Urretxuko Euskal Jaia: beltza zerua eta Beltzak bide bazterrean

Atalak: Historia

Urretxuko Euskal Jaia: Karrozen ibilaldia

“Frankismo beltzean jaio zen Urretxuko Euskal Jaia, 1959an, euskal sena eta nortasuna pixka bat berpiztu nahiak bultzatua…”. Horrela idatzi zuen Gotzon Aranburu kazetariak ARGIAn (2009ko abuztuaren 2a, 2.195 zbka). Gotzon Aranburu bera da Jaiaren historia (Urretxuko Euskal Jaia) jasotzen duen liburuaren egilea. Historia oparo eta zirraragarria.

50. urtea atzo bete zen, igandearekin. Karroza, erraldoi, dantzari eta musikarien desfilearekin. Zeru beltza zegoen Urretxun. Zeruak mehatxu egin zuen, baita ibilaldian  zaparradak bota ere tarteka. Zeru beltza zen eta Ertzaintzaren Beltzak ere agertu ziren karrozak abiatzeko orduan. Zerua hodeiak nola halaxe paratu ziren ertzainak bide hasierako bazter batean. Mehatxuka.

Ertzaintzaren helburua euskal presoen aldeko egiten zuen karroza debekatzea zen. Udaletxeko agintariak, Iñaki Zabala alkatea buru, Ertzaintza buruak, eta karrozaren egile gazteak ikusi genituen atzera eta aurrera. Azkenik, karroza guztiz debekatu gabe, hainbat ikur eta argazki kenarazi zituen Ertzaintzak karrozatik.

Zeru beltzak nola halaxe mehatxu zuten Beltzek: “Argazkiak berriz jartzen badituzue, desfilean nahiz plazan (bertan amaitzen da desfilea) sartuko gara”. Nik entzun nuen bezala ekarri dut hona. Zehatzago, nik “esan dute que entrarán a saco” entzun nuen. Desfileak aurrera egin zuen horregatik.
Ertzaintzaren jokaera, udaldian Euskal Herriko jaietan izandako bera izan zen. Neronek desfilea segitu nuen. Gazteek presoen argazkiak jarri zituzten berriz, eta horrela sartu ziren plazan. Poztu nintzen.

Urretxuko Euskal Jaiak agintarien erabateko debekua ezagutu zuen frankismoan zenbait urtez. Frankismoaren bukaeran, artean ikurrina legez kanpo zegoela, hamaika ikurrina agertu ziren karrozen egunean eta orduko Espainiako Plazan. Guardia Zibila ez zen plazan sartzera “ausartu”.

Espainiako demokraziaren hastapenean, Plazak Gernikako Arbola izena zuen harrezkero, ETAren aldeko apologia egin zen plaza berean. Espainiako polizia ez zen plazan sartzera “ausartu”.

Atzo, esan bezala, poztu nintzen. Poztu nintzen Ertzaintza ez zelako Urretxuko Plazan sartzera “ausartu”. Poztu nintzen, beste behin ere, agintariek ez zituztelako Urretxuko kalea eta plaza euren aginduen eta nahien erara makurrarazi.