Hamabi arrakala mundua amesteko

Atalak: Sailkatugabeak

Txuma Murugarren, Marjinalia (Gaztelupeko Hotsak)

“Murukoa da mutil hori” entzuten nuen txikitan. Hots, Murugarren herrikoa. Nafarroan, gaztelaniaz. Txuma Murugarren musikariaren izena lehen aldikoz entzun nuenean ele horiekin oroitu nintzen. Nafarra izango ote da? Errenteriarra zela jakin nuen gero, nahiz ordurako Bizkaian egokitua zela sumatu. Gure geografiaren gorabeherak eta kontutxoak.

Sasoi Ilunak taldearen garaiak ez nituen ezagutu, nireak ere sasoi ilunak izaki nonbait. Murugarrenen ahots urratuak gure geografian gaindi autoz nindoala kausitu ninduen lehen aldikoz. Soraluzeko Gaztelupeko Xarra eta Ubane giltzarien hotsak ezagutzen nituen ordurako, ez ordea Gaztelupeko ahots arrakalatua.

Txuma Murugarren, aita gogoan, Marjinalia galtzarbean heldu zitzaigun iazko hondarrean. Aita opera zalea zela entzun nion irratitik, gure geografian gaindi nindoala beste behin ere.

Bilbo Hiria irratiaren hamargarren urtearen karietara mahai berean eseri ginen Murugarren eta biok. Ez ginen elkarren ondoan suertatu, ez berbarik elkarraldatu. Orain berriz, Biok sobera kantuak arrakalatzen dit bihotza: “Zenbat jende bizi zarete nire inguruan eta ez zaituztet sumatzen (…) Arrotzak gara”, burrunbatzen dit bere ahots sarkorrak.

Astetik astera, asteko politikariaren peskizan noala, Baiona, Iruñea, Gasteiz, Donostia edota Bilbora noala, entzun ohi dut Mururugarrenen Marjinalia. Burdinazko hodeien ostean hegazkinek arrakalatzen duten zerua irudikatzen dut autoan: “Hilurren den zeruak ezin die izarrei eutsi eta izerdi tantak erortzen zaizkio” dantzut murugarrenez. Eta politikarien azken esanak entzun eta bildu ondoren, bere ahots arrakalatuak “besoetan lur bat odolusten ari zaigula” esaten ote didan susmoak aztoratzen nau.

Goizean goiz, Ridi pagliaccio kantuarekin abiatu ohi naiz Mururekin, farandularen mundura. Gure orografia malkartsuko hamabi arrakalak dira Marjinaliako kantuak. Itsasoaren kulunka eta zeruaren zilarra barneratzen ditut Txuma Murugarrenen aire ozenen bitartez.

Gure lurraldeetako muinoen gaindi Gaua helduko da entzunez heldu ohi zait egunaren amaia. Bihar mundu aratz paregabea zoragarria sortuko dela amestuz. Marjinalian. Murugarrenen.