin jausi garela esango nuke. Zergatik beraz ez gara saiatzen denon artean eta denontzat mundu justuago eta parekideagoaren alde egiten?
Kaixo Oier
Asko poztu naiz debatera ekarri duzulako jende askok pentsatu duena bi liburu hauen tituluak piztu duen erreakzioa ikusita: alegia, gaia titulua baino askoz sakonagoa dela, beste batzuek eduki berbera eskaintzen dutela tituluan esplizitu egin gabe (beharrik ere ez!), eta hauen aurrean ez dela “ezer” esaten. Honen aurrean hiru argudio eta hurrengo pausoa:
1- Arrazoi osoa duzu, baina marra gorriak zaindu eta defendatu egin behar dira. Tituluan esplizitu egiteak garamatza arau bihurtzera (“hau horrela da, errealitatea, egia, da”) ipuin horietan inplizituki permititzen duguna. Alegia, askatasunerako zirrikitu denak ixten ditu: ez gara ergelak, denok alfabetatu gara sexismoan, denok ulertzen dugu kolore eta diseinu bateko produktuak sexu batentzako dedikatoriarekin sortzen dituztela, baina esaten ez den artean despistatuarenak egin nahi dugun guraso, ume, eta abarrek jarrai dezakegu teorian “kontrakoa” omen den sexuko jendeari oparitzen, aukeratzen.
2- Betiko argudioa da gizakiak miserableak garelako eskaintzen zaigula zaborra. Ez gara arrautza edo oiloa zer den lehenago esaten ariko, baina ados egongo gara oso errealitate kontrajarriak ditugula hezkuntzan, herritar asko eta asko eta askoren pentsamendu eta balioetan, eta etengabe “pitito-potota” sasi-dileman jartzen gaituen marketingean (marketing logika honen araberako soziometroa egingo balitz, Euskal Herriko eguneroko kezka nagusia neska edo mutil garen litzateke). Dena hobetu daiteke eta “sasi-feminismoa” epaitzeko autoritatea zurea bada agian dena irudituko zaizu suntsitu beharrekoa, baina esango nuke alde handia dagoela marketing honek etengabe saltzen dizkigun produktuen eta eskoletako testuliburuen artean, gauez asmatzen ditugun ipuinen artean, eta gure eguneroko praktika txikietan. Alegia, marketinga ez dela gure desioen ondorio, kasi doktrina markatzen ari dela.
3-Bukatzeko, erabat ados egonik hau izebergaren punta dela, zuk diozun moduan herritarrok “mundu justuago eta parekideago baten alde egiteko” sarri ekintza zehatzak behar ditugu, elkarrekin eta norabide berean aldi berean eginda emaitza bat izan dezaketela sinetsiko duguna. Ipuin hauekin horixe da gertatu dena. Eta motiboa eman dute debate sakonagora jotzeko (gaia pilpilean dago Gabon atarian!), opariak erabakitzen ari garenean parekidetasunaren irizpidea herritar askorengan aktibatzeko…
Mila esker Oier, pare parean etorri da zure erantzuna, justu produktu sexisten argazkiak partekatzea baita luzatu nahi dugun proposamena. Zureak ere gustura jarraituko ditut!
Kaixo Eztitxu,
Lehenik eta behin, eskertzea ere zure ekarpena, hau guztia aberasten duelako inpresioa ematen baitit. Era berean, zure erantzuna puntuka sailkatzeak ere laguntzen dit. Horrela ba, saiatuko naiz neu ere puntuka idazten.
1.- “Marra gorriak” diozu. Agian bai, baina ez dut uste. Nire ustez badaude marra gorriak egunero, etxe askotan eta albistegietan, Euskal Herrian hainbat, eta gainera errealitatearen gordintasuna hemendik kanpo -arlo honetan behintzat- oraindik askoz okerrago eta gordinagoa da. Honekin lotuta, esango nuke kasu jakin honetan mediatizatu egin dugula eta miseria hauekin beste batzuk estaltzen ari garelakoa. Nik ez nuke gehiegi teorizatuko sexismoan hazi garelakoari buruz, izan ere geure buruak zuritzeko eta justifikatzeko bidea izan daitekeela iruditzen baitzait. Konponbidea gure esku dago, eta guk geuk, bertatik bertara eta egunetik egunera jardunean aldatu dezakegulakoaz eta behar dugualkoaz erabat ziur nago.
2.- Marketing-ak doktrina markatzen duela diozu. Parkatuko didazu, baina ez nago batere ados. Marketing estrategiak gizarte eta fenomeno soziologikoak aztertuta burutzen dira, eta gizarte eta balio jakin batzuen barruan kokatzen dira arrakastatsu izateko. Parkatu esatea, baina multinazional handien nahia ahalik eta gehien saltzea baita, eta orokorrean etikaren balioak bost axola zaizkie. Oso erraza da errudunak kanpoan bilatzea, baina arazoa eta “errudunak” etxean bertan ditugulakoaz ere, ziur nago. Sasi-feminismoa dela eta. Ez naiz ni izango honen epailea eta ez da nirea autoritatea. Nik hausnarketa burutzen dut gai honi buruz dugun kontzientzia aberastu asmoz. Hau esanda, niretzat sasi-feminismoa zera da, parekidetasun faltaren benetako arazoak konpontzea bilatzen ez duena. Badakizu non ikusi dudan hau? Susaetako Jasonek tipoaren mezuari erantzundakoan. Susaetako tipoaren erantzuna goitik behera suntsitu duelakoa nahiko agerian dago. Alegia, ez dut zure mezuan erreferentziarik irakurri euskararen inguruan egindako kritikari buruz. Euskal Herrian, orokorrean atsekabez eta zoritxarrez daukadan inpresioa da politikoki zuzenak diren jarrera gehiegi ditugulakoa, gero baina arazoak errotik konpontzen uzten ez dizkigutenak. Hau ere bai, arazo horietako bat delakoan nago. Beste modu batean esanda, oso polita eta erraza da asmo onen aitortza egitea: denok nahi dugu munduko gosearekin amaitu, munduan pakea eta herrien arteko elkartasuna, poza eta zoriona… Baina benetan utopia hauetan sinisteak, kontsekuente izatea dakar; beste era batean esanda, ura makil batekin astintzen gabiltzala uste dut. Ez litzateke lehen aldia izango ere niretzat behintzat feminismoaren gorazarre egin duenik ikustea gero ekintzaz matxista samar jokatzen.
3.- Ados nago ere zurekin eztabaidaren beharra daukala gai honek. Batzuetan, gai honen inguruan errealismo punttu bat ere faltan somatu dut, eta ez dut esan nahi honekin errealitatea den bezalakoa eta gauzak dauden moduan onartu behar direnik, baizik eta arazoaren analisi egokia egiten laguntzen baituelako. Hegan badabil, lumak eta mokoa badauzka, txoria izango da ba, hegazkina beharrean, ezta?
Gehigarria.- Esandakoaz gain, proposamen zehatz bat. Itzali telebista, edota hobe, saldu, oparitu edo bota birziklatzera. Nik neuk adibidez ez daukat horrelakorik eta ez dut nahi. Gizarte kontsumista honetan, zenbat eta gutxiago izan marketing-aren eraginpean, hobe.
Eskerrik asko Eztitxu, bai irakurri eta bai idazteagatik