Luzebidea

Atalak: Euskara, Hezkuntza, Osasuna

Bide luzean Luzebidea

Aro moderno eta librea omen da gurea. Espainiako Estatuko
(horrela izendatzea demodé ote dago, naski) demokrazia aroren hasiera gogoratu zait negu hasiera honetan. Trantsizioa delakoa gainditua zen jada, Tejerazoa iragana zen alegia. Ordurako demokrazia Isidorok sendotuta zegoen, edo bermatzen hasia bederen. 

Luis del Olmo demokrata de prok Protagonistas saioa gidatzen zuen Radio Nacional de Españan. Tip y Coll umoregileak haren El Estado de la Nación ataleko izarrak ziren. Honelako hitzek halako algarak jalgiarazten zituzten euskaldunon bizkar: “Los vascos no hacen Manifestaciones si no Manifestapenak”, Tipek. “¡Qué pena!”, Collek
Are ausartuagoak ere baziren: “Los vascos no follan ni aunque se manifesta penen” decía Tipek. “Hila más fino Tip” ziotson Collek. “Venga Coll, que en vascuence no hace el amor ni Garaikoetxea, ni el lehendakari vamos” errepikatzen zuen Tipek. “En euskaras, as, as, ahora se dice en euskaras… as.. as”, Collek.
Ez du euri-jasa eskas bota harrezkero. Tiroak, bonbak eta trumoiak ere ez dira gutxi erori edo bota ere. Bego hor.
Saltus nola Ager aldeetan daukat jatorria, jatorria eta zoria. Lizarra aldera bueltatzeko zoria izan nuen trantsizioa kontsolidatu zenez geroztik urte askotara. Iruneroko orriotan kontatu ditut iraganean, Deierri eskualdeko gure aita-amen edota aitona-amonen gaineko hainbat pasadizo. Hala nola, uda garaiko arratsalde luzeetan, etxeko haurrak –edo haurrek– “traba” egiten zuelarik gure antzinakoek zerabilten “estratagema”.
– Ale, venga, ve a casa del tío y la tía y diles que te den el Estate y la Tenedera–, esan ohi zioten etxeko seme edo alabari.
Osaba-osaben etxean jada, osabak ez bazuen izebak, trepeta bitxiena eskuetan zuela zera ziotson chiquillo/ari:
– Toma, ten! Estate hay un rato jugando, majico.
Harrez geroztik, denboran puskaz geroago, Sakanako Lizarraga herrian ikasi dut, haren euskarazko aldaera. Aldaera eta bizipena. Izeba, ama, eta bi lehengusinekin berriketan ginen duela denbora gutxi. Lehengusinek euren ama eta nirearen gogo lausotuak biziarazi zituzten, baita nirea bizitu ere, nire pozerako.
– Ama, akordatzen zarie, gure aita zenak nola esaten zigun?
“Zer?” izebak. “Ba, hori. Zoazte osaba Cesareoren etxera eta Luzebidea emateko esan”. “A, bai, bai” izebak. “Akordatuko ez naiz ba!”.
“Osaba agertzen zen atera. Aitaren mandatua egin eta jolasten geratzen ginen. Handik puska batera osaba agertzen zen eta…”
– Zoazte etxera, zoazte, lasai. Esan aitari Luzebidea neuk e(ra)mango diotela geroago–.
– Eta zuk ama, gogoratzen al duzu?, neronek.
“Bai, hala esaten ziguten ere zuen aitona-amonek. Jexux, haiek garaiak!”.

Bide luzean eta maitasunean, euskaldun iraunen dugu guk ere.

Miren eta Jone lehengusinei esker, eurei eskainia. Bide luzean eta maitasunean, euskaldun iraunen dugu guk ere.

PS: Azaroko Irunero aldizkarian agertua (189. zenbakia).