Joshua

Atalak: (E)gizartea, Hizkuntzak

Itsasoa laino dago...

Astean behin egiten dut Hendaiatik Zumaiara bidaia. Bide bat maiztasunez egiteak bizitzaren egunerokoa berritzen dizu, baita begiradak –eta pasadizoak– etengabe berritu ere.

Itsasoa laino zegoen Hendaiatik Zumaiara bidean, eta laino sarria ere Zarauztik harantza. Eguna urraturik, Getarian nengoen jadaneko, Juan Sebastian Elkano nabigatzailearen irudiak itsas zeru-muga ozta-ozta seinalatzen zuen. Brastakoan, gizonezko tantaia agertu zitzaidan estatuaren pean, behelaino artean. Eskuak altxaturik, liburuxka bat eskuan, gizon lirainaren txilioa entzun nuen:
– Escuela, escuela, escuela.
Herriko semaforoen argi lausoek seinalatzen zidaten ingurumaria. Lehen semaforoaren berdeak baina, artegatu ninduen. Behako zolia bota nuen atzerako ispilutik. Tanpez sakatu nuen galga-gailua. Ezezagunak atea ireki zuen eta esku zuria luzatu zidan liparrean:
– Egun on! Vas a Zumaia?
Haren belaunburuek salpicaderoaren maila gainditzen zuten. Tarrapataka mintzatzen zen, eta nik, berriz, galderak tarrapataka egiten nizkion:
– Me llamo Joshua (*). Soy de Mali.
Frantsesa eta Bambara hizkuntzak hitz egiten dituela esan zidan. Euskarazkoren bat tartekatu zuen berak, baita nik ere. Berbaren batzuk ere frantsesez tartekatu nizkion neronek. Gaztelaniaz egiten zuen aise, ederto, azentu ederrez.
Alabaina, bere ama hizkuntza ez da frantsesa ez bambara. Frantsesa de jure eta Banbara de facto ditu. Bere bihotzeko hizkuntzaren izena aipatu zidan baina ez dut gogoan atxiki.
Bederatzi urteko alabaz eta lau urte inguruko seme bikiez mintzatu zitzaidan entusiasmo bereziaz. Bere emaztea Senegaleko da: “Hizkuntzak barra-barra darabiltzagu gure artean. Seme-alabek ondo baino hobeto egiten dute euskaraz” esan zidan gogo biziz, begiak sudur puntaraino irten zitzaizkiola.
– Lanik ba al duzu?
“Bai, arrantzalea naiz joan deneko hogei urteotan. Andaluzia aldean –eta munduan barrena–  jardun nuen Euskal Herrira etorri baino lehen. Azken bederatzi urteotan hemengo uretan aritu naiz. Baina orain apenas dago lana, ez lanik ez arrainik. Baina ni trebea naiz itsas lanetan. Arrain saldoak urrundik ikusten ditut, bista zoli-zolia daukat, eta hori patroiek biziki eskertzen dute…”
– Euskaldunekin ongi?
“Bai, ongi. Euskaldunen –eskuz adierazi zidan– ehuneko 70-80 jatorrak dira. Badago denetarik, baina hemen onen ehunekoa altuagoa da Espainian baino. Getariako jendea jatorra da. Oso gustura bizi gara…”.
Bitxia gero gauzak ‘kontatzeko’ moldea, pentsatu nuen.
–  Magrebiar asko dabil ere gure artean, neronek.
“Magrebiarrak dira gaiztoenak gurekin. Eurek diskriminatzen gaituzte gehien. Arrazistak dira. Euren iritziz, guk ez dugu Europara etortzeko eskubiderik, gu ez omen gara afrikarrak edo ez euren kategoriakoak…”.

...Getariaz haruntzaraino.

Zumaian ginen jada. Semaforo gorriaren aurrean jaitsi zen. Auto-eskolara zihoan, ziztu bizian, ordua zuen jada.
“Gida baimena behar dut, ezinbestean” esan eta eskertu zidan bidaia.
Argiako iritzi egile Arantza Urbe Irazustak oparitutako afrikar esaera zahar batek seinalatu zidan eguna:
“Haur bakoitzaren heziketa tribu osoaren lana da”.

Joshua (*): Liraina, adeitsua, maitagarria.

Oharra: Irunero 201. aldizkariko Eleak Iruten artikulua (2012ko urtarrila).