Zentzu komunaz

Atalak: (E)gizartea

Sense common, sens commun, sentido común…:           zentzu komuna sen ona ote?

Baionan Place des Basques edota Ruelle des Basques izeneko tokiak daude, baita Hendaian ere: Rue des Basques eta Passage des Basques. Imajinatzen dituzu Parisen Place des Françaises edo Calle de los Españoles Madrilen. Bizitzaren ironiak!

Hendaian barna segitzen dut, gure historiaren arrastoetan. Karrika horien izenek azalpenen eta zentzuren bat izanen dute. Hain ziur! Alta, gure historia paradoxikoa da, bai horixe!

“Azalpen” eta “zentzu” eleak aipatu ditut. “Zentzu” hitzak inarrosi dit barnea. Zentzu komunaz –sentido común edo sens commun delakoaz– hausnarrean ari naiz. Hiztegietan so eginez gero, sentido común delakoak sen ona edo sen handia dakartza ordaintzat. Nago, ordea, “zentzu onez edo handiz jokatzeak” ez duela baitezpada adierazten “zentzu komunaz” jokatzea. Nire aburuz, zentzu komunaz jokatzea besterik da, hurkoaren zentzu berean aritzea da. Zentzu komuna, herri edo komuna batean gehiengoak zentzuzkotzat jotzen duena da. Pertsonek ideia edo jokamolde bera partekatzen dute, eta horietatik landa aritzen dena zentzu komunetik at geratzen da. Hots, sen onekoa izan zaitezke, baina talde baten zentzu komunetik kanpo gera.

Egun, gure aitatxi-amatxien garaian ez bezala, zentzu komuna ez da existitzen, zentzu komunak ez du izaterik. Herri txikietan –Altzürükün edo Gaintzan, konparazionera– herritarrek zentzu komunaren zantzuren bat partekatu ohi –edo ote– dute oraino, baina metropolietan edo Interneten –Plaza globala– zentzu komunarenak egin duelakoan nago. Nork bere sena. Horixe enea!

Hendaian barrena nabilen arren, Alsaziaraino joan zait gogoa. Handik ekarritako pasadizo bat kontatuko dizut: Alsaziar bat mugaz bestaldeko herrixka batera joan da, lagunak bisitatzera, egun pasa… Paseoan doala zebrabide baten aitzinean geratu da. Alabaina –autorik ez datorrela ikusita– bidea iragan du argi-gorria egonda ere.

Arratsean, lan-egunaren amaieran, herrixkako elkartean sartu da lagunekin eta hauen lagunekin biltze aldera. Sartzean isiltasuna nagusitu da. Herritarrek bisitariak goizean legea urratu izana –zebrabidea gorriz zeharkatu izana– gaitzetsi diote begirada larderiatsuez.

Ez dakit pasadizoak germaniarren senaren nolakoa –hori bai zentzu komuna, alajaina– edo nik faltan hartzen dudan zentzu komuna adierazteko balio duen. Ziur aski, biak. Ez dakit ere, rue, ruelles, place edota passage haiek biziarazi zituzten euskaldunen zentzu komuna nolakoa zen, zentzu handirik izango ote zuten ere.

Besterik barik, “zentzu komunaz” hausnarrean etxeratu naiz, irakurle.